Gjuha Candoshi-Shapra

Candoshi-Shapra (gjithashtu i njohur si Candoshi, Candoxi, Kandoshi dhe Murato) është një gjuhë indigjene amerikane, gjuhë e izoluar, e folur nga 1.100 - 3.000 njerëz në Amerikën Perëndimore të Jugut përgjatë luginave të Chapulas, Huitoyacu, Pastaza dhe Morona. Ka dy dialekte, Chapara (gjithashtu shkruar Shapra) dhe Kandoashi. Është gjuhë zyrtare e Perusë, si gjuhë të tjera amtare në zonat ku fliten dhe janë gjuha mbizotëruese në përdorim. Rreth 88.5 për qind e folësve dolin edhe spanjollisht. Shkalla e shkrim-leximit në Candoshi-Shapra është 10 deri 30 për qind dhe 15 deri 25 për qind në gjuhën spanjolle të dytë. Ka një fjalor Candoshi-Shapra, dhe rregullat e ciklit të lartë janë kodifikuar.

Klasifikimi

Candoshi nuk është i lidhur ngushtë me asnjë gjuhë të gjallë. Ajo mund të jetë e lidhur me gjuhën e zhdukur dhe të vërtetuar keq Chirino. Katër fjalë të Chirino përmenden në Relación de la tierra de Jaen (1586), dhe ato i ngjajnë fjalëve në Candoshi moderne. Një listë më e gjatë e fjalëve është dhënë në të njëjtin dokument për Rabonën, përgjatë kufirit modern në Ekuador dhe përfshin disa emra të bimëve që i ngjajnë Candoshit, por fjalë të tilla lehtë mund të huazohen.

Midis gjuhëve moderne, Loukotka (1968), e ndjekur nga Tovar (1984), lidhur Candoshi me Taushiro (Pinche). Kaufman (1994) propozoi paraprakisht një familje të gjuhës Kandoshi-Omurano-Taushiro, me Candoshi më të largët të treshes. Megjithatë, Kaufman (2007) vendosi Omurano dhe Taushiro, por jo Candoshi në Saparo-Yawan.

David Payne (1981) propozon që Candoshi është i lidhur me Jivaroan, të cilin Payne e quan Shuar. Së bashku, Shuar dhe Candoshi përbëjnë një familje Shuar-Candoshi, për të cilën Payne (1981) ofron një rikonstruksion paraprak të Proto-Shuar-Candoshi.