Kodiku i Beratit
Codex Purpureus Beratinus ose Kodiku i Beratit i caktuar nga Φ ose 043 (në numërimin Gregory-Aland ), ε 17 (von Soden), është një libër ungjillor i shkruar në greqisht. I datuar paleografikisht në shekullin e 6-të, dorëshkrimi është shkruar vetëm me shkronja kapitale mbi një pergamentë vjollcë me bojë argjendi. Kodiku ruhet në Arkivin Kombëtar Shqiptar (Nr. 1) në Tiranë, Shqipëri. [1] Më parë zotërohej nga Kisha e Shën Gjergjit në qytetin e Beratit, Shqipëri, prej këtej edhe emërtimi 'Beratinus'.
Përshkrimi
RedaktoCodex Beratinus përmban vetëm Ungjillin e Mateut dhe Ungjillin e Markut, me disa dorëshkrime të konsiderueshme (Mateu 1:1-6:3, 7:26-8:7, 18:23-19:3 dhe Marku 14:62- fund). Kodiku përmban 190 faqe pergamene ekzistuese me përmasa 31,4 × 26,8 cm, ose afërsisht të njëjtën madhësi me ato të Codex Alexandrinus, dhe kanë dy kolona për faqe, por shkronjat janë shumë më të mëdha. [1] Është shkruar me 17 rreshta për faqe, [2] 8-12 germa për rresht, me germa shumë të rregullta, me bojë argjendi. [3] Titulli dhe rreshti i parë në Mark janë shkruar me ar. [4] Shkrimi është i vazhdueshëm në vija të plota pa stikometri. Citimet nga Dhiata e Vjetër shënohen me presje të përmbysur (<).
Teksti është i ndarë sipas κεφαλαια (kapituj) dhe sipas Seksioneve Amoniane (më e vogël se κεφαλαια). Në margjinën e majtë janë futur numrat e κεφαλαια dhe sipër faqeve janë futur τιτλοι (tituj) të κεφαλαια. Numrat e seksioneve amoniane janë dhënë në skajin e majtë dhe një referencë për Kanonet Eusebiane u shtuan nga një dorë e mëvonshme në shekullin e 8-të. Një shënim në dorëshkrim thotë se humbja e dy ungjijve të tjerë është për shkak të "Frankëve të Shampanjës", dmth disa nga kryqtarët, të cilët mund ta kenë parë atë kur ishin në Patmos, ku besohej më parë se kishte qenë. [2]
Teksti
RedaktoTeksti grek i kodikut është përgjithësisht i tekstit bizantin, por ai përmban shtimin e gjatë perëndimor pas Mateut 20:28, që ndodh edhe në Codex Bezae: [3] Aland dha për të profilin tekstual të mëposhtëm: 131 1, 83 1/2, 11 2, 18 s. [2]
Sipas BH Streeter, Codex Beratinus është një dëshmitar terciar i tekstit cezarian. [5] Është grupuar me N, O, Σ, dhe Uncial 080 për të formuar Uncialet e Purpurta. Aland i kategorizoi katër të parët në Kategorinë V, [2] dhe është e sigurt se ato janë më së tepërmi bizantine. [6] Aland nuk e ka kategorizuar Uncial 080. [2]
Historia
RedaktoMë parë besohej se ishte në Patmos. [1] [7] Sipas Xhevat Lloshit vinte nga Ballshi. [8] Ajo u mbajt në Berat, Shqipëri nga viti 1356. [4] Teksti i kodikut u botua nga Pierre Batiffol në 1887. "Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Hitleri mësoi për të dhe e kërkoi atë. Disa murgj dhe priftërinj rrezikuan jetën e tyre për të fshehur dorëshkrimin.” Që nga viti 1971 ruhet në Arkivin Kombëtar të Shqipërisë në Tiranë. [3] [9]
Oscar von Gebhardt e caktoi atë me siglum Φ, e cila përdoret shpesh në botime kritike.
Rëndësia si trashëgimi kulturore
RedaktoCodex Purpureus Beratinus u regjistrua në Regjistrin e Kujtesës Botërore të UNESCO-s në vitin 2005 në njohje të rëndësisë së tij historike. Dy kodikët Beratinus që ruhen në Shqipëri janë shumë të rëndësishëm për komunitetin global dhe zhvillimin e literaturës antike biblike, liturgjike dhe hagjiografike dhe janë pjesë e "shtatë kodikëve të purpurt", të cilët janë shkruar në një periudhë prej 13 shekujsh, pra nga shekulli i gjashtë. deri në shekullin e tetëmbëdhjetë. Pesë "kodikët e purpurt" të tjerë janë në Itali (dy), Francë (një), Angli (një) dhe Greqi (një). [10]
Referime
Redakto- ^ a b Frederic G. Kenyon, Handbook to the Textual Criticism of the New Testament, London2, 1912, p. 120.
- ^ a b c d Aland, Kurt; Aland, Barbara (1995). The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. Erroll F. Rhodes (trans.). Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company. fq. 118. ISBN 978-0-8028-4098-1.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c Bruce M. Metzger, Bart D. Ehrman, "The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption and Restoration", Oxford University Press (New York - Oxford, 2005), p. 84.
- ^ a b Gregory, Caspar René (1900). Textkritik des Neuen Testaments. Vëll. 1. Leipzig: J.C. Hinrichs’sche Buchhandlung. fq. 93.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ B. H. Streeter, The Four Gospels. A Study of Origins the Manuscripts Tradition, Sources, Authorship, & Dates Arkivuar 23 shtator 2021 tek Wayback Machine, MacMillan and Co Limited, Oxford 1924.
- ^ Codex Beratinus Φ (043): at the Encyclopedia of Textual Criticism
- ^ Pierre Batiffol, Les manuscrits grecs de Berat d'Albanie et le Codex Purpureus Φ, Paris 1886, p. 8
- ^ Xhevat Lloshi, Rreth ALFABETIT Të Shqipes (2008), p. 94
- ^ "Liste Handschriften". Münster: Institute for New Testament Textual Research. Marrë më 16 mars 2013.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Codex Purpureus Beratinus". UNESCO Memory of the World Programme. 2008-05-16. Arkivuar nga origjinali më 2015-12-14. Marrë më 2009-12-15.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)