Energjia nga dallgët
Energjia e valëve ose energjia nga dallgët është kapja e energjisë së valëve të erës për të kryer punë të dobishme – për shembull, gjenerimin e elektricitetit, desalinizimin e ujit ose pompimin e ujit. Një makinë që shfrytëzon energjinë e valëve quhet konvertues i energjisë së valëve (WEC).
Valët gjenerohen kryesisht nga era që kalon mbi sipërfaqen e detit dhe gjithashtu nga forcat e tkurrjes, variacionet e temperaturës dhe faktorë të tjerë. Sa kohë që valët përhapen më ngadalë se shpejtësia e erës sapo mbi to, energjia transferohet nga era në valë. Diferencat e presionit të ajrit midis anës së erës dhe anës së mbrojtur të majës së valës dhe fërkimi i sipërfaqes nga era shkaktojnë stres gërryes dhe rritjen e valës.
Energjia e valëve si një term përshkrues është ndryshe nga energjia e tkurrjes, e cila kërkon të kapë kryesisht energjinë e rrjedhjes së shkaktuar nga tërheqja gravitacionale e Diellit dhe Hënës. Megjithatë, energjia e valëve dhe energjia e tkurrjes nuk janë në thelb të ndryshme dhe kanë një përputhje të rëndësishme në teknologji dhe zbatim. Forca të tjera mund të krijojnë rrjedha, duke përfshirë valët e thyera, erën, efektin Coriolis, cabbeling dhe diferencat në temperaturë dhe salinitet.
Si deri në vitin 2023, energjia e valëve nuk është përdorur gjerësisht për aplikime komerciale, pas një serie të gjatë projektesh provuese. Përpjekjet për të përdorur këtë energji filluan në vitin 1890 ose më herët, kryesisht për shkak të densitetit të lartë të energjisë së saj. Pak më poshtë sipërfaqes së ujit të oqeanit, rrjedha e energjisë së valëve, në mesatarinë e kohës, është zakonisht pesë herë më e dendur se rrjedha e energjisë së erës 20 m mbi sipërfaqen e detit, dhe 10 deri në 30 herë më e dendur se rrjedha e energjisë diellore.
Në vitin 2000, pajisja e parë komerciale të energjisë së valëve, Islay LIMPET, u instalua në bregun e Islay në Skoci dhe u lidh me rrjetin kombëtar të Mbretërisë së Bashkuar. Në vitin 2008, ferma e parë eksperimentale e valëve me shumë gjeneratorë u hap në Portugali në parku i valëve Aguçadoura. Të dy projektet që nga atëherë kanë përfunduar.
Konvertuesit e energjisë së valëve mund të klasifikohen në bazë të parimit të tyre të punës si:
- kolona uji lëkundëse (me turbinë ajri)
- trupa lëkundës (me hidromotor, turbinë hidraulike, gjenerator elektrik linear)
- pajisjet e mbikalimit (me turbinë hidraulike me kokë të ulët)