Kriza e Suezit, ose lufta e dytë arabo-izraelite, e quajtur edhe agresioni trepalësh (arabisht: العدوان الثلاثي, romanizuar: Al-ʿUdwān aṯ-Ṯulāṯiyy) në botën arabe dhe Lufta e SinaitIzrael, ishte një pushtim i Egjiptit në fund të vitit 1956 nga Izraeli, i ndjekur nga Mbretëria e Bashkuar dhe Franca. Synimet ishin që fuqitë perëndimore të rifitonin kontrollin e Kanalit të Suezit dhe të largonin presidentin egjiptian Gamal Abdel Nasser, i cili sapo kishte shtetëzuar me shpejtësi kompaninë e Kanalit të Suezit në pronësi të huaj, e cila administronte kanalin. Objektivi kryesor i Izraelit ishte rihapja e ngushticave të bllokuara të Tiranit. Pas fillimit të luftimeve, presioni politik nga Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Sovjetik dhe Kombet e Bashkuara çoi në tërheqjen e 3 pushtuesve. Episodi poshtëroi Mbretërinë e Bashkuar dhe Francën dhe forcoi Naserin.

Tanke dhe automjete të dëmtuara, Lufta e Sinait, 1956.

Më 26 korrik 1956, Nasser shtetëzoi Kompaninë e Kanalit të Suezit, e cila para kësaj ishte në pronësi kryesisht nga aksionerët britanikë dhe francezë. Më 29 tetor, Izraeli pushtoi Sinain egjiptian. Britania dhe Franca lëshuan një ultimatum të përbashkët për ndërprerjen e zjarrit, i cili u shpërfill. Më 5 nëntor, Britania dhe Franca zbarkuan parashutistët përgjatë Kanalit të Suezit. Para se të mposhteshin forcat egjiptiane, ata kishin bllokuar kanalin për të gjitha transportet detare duke fundosur 40 anije në kanal. Më vonë u bë e qartë se Izraeli, Franca dhe Britania kishin komplotuar për të planifikuar pushtimin. Të tre aleatët kishin arritur një sërë objektivash të tyre ushtarakë, por kanali ishte i padobishëm. Presioni i rëndë politik nga Shtetet e Bashkuara dhe BRSS çoi në një tërheqje. Presidenti i SHBA Dwight D. Eisenhower e kishte paralajmëruar fuqishëm Britaninë të mos pushtonte; ai kërcënoi dëme serioze për sistemin financiar britanik duke shitur bonot e qeverisë së SHBA-së në paund. Historianët përfundojnë se kriza "shënoi fundin e rolit të Britanisë së Madhe si një nga fuqitë kryesore të botës".

Kanali i Suezit u mbyll nga tetori 1956 deri në mars 1957. Izraeli përmbushi disa nga objektivat e tij, të tilla si arritja e lirisë së lundrimit përmes Ngushticës së Tiranit, të cilën Egjipti e kishte bllokuar për transportin izraelit që nga viti 1948-1950.

Si rezultat i konfliktit, Kombet e Bashkuara krijuan Paqeruajtësit UNEF për të kontrolluar kufirin egjiptian-izraelit, kryeministri britanik Anthony Eden dha dorëheqjen, ministri kanadez i punëve të jashtme Lester Pearson fitoi Çmimin Nobel për Paqen dhe BRSS mund të jetë inkurajuar të pushtojë Hungaria.

Shiko edhe

Redakto

Referimet

Redakto