Kanceri i qafës së mitrës
Kanceri i qafës së mitrës është kancer që e ka zanafillën në qafën e mitrës.[1] Ky kancer vjen si pasojë e rritjes anormale të qeliza, të cilat kanë aftësinë të pushtojnë apo të përhapen në pjesë të tjera të trupit.[2] Përgjithësisht, ky lloj kanceri nuk ka simptoma të hershme. Simptoma më të vonshme mund të përfshijnë: gjakderdhje anormale vaginale, dhimbje barku ose dhimbje gjatë aktit seksual.[1]
| Kanceri i qafës së mitrës | |
|---|---|
| Klasifikimi dhe burimet e jashtme | |
| ICD-10 | C53 |
| ICD-9 | 180 |
| OMIM | 603956 |
| DiseasesDB | 2278 |
| MedlinePlus | 000893 |
| eMedicine | med/324 radio/140 |
| MeSH | D002583 |
Shkaku dhe diagnoza
RedaktoInfeksioni me virusin human papilloma (HPV) është shkaktari i zhvillimit të më shumë se 90% të rasteve;[3][4] megjithatë shumë njerëz të infektuar me këtë virus, nuk vuajnë nga kanceri i qafës së mitrës.[5][6] Faktorë të tjerë rreziku përfshijnë: pirjen e duhanit, një sistem të dobët imunitar, pilulat kontraceptive, seksi në moshë të re dhe numri i lartë i partnerëve seksualë, por këto janë më pak të rëndësishme.[1][7] Zakonisht, kanceri i qafës së mitres zhvillohet nga ndryshimet parakanceroze nga 10 deri në 20 vite.[5] Ekzistojnë disa lloje të kancerit të qafës së mitrës. Rreth 90% janë karcinoma qelizore bazale, 10% janë karcinoma gjendre dhe një numër i vogël janë lloje të tjera.[7] Diagnostifikimi bëhet përmes një skaneri të qafës së mitrës e më pas bëhet një biopsi Medical imaging për të përcaktuar nëse kanceri është përhapur apo jo.[1]
Parandalimi dhe trajtimi
RedaktoVaksina HPV shërben si mbrojtje ndaj dy lloj gjenotipeve me rrezik të lartë të kësaj familje virusesh dhe mund të parandalojë nga 65 deri në 75% të rasteve të kancerit të qafës së mitrës.[8][9] Rekomandohen Pap teste të rregullta, meqënëse ekziston ende rreziku për kancer. [8] Metoda të tjera parandaluese përfshijnë: ndalimin e marrëdhënieve seksuale ose të paturit më pak partnerë seksualë, si dhe përdorimin e prezervativëve.[10] Kontrollet e kancerit të mitrës përmes Pap testeve ose acid açetik mund të nxjerrë në pah ndryshimet parakanceroze, të cilat, nëse trajtohen, mund të ndalojnë zhvillimin e kancerit. [11] Trajtimet e kancerit të qafës së mitrës mund të konsistojë ne disa kombinime të operacioneve, kimioterapisë dhe radiotherapisë.[1] Përqindja e mbijetesës pesëvjeçare në SHBA është 68%.[12] Megjithatë, rezultatet varen në bazë të stadit ku ndodhet kanceri kur zbulohet. [7]
Epidemiologjia
RedaktoKanceri i qafës së mitrës njihet në mbarë botën si kanceri i katërt më i përhapur, si dhe shkaktari i katërt i vdekjeve të femrave nga kanceri. [5] Në vitin 2012, u përllogaritën 528,000 raste të kancerit të qafës së mitrës, si dhe 266,000 vdekje.[5] Këto shifra përbëjnë rreth 8% të rasteve dhe vdekjeve totale të vdekjeve nga kanceri.[13] Përafërsisht 70% të rasteve të këtij lloj kanceri shfaqen në vendet në zhvillim.[5] Në vendet me ekonomi të ulët njihet si shkaktari kryesor i vdekjeve nga kanceri.[11] Në vendet në zhvillim, përdorimi i shpeshtë i programeve të kontrolleve të kancerit ka ulur në mënyrë të ndjeshme rastet e kancerit të qafës së mitrës.[14] Në kërkimet mjekësore, linja qelizore që njihet si HeLa u zhvillua nga qelizat kancerogjene të një gruaje me emrin Henrieta Laks.[15]
Referime
Redakto- ^ a b c d e "Cervical Cancer Treatment (PDQ®)". NCI. 2014-03-14. Marrë më 24 qershor 2014.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Defining Cancer". National Cancer Institute. Marrë më 10 qershor 2014.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Kumar V, Abbas AK, Fausto N, Mitchell RN (2007). Robbins Basic Pathology (bot. i tetë). Saunders Elsevier. fq. 718–721. ISBN 978-1-4160-2973-1.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja) - ^ Holland-Frei cancer medicine (bot. i tetë). New York: McGraw-Hill Medical. 2009. fq. 1299. ISBN 9781607950141.
{{cite book}}:|first1=i mungon|last1=(Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c d e World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. fq. Chapter 5.12. ISBN 9283204298.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Dunne, EF; Park, IU (dhj 2013). "HPV and HPV-associated diseases". Infectious disease clinics of North America. 27 (4): 765–78. doi:10.1016/j.idc.2013.09.001. PMID 24275269.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c "Cervical Cancer Treatment (PDQ®)". National Cancer Institute. 2014-03-14. Marrë më 25 qershor 2014.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b "Human Papillomavirus (HPV) Vaccines". National Cancer Institute. 2011-12-29. Marrë më 25 qershor 2014.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Tran, NP; Hung, CF; Roden, R; Wu, TC (2014). "Control of HPV infection and related cancer through vaccination". Recent results in cancer research. Fortschritte der Krebsforschung. Progres dans les recherches sur le cancer. 193: 149–71. doi:10.1007/978-3-642-38965-8_9. PMID 24008298.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Cervical Cancer Prevention (PDQ®)". National Cancer Institute. 2014-02-27. Marrë më 25 qershor 2014.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b World Health Organization (shkurt 2014). "Fact sheet No. 297: Cancer". Marrë më 2014-06-24.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "SEER Stat Fact Sheets: Cervix Uteri Cancer". NCI. Marrë më 18 qershor 2014.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. fq. Chapter 1.1. ISBN 9283204298.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Canavan TP, Doshi NR (2000). "Cervical cancer". Am Fam Physician. 61 (5): 1369–76. PMID 10735343. Arkivuar nga origjinali më 6 shkurt 2005. Marrë më 5 gusht 2016.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Jr, Charles E. Carraher (2014). Carraher's polymer chemistry (bot. i nëntë). Boca Raton: Taylor & Francis. fq. 385. ISBN 9781466552036.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)