Kur kujtojmë Eshref Gjonçën
Kur kujtojmë Eshref Gjonçën [1] është një libër monografik i shkruar nga Dr. Zihni Haskaj, botuar në mars 2011 nga Shoqata Atdhetare Kulturore Shkencore Mbarëkombëtare "Ali Pashë Tepelena", me ndihmën e botimeve NERAIDA. Ky libër prej 308 faqesh është një vepër përkujtimore dhe nderuese për jetën dhe veprën e Eshref Gjonçës, një figurë e rëndësishme e brezit të Luftës së Dytë Botërore dhe periudhës së pasluftës në Shqipëri.
Monografia është një përpjekje për të përjetësuar kujtimet, veprimtarinë dhe kontributin e rëndësishëm të Eshref Gjonçës (1924-2007), i cili njihet si një intelektual i formuar dhe një kuadër me aftësi të larta organizative dhe qytetare. Përmes këtij libri, autori Dr. Zihni Haskaj sjell një panoramë të plotë të jetës së Gjonçës, që nga rinia e tij si pjesëmarrës aktiv në luftën antifashiste deri te përfshirja e tij në çështje arsimore dhe sociale gjatë periudhës së pasluftës. Ai përshkruhet si një njeri me zemër të madhe, humanist dhe arsimdashës, i cili dha një shembull të qartë për angazhimin dhe përkushtimin ndaj vendit të tij.
Libri përshkruan rolin e Gjonçës në zhvillimin e arsimit dhe jetës kulturore në Shqipëri, sidomos në zonën e Tepelenës, ku ai lindi dhe u rrit. Ai ishte një mësues dhe drejtues arsimor që kontribuoi ndjeshëm në formimin e brezave të rinj, duke lënë një trashëgimi të madhe në fushën e arsimit. Në të njëjtën kohë, Gjonça përshkruhet si një veprimtar shoqëror i përkushtuar, që punoi gjithmonë për të mirën e komunitetit dhe shoqërisë shqiptare në tërësi.
Ky libër është një punë e përkushtuar, ku përfshihen kontributet e disa figurave të njohura dhe profesionistëve. Redaktimi është kryer nga Agim Xhelili dhe Merita Alimuçaj (Gjonça), ndërsa recensentë janë historianët Prof.Dr. Hysen Kordha dhe Prof.Dr. Demir Durmishi. Konsulentët e librit janë Bektash Zite, publicist, dhe Vangjeli Gjonça, bashkëshortja e Eshref Gjonçës, e cila ka luajtur një rol të rëndësishëm në sigurimin e materialeve dhe kujtimeve për këtë monografi. Kopertina e librit përmban një portret të Eshref Gjonçës, realizuar nga piktori Aliosha Bilbili, duke dhënë një imazh të qartë të njeriut që përfaqëson libri. ISBN 9789995644208 Korrektor: Ramazan S. Ilnica - gjuhëtar. Përpunimi kompjuterik: Enkelejda Misha, Valbona Cako.
Libri Kur kujtojmë Eshref Gjonçën ka një rëndësi të veçantë historike dhe kulturore. Ai nuk është vetëm një përkujtim për një individ të caktuar, por edhe një reflektim mbi një periudhë të rëndësishme në historinë e Shqipërisë dhe mbi rolin që intelektualët dhe figurat publike patën në ndërtimin e një shoqërie më të mirë pas luftës. Eshref Gjonça, përmes angazhimit të tij qytetar dhe profesional, përfaqëson një model të jashtëzakonshëm për brezat e ardhshëm.
Monografia sjell në pah jo vetëm kontributet e tij në fushën e arsimit dhe kulturës, por edhe karakterin e tij të fortë, përkushtimin ndaj vendit dhe miqve, dhe moralin e lartë që e udhëhoqi në të gjitha fushat e jetës. Ai shërben si një shembull frymëzues për ata që kërkojnë të ndërtojnë një të ardhme më të mirë përmes punës dhe ndershmërisë.
Në fund të librit është përfshirë një bibliografi e pasur (faqet 305-308), që dokumenton burimet e përdorura nga autori dhe bashkëpunëtorët për të ndërtuar këtë portret të plotë të Eshref Gjonçës. Kur kujtojmë Eshref Gjonçën është një vepër që shërben për të mos harruar njerëzit që, përmes punës së tyre të palodhur dhe përkushtimit, kanë kontribuar në përmirësimin e jetës së të tjerëve dhe në zhvillimin e kombit shqiptar.