Shekullarizmi në Francë

Laiciteti ose laicizmi është një term i cili rrjedh nga gjuha frënge laïcité (shqiptimi frëngjisht: [la.i.si.te]), e cila fjalë për fjalë do të thotë "sekularitet". Termi është një shprehje franceze me konceptin e sekularizmit. Ai e inkurajon evitimin e përfshirjes fetare në punët e qeverisë, veçanërisht ndalimin e ndikimit fetar në përcaktimin e politikave shtetërore; laicizmi është gjithashtu evitimi i përfshirjes së qeverisë në çështjet fetare, veçanërisht ndalimi i ndikimit të qeverisë në përcaktimin e fesë.^[1]^[2]

Motoja e Republikës së Francës në një kishe në Aups. Mbishkrime të tilla në një kishë janë shumë të rralla, gjersa ky u rivendos në vitin 1989 në përvjetorin e Revolucionit Francez.

Në fjalorë të ndryshëm, fjala laïcité zakonisht përkthehet si "sekularitet" ose "sekularizëm" (këto të fundit janë pjesë të sistemit politik),^[3] edhe pse ai ndonjëherë përdoret në anglisht si laicity ose laicism nga kundërshtarët e saj. Ky term, në këtë kuptim, për herë të parë ishte përdorur në vitin 1871, në diskutimin mbi heqjen e mësuesve fetarë nga shkolla fillore. Vetë fjala laïcisme daton nga viti 1842.^[4]

Në kuptimin e tij të rreptë dhe zyrtar, është parimi i ndarjes së kishës (ose fesë) nga shteti.^[5] Etimologjikisht, laïcité është një emër i krijuar (formuar) duke i shtuar prapashtesën -ité (-ity Anglisht, -itās Latin) mbiemrit latin lāicus, një fjalë kjo e huazuar nga greqishtja λᾱϊκός (lāïkós "i/e popullit", "laik"), dhe mbiemrit λᾱός (Laos "njerëz").^[6]

Sekularizmi francez ka një histori të gjatë. Aktualisht, qeveria franceze bazohet në ligjin francez të vitit 1905 mbi ndarjen e kishave prej shtetit dhe anasjelltas.^[7]

Shih edhe

Shënime dhe referenca

^ Religion and Society in Modern Europe, by René Rémond (Author), Antonia Nevill (Translator), Malden, MA, U.S.A.: Blackwell Publishers, 1999.
^ Evelyn M. Acomb, The French Laic Laws, 1879-1889: The First Anti-Clerical Campaign of the Third French Republic, New York : Columbia University Press, 1941
^ Collins Robert French Dictionary Unabridged, Harper Collins publishers
^ Divided houses: religion and gender in modern France, 2005 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ TLFi dictionary
^ Webster's Revised Unabridged Dictionary. Retrieved September 30, 2008, from Dictionary.com website: laic
^ "France". Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs. Arkivuar nga origjinali më 17 korrik 2015. Marrë më 15 dhjetor 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) See drop-down essay on "The Third Republic and the 1905 Law of Laïcité".

Lidhje të jashtme

One of the architects of the law against religious symbols in schools defends the liberalism of laicite in the Harvard Law Record
The deep roots of French secularism, article by Henri Astier on BBC News online, Sept 1st, 2004
Karakas, Cemal (2007): Turkey. Islam and Laicism Between the Interests of State, Politics and Society. Peace Research Institute Frankfurt (PRIF), Germany, PRIF-Report No. 78/2007.
Conference on Laicite and secularism

[1] Religion and Society in Modern Europe, by René Rémond (Author), Antonia Nevill (Translator), Malden, MA, U.S.A.: Blackwell Publishers, 1999.

[2] Evelyn M. Acomb, The French Laic Laws, 1879-1889: The First Anti-Clerical Campaign of the Third French Republic, New York : Columbia University Press, 1941

[3] Collins Robert French Dictionary Unabridged, Harper Collins publishers

[4] Divided houses: religion and gender in modern France, 2005 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[5] TLFi dictionary

[6] Webster's Revised Unabridged Dictionary. Retrieved September 30, 2008, from Dictionary.com website: laic

[georgetown1-7] "France". Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs. Arkivuar nga origjinali më 17 korrik 2015. Marrë më 15 dhjetor 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) See drop-down essay on "The Third Republic and the 1905 Law of Laïcité".

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]