Helenët
Helenët, të njohura ishin fiset barbare të lashtë.
Kolonitë dhe komunitete greqishtfolës kanë qenë themeluar historikisht në qoshet shumicën e vendeve të Mesdheut, por helenët kanë qenë gjithmonë të përqëndruar rreth Detit Egje, ku gjuha greke ka qenë e folur që nga lashtësia.[1]
Historia dhe Etimilogjia
RedaktoProto-Helenët mundesisht mbërriti në zonën e quajtur tani Greqi, në pjesën jugore e gadishullit Ballkanik, në fund të mijëvjeçarit të 3-të para Krishtit.[2][3][a], Megjithëse, një migrimi më vonë, në rrugë detare, nga Anatolinë lindore drejt Armenisë moderne, ka qenë gjithashtu sugjeruar.[4] Ka pasur të paktën dy migrime. Migrim i pari: jonianët dhe ajelionianet [latinisht: Aeleonian]. Ky migrimi ka rezultuar Greqinë Mikenase, në shekullin e 16-të.[1][5] Dhe së dyti, pushtimi dorian (ose dorik) përreth pes shekullin e 11-të, duke zhvendosur grekët arkado-qipriotë, të cilët zbritën nga periudha Mikenase. Të dy migrime të ndodhin në periudha të mprehta, Mikenase në tranzicion në Epokën e Bronzit dhe migrimi dorik në rënies i Epokës së Bronzit. Ne diturisë aktuale, supozimi standarde është të të grupojë grekët jonike së bashku me grupin arkado-qipriot, si pasardhës i një migrimit i vetëm mes Epokën e Bronzit në kundërshtimin e dyfishtë me grupin perëndimore grekëve dorik.
Mikenase ishin në fund të fundit populli greko-folës i parë, vërtetuar nëpërmjet burimeve historike, shënime me shkrim në shkrimin Linear B.[6], dhe nëpërmjet jehonat e tyre letrare në veprat e Homerit, disa shekuj më vonë. Mikenase shpejt depërtuan në Detin Egje dhe në shekullin e 15-të kishte arritur në Rodos, Kretë, Qipro, ku Teucer thuhet se ka themeluar koloninë e parë, edhe brigjet e Anadollit.[1][7]. Rreth 1200 BC dorianët, një tjetër greko-folëse populli, e ndjekur nga Epiri [8] Historianët kanë besuar se pushtimit dorian shkaktoi kolapsin e qytetërimit Mikenase, por ka të ngjarë që sulmi kryesor ishte bërë nga Raiders bregdetarë, "nga popujt e detit", të cilët lundruan në Mesdheun lindor, rreth 1180 pes.[9] Pushtimi dorik u pasua nga një periudhë të dobët vertetuar të migrimeve, i quajtur në mënyrë të përshtatshme "Mosha greke errët", por nga 800 pes peizazhi e Greqisë Arkaike dhe Klasike ishin i dukshëm.[1] Në epikave homerike, grekët e prehistorisë shihen si paraardhësit e qytetërimit të hershëm klasike të kohës së vet Homerit.[10] ndërsa panteoni Mikenas përfshihen shumë prej hyjnive (p.sh. Zeusi, Poseidoni dhe Hadesi), dëshmuar në fenë greke e mëvonshme.[11][12]
Referime
Redakto- ^ a b c d "The Greeks". Encyclopædia Britannica. US: Encyclopædia Britannica Inc. 2008. Online Edition.
{{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Bryce 2006, p. 91
- ^ Cadogan & Langdon Caskey 1986, p. 125
- ^ Drews 1988, pp. 181–182
- ^ Chadwick, John (1976). The Mycenaean world. Cambridge: Cambridge University Press. fq. 1–3. ISBN 0-521-29037-6.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "'Mycenaean language". Encyclopædia Britannica. US: Encyclopædia Britannica Inc. 2008. Online Edition.
{{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Criti, Maria; Arapopoulou, Maria (2007). A History of Ancient Greek: From the Beginnings to Late Antiquity. Cambridge: Cambridge University Press. fq. 417–420. ISBN 0-521-83307-8.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Hall, Jonathan M. (2007). A History of the Archaic Greek World, ca. 1200-479 BCE. Wiley-Blackwell. fq. 43. ISBN 0-631-22667-2.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Chadwick John. (1976).The Mycenean world.Cambridge Univ. Press .p 178 ISBN 0-521-21077-1
- ^ Christian Podzuweit; B. Hänsel (1982). Die mykenische Welt und Troja. Germany: Moreland. fq. 65–88.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Dietrich, Bernard Clive (1974). The origins of Greek religion. Walter de Gruyter. fq. 156. ISBN 3-11-003982-6.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Aegean civilizations, Religion". Encyclopædia Britannica. United States: Encyclopædia Britannica Inc. 2008. Online Edition.
{{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)