Gjuha Páez

Páez (gjithashtu Paez, Paes, autori Nasha Yuwe 'gjuha NASA' është duke u përdorur gjithnjë e më shumë) është një gjuhë e izoluar e Kolumbisë e folur nga populli Páez. Etnologu vlerëson 71,400 deri 83,300 folës, duke përfshirë 40,000 monolingual, nga një popullsi etnike prej 140,000.

Gjuha Páez.

Është folur nga bashkësia e dytë më e madhe kolumbiane, Páez, në veri të Departamentit të Cauca, në Kolumbinë jugperëndimore. Megjithatë, njerëzit duhet të lëviznin në departamentet e tjera të Kolumbi si Huila, Tolima dhe Valle del Cauca.

Historia

Megjithëse shumë gjuhë indigjene kolumbiane janë zhdukur që nga koha koloniale, në Kolumbi ka ende mbi 60 gjuhë, të klasifikuara në 10 familje gjuhësore: Chibcha, Arawak, Caribe, Quichua, Tukano, Guahibo, Maku-Puinave, Witoto-Bora, Sáliba Choco. Aktualisht, familja Chibcha ka gjuhë nga Santa Marta: Arhuaco, kogui, Wiwa, Tunebo, Motilone, Chimila dhe Cuna, por besohet se Nasha Yuwe ishte pjesë e familjes Chibcha.

Bujqësia është baza e ekonomisë së popullit dhe kështu ata kanë luftuar për të zgjeruar fushat e tyre. Me zgjerimin territorial, ata mund të përhapnin gjuhën e tyre. Për shembull, folësit e Nasa Yuwe mund të zhvillojnë së fundmi kulturën e tyre në lindje dhe në perëndim të vendbanimit të tyre.

Gjuha është rrezikuar për shumë shekuj. Kërcënimi i parë kundër gjuhës ishte në shekullin e 17-të, me vendosjen e Spanjollëve për arsim në Kolumbi.

Në shekullin e 20-të, njerëzit besonin se Nasa Yuwe kishte rrënjë nga Chibcha, por gjuha e mëparshme konsiderohet tani një gjuhë e izoluar. Gjithashtu, në fshatrat e Páezit, ka shumë grupe të Guambianos që lejojnë krijimin e disa varianteve gjuhësore dhe dygjuhësisë.

Në arsim, Nasa Yuwe u shtyp nga kultura dominuese, e cila kërkonte që ata të bëheshin shtetas kolumbianë. Shkollimi ishte pjesërisht për të civilizuar indigjenët; fëmijët që flisnin në gjuhën e tyre amtare janë ndëshkuar siç janë duke u detyruar të gjunjëzohen me drithëra për orë të tëra. Kështu, njerëzit u detyruan të shmangin gjuhën e tyre amtare.

Rivitalizimi

Me Ligjin e Përgjithshëm të Arsimit, etnoedukimi është mundësia e edukimit për grupet etnike, por arsimi duhet të lidhet me kulturën, traditat, gjuhën dhe elementët vendas të grupeve etnike. Për të arritur qëllimin për t'u dhënë rëndësi gjuhëve indigjene, është e rëndësishme të sigurohet që gjeneratat e ardhshme indigjene të ruajnë dhe të mësojnë gjuhët që nuk kanë privilegje sociale në shoqërinë kolumbiane. Kështu, ishte e nevojshme të zbatohej broshura dhe materiale përmbajtje origjinale në gjuhë të ndryshme.

Edhe pse qeveria propozoi futjen e arsimimit të gjuhëve amtare në disa komunitete, ruajtja e gjuhëve dhe identiteteve është lënë pas dore. Është e rëndësishme të ringjallet gjuha sepse është pjesë e identitetit të shumë njerëzve që nuk janë konsideruar pjesë e shoqërisë kolumbiane.

Hapi i parë është që mësuesit vendas të njohin të gjitha aspektet akademike dhe aspektet socio-kulturore të grupit etnik. E ardhshme është krijimi i një fushate për të promovuar rëndësinë e gjuhës në një komunitet pakicë për të ruajtur identitetin. Qëllimi i fushatës është përforcimi i përdorimit të gjuhës në mjedisin arsimor dhe mjedisin familjar, sepse ato janë kontaktet e para dhe më me influencë të fëmijëve. Hapi i fundit është promovimi i projektit për t'u përdorur me gjuhët e tjera të rrezikuara të vendit tonë dhe për t'i rigjallëruar ato. Gjithashtu, është e nevojshme të krijohet një ndërgjegje në pjesën tjetër të shoqërisë për të shmangur margjinalizimin e njerëzve që flasin këto gjuhë amtare.