Miti i thikës pas shpine
Miti i thikës pas shpine (gjermanisht: Dolchstoßlegende shqip. 'Legjenda e nguljes së kamës' ) ishte një teori konspirative antisemite që u besua gjerësisht dhe u shpall në Gjermani pas vitit 1918. Ai pohoi se Ushtria Perandorake Gjermane nuk e humbi Luftën e Parë Botërore në fushën e betejës, por në vend të kësaj u tradhtua nga disa qytetarë në frontin e brendshëm – veçanërisht hebrenjtë, socialistët revolucionarë që nxitën greva dhe trazirat e punës,[1] dhe politikanët republikanë që kishin përmbysur Shtëpinë e Hohencollernit në Revolucionin Gjerman të 1918-1919. Mbrojtësit e mitit denoncuan krerët e qeverisë gjermane që kishin nënshkruar armëpushimin e 11 nëntorit 1918 si "kriminelët e nëntorit" (gjermanisht: Novemberverbrecher).
Kur Adolf Hitleri dhe Partia Naziste u ngritën në pushtet në vitin 1933, ata e bënë teorinë e konspiracionit një pjesë integrale të historisë së tyre zyrtare të viteve 1920, duke e portretizuar Republikën e Vajmarit si veprën e "kriminelëve të nëntorit" të cilët kishin "goditur kombin me thikë pas shpine” për të kapur pushtetin. Propaganda naziste e përshkroi Gjermaninë e Vajmarit si "një moçal korrupsioni, degjenerimi, poshtërimi kombëtar, persekutimi të pamëshirshëm i 'opozitës kombëtare' të ndershme – katërmbëdhjetë vjet sundim nga hebrenjtë, marksistët dhe 'bolshevikët kulturorë', të cilët më në fund ishin fshirë nga lëvizja nacionalsocialiste nën Hitlerin dhe nga fitorja e 'revolucionit kombëtar' të vitit 1933".[2]
Historianët brenda dhe jashtë Gjermanisë, ndërkohë që pranojnë se kolapsi ekonomik dhe moral në frontin e brendshëm ishte një faktor në humbjen gjermane, njëzëri e hedhin poshtë mitin. Historianët dhe teoricienët ushtarakë tregojnë mungesën e rezervave të mëtejshme të Ushtrisë Perandorake Gjermane, rrezikun e pushtimit nga jugu, dërrmimin e forcave gjermane në frontin perëndimor nga forcat më të shumta aleate, veçanërisht pas hyrjes së Shteteve të Bashkuara në luftë, si dëshmi se Gjermania tashmë e kishte humbur luftën ushtarakisht nga fundi i vitit 1918.[3][4]
- ^ Kershaw 2016.
- ^ Kolb, Eberhard (2005). The Weimar Republic. New York: Routledge. fq. 140. ISBN 0415344425.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Watson, Alexander (2008). Enduring the Great War: Combat, Morale and Collapse in the German and British Armies, 1914–1918. Cambridge: Cambridge Military Histories. ch. 6. ISBN 9780521881012.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Evans 2003.