Homoseksualiteti

Homoseksualiteti është tërheqje romantike, tërheqje seksuale mes anëtarëve të të njëjtit seks. Si një orientim seksual, homoseksualiteti është "një model i qëndrueshëm i tërheqjeve emocionale, romantike dhe / ose seksuale" tek njerëzit e të njëjtit seks. Së bashku me biseksualitetin dhe heteroseksualitetin, homoseksualiteti është një nga tri kategoritë kryesore të orientimit seksual brenda kontinentit heteroseksual-homoseksual.

Një nga dasmat e para gay në Kanada

Shkencëtarët nuk e dinë saktësisht se çfarë përcakton orientimin seksual të një individi, por ata besojnë se kjo është shkaktuar nga ndërveprimi i ndërlikuar i ndikimeve gjenetike, hormonale dhe mjedisore, dhe nuk e konsiderojnë atë si një zgjedhje. Nuk ka dëshmi substanciale që sugjerojnë që prindërit ose përvojat e hershme të fëmijërisë luajnë një rol kur është fjala për orientimin seksual.

Ndërsa disa njerëz besojnë se aktiviteti homoseksual është i panatyrshëm, hulumtimi shkencor ka treguar se homoseksualiteti është normal dhe natyror në seksualitetin njerëzor dhe nuk është në vetvete një burim i efekteve negative psikologjike.

Nuk ka dëshmi të mjaftueshme për të mbështetur përdorimin e ndërhyrjeve psikologjike për të ndryshuar orientimin seksual. Termat më të zakonshme për homoseksualët janë lezbike për femra dhe homoseksual për meshkujt, edhe pse termi homoseksual ne shumë gjuhë të tjera përveç shqipes i refereohet edhe femrave lesbike. Numri i njerëzve që identifikohen si homoseksual apo lezbike dhe përqindja e njerëzve që kanë përvoja seksuale të gjinisë së njëjtë është e vështirë për studiuesit të vlerësohet për një sërë arsyesh, duke përfshirë shumë homoseksualë apo lezbike që nuk identifikojnë haptazi si të tillë për shkak të homofobisë dhe diskriminimi heteroseksual.

Sjellja homoseksuale është dokumentuar dhe është vërejtur në shumë lloje të kafshëve jo njerëzore.

Shumë homoseksualë dhe lezbike janë të angazhuar në marrëdhëniet e gjinisë së njëjtë, megjithëse vetëm kohët e fundit kanë forma të regjistrimit dhe kushtet politike lehtësojnë dukshmërinë dhe numërimin e tyre e sidomos ne vendet e zhvilluara.

Këto marrëdhënie janë ekuivalente me marrëdhëniet heteroseksuale në aspekte thelbësore psikologjike.

Marrëdhëniet dhe aktet homoseksuale janë admiruar, si dhe janë dënuar gjatë historisë së regjistruar, ne varësi nga forma që morën dhe nga kultura në të cilën ndodhën. Që nga fundi i shekullit të 19-të, ka pasur një lëvizje globale drejt rritjes së dukshmërisë, njohjes dhe të drejtave ligjore për njerëzit homoseksualë, duke përfshirë të drejtat për martesë dhe sindikatat civile, adoptimin dhe prindërimin, punësimin, shërbimin ushtarak, qasjen e barabartë në kujdesin shëndetësor , dhe futja e legjislacionit anti-bullying për mbrojtjen e të miturve homoseksualë.

Etimologjia

Zefyrusi dhe Hzakintosi në një vazo te lashtë të kulturës greke

Fjala homoseksual është një hibrid grek dhe latin, me elementin e parë që rrjedh nga fjala greke ὁμός "e njëjta" (jo e lidhur me homo latine, "njeri", si në Homo sapiens), duke shprehur akte seksuale dhe dashuri midis anëtarëve të të njëjtin seks,

Shfaqja e parë e njohur e homoseksualit në shtyp është gjetur në një pamflet të Gjermanisë 1869 nga romancieri Karl-Maria Kertbeny, i botuar në Austri, botuar në mënyrë anonime, duke argumentuar kundër një ligji prusian kundër homoseksualitetit dhe biseksualitetit. Në vitin 1886, psikiatri Richard von Krafft-Ebing përdori termin homoseksual dhe heteroseksual në librin e tij Psychopathia Sexualis.

Fjala shqipe pederast u referohet vetem meshukjve. Kjo fjale ne gjuhen shqipe perdoret si fyerje sipasoje e homofobise se theksuar nder vite. Fjala vjen nga greqishtja e vjetër ku iu referohet burrave qe kryejnë mardhenie me djem të rinj, Në gjuhën shqipe pederast është ekuivalente e homoseksual.

Fjala gay veçanërisht i referohet homoseksualitetit meshkullor, por mund të përdoret në një kuptim më të gjerë për t'iu referuar të gjithë njerëzve LGBT. Në kontekstin e seksualitetit, lezbike i referohet vetëm homoseksualitetit femëror. Fjala lezbike rrjedh nga emri i ishullit grek Lesbos, ku poeti Sappho shkroi kryesisht për marrëdhëniet e saj emocionale me gratë e reja.

Megjithëse shkrimtarët e hershëm gjithashtu përdorën homoseksualin homogjen për t'iu referuar çdo konteksti te gjinisë së njejtë (si një shkollë me të gjitha vajzat), sot termi përdoret ekskluzivisht në lidhje me tërheqjen, aktivitetin dhe orientimin seksual.Ekziston edhe një fjalë që i referohet dashurisë së të njëjtit seks, homofilia.

Disa sinonime për tërheqjen e të njëjtit seks ose veprimtarinë seksuale përfshijnë meshkujt që kanë marrëdhënie seksuale me burra ose MSM (nga anglishtja Men that have Sex with Men) dhe homoerotik (duke iu referuar veprave të artit).

Histori

Djegja e dy homoseksualëve ne Zyrih, 1482

Qëndrimet shoqërore ndaj marrëdhënieve të gjinisë së njëjtë kanë ndryshuar me kalimin e kohës dhe vendit, nga duke pritur që të gjithë meshkujt të angazhohen në marrëdhëniet e gjinisë së njëjtë, tek qëndrimi kunderejt saj si një mëkat i vogël, e deri tek duke e shtypur atë nëpërmjet mekanizmave të zbatimit të ligjit dhe gjyqësorit , dhe për ta ndaluar atë nën dënimin e vdekjes.

Mastaba e Niankhkhum dhe Khnumhotep duke u puthur

Në një përmbledhje të hollësishme të materialeve historike dhe etnografike të kulturave të paraindustrisë, "një mosnjohje e fortë e homoseksualitetit u raportua për 41% të 42 kulturave, u pranua apo u injorua me 21%, dhe 12% nuk ​​raportuan një koncept të tillë.Nga 70 etnografi 59% raportoi homoseksualizëm i munguar ose i rrallë në frekuencë dhe 41% e raportuan atë të pranishëm ose jo të pazakonshme. "

Afrika

Regjistrimi i parë i çiftit i mundshëm homoseksual në histori zakonisht konsiderohet si Khnumhotep dhe Niankhkhnum, një çift homoseksual i lashtë egjiptian, i cili jetonte rreth vitit 2400 pes. Çifti portretizohet ne pozicion puthjeje, paraqitja më intime në artin egjiptian, i rrethuar nga ato që duket se janë trashëgimtarët e tyre Antropologu E. E. Evans-Pritchard gjithashtu regjistroi se luftëtarët meshkuj Azande në Kongon veriore merrnin në mënyrë rutinore dashnorët e rinj meshkuj midis moshave dymbëdhjetë e njëzet vjecare, të cilët ndihmonin me detyrat shtëpiake dhe merrnin pjesë në marrëdhëniet seksuale me burrat e tyre më të vjetër.

Amerika

Nje fis indigjen amerikan duke festur për njeriun me dy shpirtra

Midis popujve indigjenë të Amerikës përpara kolonizimit evropian egzistonte nje figure qe njihej si njeriu em dy shpirta. Zakonisht keta njerez dalloheshin qe te vegjel. Me ndihmen e prinderve femija zgjidhte njeren nga gjinite dhe duke u rritur mesonte dhe ushtronte zakonet e gjinise qe kishte zgjedhur. Keta njerez nderoheshin si të kishin fuqi përtej atyre të shamanëve të zakonshëm.

Individët homoseksualë dhe transgjinorë ishin gjithashtu të zakonshëm në mesin e qytetërimeve të tjera para-pushtuese në Amerikën Latine, si Aztecs, Mayans, Quechuas, Moches, Zapotecs dhe Tupinambá të Brazilit.

Spanjollët u tmerruan kur zbuluan se homoseksualiteti ushtrohej në mënyrë të hapur mes popujve vendase dhe u përpoqën ta shtypnin duke i nënshtruar berdahët (siç i quanin spanjollët) nën sundimin e tyre ndaj dënimeve të rënda, duke përfshirë ekzekutimin publik, djegien dhe duke u copëtuar nga qentë .

Azia lindore

Në Azinë Lindore, homoseksualiteti ka qenë i pranishem që në fillimet e historise së regjistruar.

Homoseksualiteti në Kinë, i njohur si pasionet e pjeshkës së prerë dhe eufemizmave të ndryshme, është regjistruar që nga viti 600 pes. Homoseksualiteti u përmend në shumë vepra të famshme të letërsisë kineze. Rastet e dashurisë së njëjtë seks dhe ndërveprimeve seksuale të përshkruara në romanin klasik Ëndrra e Dhomës së Kuqe, duken aq të njohura për vëzhguesit në të tashmen sikurse tregimet ekuivalente të romancave midis njerëzve heteroseksualë gjatë së njëjtës periudhë.

Literatura Ming Dynasty, si Bian Er Chai (弁 而 釵 / 弁 而 钗), portretizon marrëdhëniet homoseksuale midis burrave si më të këndshëm dhe më "harmonikë" sesa marrëdhëniet heteroseksuale. Shkrimet nga Dinastia e Këngës Liu nga Wang Shunu pohojnë se homoseksualiteti ishte aq i zakonshëm sa heteroseksualiteti në fund të shekullit të tretë.

Kundërshtimi ndaj homoseksualitetit në Kinë vjen nga Dinastia Tang mesjetare (618-907), që i atribuohet rritjes së ndikimit të vlerave të krishtera dhe islamike , por nuk u bë plotësisht e përkrahur deri në përpjekjet e dinastive të mevonshme kineze për europianizim te Kinës.

Europa

Era klasike

Safo e rrethuar nga femra dhe në krah qëndron Homeri

Dokumentet më të hershme perëndimore (në formën e veprave letrare, objekteve të artit dhe materialeve mitologjike) në lidhje me marrëdhëniet e gjinisë së njëjtë, rrjedhin nga Greqia e lashtë.

Në lidhje me homoseksualitetin mashkullor, këto dokumente përshkruajnë një botë në të cilën marrëdhëniet me gratë dhe marrëdhëniet me të rinjtë ishin themeli thelbësor i jetës së një njeriu normal të dashurisë. Marrëdhëniet mes gjinisë së njëjtë ishin një institucion social i ndërtuar ndryshe me kalimin e kohës dhe nga një qytet në tjetrin. Praktika formale, një marrëdhënie erotike por shpesh e kufizuar midis një mashkulli të rritur dhe një adoleshenti të lirë, u vlerësua për përfitimet e tij pedagogjike dhe si një mjet për kontrollin e popullsisë, ndonëse herë pas here u fajësua për shkaktim cregullimi.

Platoni vlerësoi përfitimet e tij në shkrimet e tij të hershme , por në veprat e tij të vonuara propozoi ndalimin e tij. [64] Aristoteli, në Politikë, hodhi poshtë idetë e Platonit për shfuqizimin e homoseksualitetit ; ai shpjegon se barbarët si Keltet e njihnin atë si një nder të veçantë , ndërsa Kretasit e përdorën atë për të rregulluar popullsinë.

Pak është e njohur për homoseksualitetin femëror në antikitet. Sappho, i lindur në ishullin e Lesbos, u përfshi nga grekët e mëvonshëm në listën kanonike të nëntë poetëve lirikë. Mbiemrat që rrjedhin nga emri i saj dhe vendi i lindjes (Sapphic dhe Lesbian) u aplikuan për homoseksualitetin femëror që fillon në shekullin e 19-të. Poezia e Sapfos përqendrohet në pasion dhe dashuri për personazhe të ndryshëm dhe të dy gjinitë. Treguesit e shumë prej poezive të saj flasin për fatkeqësitë dhe dashurinë për femra të ndryshme, por përshkrimet e akteve fizike midis grave janë të pakta dhe subjekt i debatit.

Në Romën e lashtë, trupi i ri mashkull mbeti në qendër të vëmendjes seksuale mashkullore, por marrëdhëni

et ishin midis burrave të vjetër të lirë dhe skllevërve ose të rinjve të liruar të cilët morën rolin e marrjes së seksit. Perandori Hellenophile Hadrian është i njohur për marrëdhënien e tij me Antinous

Rilindja

Gjatë Rilindjes, qytetet e pasura në Italinë veriore,veçanërisht në Firence dhe Venedik ,ishin të njohur për praktikën e tyre të gjerë të dashurisë së të njëjtit seks, të angazhuar nga një pjesë e konsiderueshme e popullsisë mashkullore dhe të ndërtuara përgjatë modelit klasik të Greqisë dhe Romës. Por, edhe pse shumica e popullsisë meshkuj u përfshinë në marrëdhëniet e gjinisë së njëjtë, autoritetet, nën drejtimin e zyrtarëve të gjykatës së natës, ndiqnin penalisht, gjobitnin dhe burgosnin një pjesë të mirë të kësaj popullsie.

Nga gjysma e dytë e shekullit të 13-të, vdekja ishte dënimi për homoseksualitetin mashkullor në pjesën më të madhe të Evropës. Marrëdhëniet e figurave të shquara shoqërore, si Mbreti James I dhe Duka i Buckinghamit, shërbyen për të nxjerrë në pah çështjen, duke përfshirë edhe pamfletet në rrugë të shkruara në mënyrë anonime: "Bota po ndryshon , burrat tani puthin burra dhe jo femra , nuk po e kuptoj".

Periudha moderne

   Vende që kryejnë martesë të të njëjtit seks

   Vendet që njohin martesën e të njëjtit seks të kryer diku tjetër

   Pa ligj

   Vendet që burgosin homoseksualët

   Vende që vendos dënimin me vdekje

Letrat e Dashurisë midis një nobelmeni dhe të "famshmit Wilson" u botuan në Angli në 1723 dhe u konsiderua nga disa studiues modernë si një roman. Edicioni 1749 i romanit të njohur John Cleland Fanny Hill përfshin një skenë homoseksuale, por kjo u hoq në edicionin e tij 1750. Gjithashtu në vitin 1749, u botua mbrojtja më e hershme dhe serioze e homoseksualitetit shkruar nga Thomas Cannon, por u hoq pothuajse menjëherë. Rreth 1785-ën Jeremy Bentham shkroi një tjetër seri rregullash mbrojtje, por kjo nuk u botua deri në vitin 1978.

Midis 1864 dhe 1880 Karl Heinrich Ulrichs botoi një seri prej dymbëdhjetë traktesh në mbrojtje të homoseksualëve. Më 1867, ai u bë i pari person homoseksual i vetëshpallur që fliste publikisht në mbrojtje të homoseksualitetit, kur ai iu lut Kongresit të juristëve gjermanë në Mynih për një rezolutë që nxiste shfuqizimin e ligjeve anti-homoseksuale. "Inversion seksual" nga Havelock Ellis, botuar në 1896, sfidoi teoritë se homoseksualiteti ishte i parregullt, si dhe stereotipet dhe këmbënguli në mbarëvajtjen e homoseksualitetit dhe lidhjen e saj me arritjet intelektuale dhe artistike.

Megjithëse tekstet mjekësore si këto (të shkruara pjesërisht në latinisht për të errësuar detajet seksuale) nuk u lexuan gjerësisht nga publiku i gjerë, ato çuan në ngritjen e Komitetit Shkencor-Humanitar të Magnus Hirschfeld, i cili bëri fushatë nga viti 1897 deri në vitin 1933 kundër ligjeve anti-sodomike në Gjermani, si dhe një lëvizje shumë më informale dhe jo të publikuar midis intelektualëve dhe shkrimtarëve britanikë, të udhëhequr nga figura të tilla si Edward Carpenter dhe John Addington Symonds. Duke filluar në 1894 me "Dashurinë Homogenic", aktivisti socialist dhe poeti Edward Carpenter shkroi një varg artikujsh dhe pamfletesh pro-homoseksualë dhe publikoi në vitin 1916 librin e tij "Ditët dhe ëndrrat e mia". Në vitin 1900, Elisar von Kupffer botoi një antologji të letërsisë homoseksuale nga antikiteti në kohën e tij,

Lindja e mesme

Ka një numër doreshkrimesh nga udhëtarët arabë në Evropë gjatë mesit të viteve 1800. Dy prej këtyre udhëtarëve, Rifa'ah el-Tahtawi dhe Muhammed as-Saffar, tregojnë habinë e tyre se francezët nuk i trajtonin si duhet poezite e dashurisë për djemte e rinj, për të ruajtur normat dhe moralin e tyre shoqëror.

Izraeli konsiderohet vendi më tolerant në Lindjen e Mesme dhe Azinë , ndërsa Tel Avivi quhet "kryeqyteti homoseksual i Lindjes së Mesme" dhe konsiderohet si një nga qytetet më homoseksualë në botë. Parada e Krenarisë vjetore në mbështetje të homoseksualitetit zhvillohet në Tel Aviv.

Nga ana tjetër, shumë qeveri në Lindjen e Mesme shpesh injorojnë, mohojnë ekzistencën ose penalizojnë homoseksualitetin.

Homoseksualiteti është i paligjshëm në pothuajse të gjitha vendet muslimane. Homoseksualitet dënohet me vdekje në disa vende muslimane: Arabinë Saudite, Iran, Mauritani, Nigeri veriore, Sudani dhe Jemen.

Presidenti iranian Mahmud Ahmadinejad, gjatë fjalimit të tij në Universitetin e Kolumbias, 2007, pohoi se nuk kishte njerëz homoseksualë në Iran. Megjithatë, teza me e mundshme është që ata e mbajnë seksualitetin e tyre sekret për shkak të frikës nga sanksionimi ose refuzimi i familjeve e tyre.

Periudha para-islamike

Safo e rrethuar nga femra dhe në krah qëndron Homeri

Në Assurin e lashtë, homoseksualiteti ishte i pranishëm dhe i zakonshëm; ajo gjithashtu nuk ishte e ndaluar, e dënuar, as e konsideruar si e pamoralshme apo e çrregullt. Disa tekste fetare përmbajnë lutje për bekimet hyjnore në marrëdhëniet homoseksuale. " Almanaku i Inkuracioneve" përmbante lutje duke favorizuar në baza të barabarta dashurinë e një burri për një grua, një gruaje për një burrë dhe një njeriu për njeriun.

Në Iranin e Madh, homoseksualiteti dhe shprehjet homoerotike u toleruan në vende të shumta publike, nga manastire dhe seminare në taverna, kampe ushtarake, banjot dhe shtëpi kafeje. Në dinastinë e hershme Safavid (1501-1723), shtëpitë meshkuj të prostitucionit (amrad khane) u njohën ligjërisht dhe paguan taksat si shtepite e tjera te prostitucionit.

Disa studiues argumentojnë se ka shembuj të dashurisë homoseksuale në literaturën e lashtë, si në epokën Mesopotamiane të Gilgameshit, si dhe në historinë biblike të Davidit dhe Jonathanit.

Paqsori Jugor

Në shumë shoqëri të Malajzisë, veçanërisht në Papua Guinenë e Re, marrëdhëniet e gjinisë së njëjtë ishin një pjesë integrale e kulturës deri në mes të shekullit të kaluar.

Në shumë kultura tradicionale melaneze, një djalë i ri do të shoqërohej me një adoleshent më të vjetër, i cili do të bëhej mentor i tij dhe i cili do ta "inseminonte" atë (me gojë, anale ose topike, në varësi të fisit) gjatë disa viteve në mënyrë që dhe ai gjithashtu te arrinte pubertetin. Megjithatë, shumë shoqëri melaneze janë bërë armiqësore ndaj marrëdhënieve të gjinisë së njëjtë që nga futja e krishterimit nga misionarët evropianë.

Homoseksualiteti ne specie të tjera

Roy dhe Silo, dy penguina mashkullor të New York Central Park Zoo, u bënë të njohur ndërkombëtarisht kur u formuan nje cift dhe më vonë iu dha një vezë per të cilen te kujdeseshin. Veza celi dhe pinguini u rrit me sukses nga cifti homoseksual i pinguineve.

Sjelljet homoseksuale dhe biseksuale ndodhin në te pakten 500 lloje kafshesh. Sjellje të tilla përfshijnë aktivitetin seksual, shoqërimin, dashurinë, lidhjen e palëve dhe prindërimin ; një rishikim i vitit 1999 nga hulumtuesi Bruce Bagemihl tregon se sjellja homoseksuale është dokumentuar nga primatët deri në krimbat e zorrëve. Sjellja seksuale e kafshëve merr shumë forma të ndryshme, madje edhe brenda të njëjtës specie. Motivimet dhe implikimet e këtyre sjelljeve ende duhet të kuptohen plotësisht, pasi shumica e specieve ende nuk janë studiuar plotësisht.