Janis Joplin

Janis Lyn Joplin (Xhenis Xhoplin) është lindur me 19 janar te vitit 1943 dhe vdiq me 4 tetor te vitit 1970. Janis Joplin ishte një këngëtare dhe tekstshkruese Amerikane nga Port Arthur, Texas. Si e re Joplin është përqeshur nga koleget e saj për shkak te pamjes se saj jo te zakonshme dhe besimeve personale. Ajo me vone këndoi për eksperiencën e sa në shkollë përmes këngës se saj "Ego Rock". Joplin si e re, ka kultivuar një rebelizëm dhe një lifestyle jo te zakonshëm. Ajo filloi karrierën e saj te këndimit si një këngëtare folk dhe bluz në San Francisko, duke performuar në klube dhe bare me kitarën e saj.

Joplin filloj te ngritët në skene në vitet e '60 si këngëtare kryesore e nge psychedelic-acid rok grupi i quajtur Big Brother and the Holding Company, dhe me vone si solo artiste me grupet mbështetëse si The Kozmic Blues Band dhe The Full Tilt Boogie Band.

Përgjatë karrierës se saj te shkurtër 4 vjeçare, Janis Joplin ka bere shume kënge hite, dhe ndër këngët me te famshme te saj ishin "Down On Me", "bye, bye baby", "Coo Coo", "Summertime", "Piece of my heart", "Turtle Blues", "Ball'n'Chain", "Try", "Maybe", "To love somebody", "Cry Baby", "a woman left lonely", "Mercedes Benz" etj.

Joplin ishte e njohur për performancën e sa te jashtëzakonshme, fansat e saj i referoheshin prezencës se saj në skene si 'Elektrike'. Në kulmet e saj te karrierës ajo ishte e njohur si "Mbretëresha e Rock and Rollit" si dhe "Mbretëresha e Psychedelic Soul" dhe u be e njohur si një Përl në mes te shokëve. Ajo përveç këndimit kishte talent edhe në vizatim, vallëzim dhe aranzhim te muzikës.

Jeta e hershme 1943-1961

Janis Joplin ishte e bija e Dorothy Joplin (1913-1998) regjistruese në një kolegj te biznesit, dhe Seth Joplin (1910-1987) një inxhinier nga Texaco. Ajo kishte edhe dy anëtare te familjes, vëllaun Michael dhe motrën Laura. Familja Joplin ndihej se Janis gjithmonë kishte nevoje për vëmendje me shume se fëmijët e tjerë, nena e saj ka thëne "Ajo ishte e palumtur dhe e pakënaqur po te mos pranonte shume vëmendje. Vëmendja normale nuk ishte adekuate"

Ajo filloji te këndoje në korin lokal dhe me vone filloi te dëgjonte këngëtare te bluzit siç janë Odetta, Billie Holiday dhe Big Mama Thornton.

Ajo filloi këndimin e saj folk dhe bluz me shoqëri. Derisa vijonte Thomas Jefferson High School ajo deklaroi se shumicën e kohës nxënësit e tjerë e evitonin atë, Joplin ishte dëgjuar duke thëne "Unë nuk përshtatesha. Unë kam lexuar, kam pikturuar, nuk i kam urryer zezaket". Si një adoleshente, ajo shtoj peshe shume dhe lëkura e saj u dëmtua aq shume sa në fytyrën e saj kishin mbetur shenja te thella te cilat kane kërkuar ndërhyrje mjekësore.

Joplin e ka kryer shkollën e mesme në vitin 1960 dhe është regjistruar në Lamar State College of Technology në Beaumont te Texas, gjate verës dhe me vone në University of Texas në Austin, ajo nuk i përfundoi studimet. Gazeta e kampusit The Daily Texan e ka bere një artikull në lidhje me te në datën 27 korrik 1962 me titullin "Ajo guxon te jete ndryshe". Fjalët e para te artikullit ishin "Ajo ec pa këpuce kurdo që i teket, vesh Levis në ligjërata sepse janë me te rehatshme, dhe e mban një Autoharp me vete kudo që shkon kështu që nëse i vjen nevoja që ta këndoje një kënge, te ketë mbështetje. Emri i saj është Janis Joplin".

Vudstok

Joplin u shfaq në Woodstock në oret e vona e 16 gushtit. Ajo performoj deri në oret e hershme te mëngjesit. Edhe pse nuk dinte asgjer për ekzistencën e festivalit, dhe promovuesit e Vudstokit e mbështeten atë, dhe kështu ajo u be një ndër atraksionet kryesore e këtij koncerti historik. Joplini e informoi bendin e saj se këta do te performonin në vetëm një shfaqje tjetër te zakonshme.

Në fillim Joplin ishte shume e emocionuar te dal në skene dhe te performoje, por ajo gjithmonë vonohej dhe grupi ishte i obliguar te performoje pa atë. Kur u ballafaqua me një pritje 10 oreshe pasi që arriti në bekstejgj ajo filloi te merr heroine me Peggy Caserta dhe ishte duke pire alkool, kështu që kur doli në skene ajo ishte jashtë kontrollit. Në skene zëri i saj u be pak me i vrazhde dhe e kishte vështire te vallëzonte. Gjate performances se saje ajo shpesh foli me publikun, duke i pyetur ata se a kishin gjithqka që i nevojitej dhe se a ishin te "kyqur" (nen ndikim te marihuanes).

Laura Joplin tha në një intervistë se Janis shkoi drejt në shtëpi në Port Arthur pas Vudstoit. Ajo ishte jashtëzakonisht rrezatuese dhe e lumtur pasi arriti në shtëpi dhe e dashuroi me te vërtete festivalin. Ajo i tregoi familjes se sa i shkëlqyer ishte, por mamaja dhe babau i saj qëndruan larg kësaj teme sepse ata nuk e kuptonin në te vërtet lëvizjen "hipi".

Vdekja

Te diellen me 4 tetor te vitit 1970, producenti Paul Rothchild u brengos shume kur Joplin nuk u paraqit në Sunset Sound Records për te incizuar kënge. John Cooke, i cili ishte menaxheri i Full Tilt Boogie, shkoi deri te Landmark hoteli. Ai e pa kerrin e Joplinit, Porsche 356C Cabriolet. Kur hyri në dhomën e saj, ai e gjeti atë te vdekur në dyshemenë afër krevatit te saj. Arsyje zyrtare e vdekjes ishte mbidoze në heroine, e përzier nën efektin e alkoolit. Cooke beson se Janisit i është dhëne aksidentalisht një doze me e madhe e heroinës, sepse edhe disa konsumatore te tjerë te furnizuesit te saj te drogës vdiqën nga mbidoza po atë jave.

Joplin ishte kremuar në Pierce Brothers Westwood Village Mortuary në Los Angelos, hiri i saj është shpërndare në sipërfaqen e oqeanit pacifik.

Ndikimi

Joplin kishte ndikim thelbësor në shume këngëtare. Florence Welch nga grupi Florence and the Machine foli për ndikimin e Joplinit në fuqinë e saj muzikore në një interviste:

Unë mësova shume për Janisin në antologjinë e bluz këngëtareve. Janis ishte një karakter i cili me fascinoj, një person i cili e përmbushi hapësirën në mes te psychedelic bluz dhe soul skenës. Ajo ishte kaq fragjile, e vetëdijshme dhe e mbushur me vuajtje. Ajo e hapi veten komplet në skene, ajo ishte shume ndryshe. Ajo ishte kaq e papërmbajtshme, kaq e lire. Lidhja e saj me publikun ishte shumë e rëndësishme. Me duket se vuajtja dhe intensiteti i saj bartet dore me dore në publike, dhe te gjithë e ndjejnë atë që e ndjen ajo. Ajo gjithmonë ta jepje ndjenjën e dëshirës, e kërkimit për diçka. Unë mendoj që ajo me te vërtete e ka përmbledhur se muzika Soul ka te beje me projektimin e dhimbjes në diqka te bukur.

Diskografia

Janis Joplin i ka incizuar kater albume në karrierën e saj. Dy albumet e saj te para ishin te inqizuar me grupin e saj Big Brother and the Holding Company dhe dy albumet e tjera ishin solo albume. Disa kënge te mëparshme te palancuara i'u shtuan këtyre albumeve dhe u lëshuan si mbledhje në Farewell Song në vitin 1982. Performaca e hershme e Joplinit kur ajo ishte folk-bluz kengtare u bashkua në një album te ri te quajtur Blow All My Blues Away. Në vitin 2012 The Pearl Sessions ishte lancuar për ta shpjeguar brendësinë e procesit te saj kreativ.

Përveç këtyre, shume koncerte drejtpërdrejt te Joplin me Big Brother ishin incizuar në mënyre profesionale dhe janë lëshuar si albume. Këto albume ishin live at winterland'68 dhe Live at the Carousel Ballrom 1968.

Shumica e koncerteve te saja janë incizuar gjate solo karrierës se saj.

Filmografia

Monterey Pop (1968)
Petulia (1968)
Janis Joplin Live in Frankfurt (1969)
Janis : The Way She Was (1974)
Comin’ Home (1988)
Woodstock - The Lost Përformances (1991)
Woodstock : 3 Days of Peace & Music (Director’s Cut) (1994)
Festival Express (2003)
Nine Hundred Nights (2004)
The Dick Cavett Show: Rock Icons (2005) Shout
Rockin' at the Red Dog: The Dawn of Psychedelic Rock (2005)
This is Tom Jones (2007) 1969 appearance on TV show
Woodstock : 3 Days of Peace & Music (Director’s Cut) 40th Anniversary * Edition (2009)
Janis Joplin with Big Brother : Ball and Chain (DVD) Charly (2009)