Ndihma e parë
Ndihma e parë është ndihma e parë dhe e menjëhershme që i jepet çdo personi me një sëmundje ose lëndim të vogël ose të rëndë,[1] me kujdes të ofruar për të ruajtur jetën, për të parandaluar përkeqësimin e gjendjes ose për të nxitur rikuperimin derisa të mbërrijnë shërbimet mjekësore. Ndihma e parë zakonisht kryhet nga dikush me trajnim bazë mjekësore. Ndihma e parë e shëndetit mendor është një zgjerim i konceptit të ndihmës së parë për të mbuluar shëndetin mendor,[2] ndërsa ndihma e parë psikologjike përdoret si trajtim i hershëm i njerëzve që janë në rrezik për zhvillimin e PTSD.[3] Ndihma e Parë e Konfliktit, e fokusuar në ruajtjen dhe rikuperimin e mirëqenies sociale ose të marrëdhënieve të një individi, po pilotohet në Kanada.
_gives_first_aid_to_an_injured_Iraqi_citizen.jpg)
Ka shumë situata që mund të kërkojnë ndihmën e parë dhe shumë vende kanë legjislacion, rregullore ose udhëzime, të cilat specifikojnë një nivel minimal të ofrimit të ndihmës së parë në rrethana të caktuara. Kjo mund të përfshijë trajnime ose pajisje specifike që do të jenë të disponueshme në vendin e punës (siç është një defibrilator i jashtëm i automatizuar), sigurimi i mbulimit të ndihmës së parë specialistike në tubime publike ose trajnime të detyrueshme për ndihmën e parë brenda shkollave. Në përgjithësi, pesë hapa lidhen me ndihmën e parë:
- Vlerësoni zonat përreth.
- Lëvizni në një mjedis të sigurt (nëse jo tashmë; për shembull, aksidentet rrugore janë të pasigurta për t'u trajtuar në rrugë).
- Thirrni për ndihmë (si ndihma mjekësore profesionale ashtu edhe njerëzit aty pranë që mund të ndihmojnë në ndihmën e parë, si p.sh. ngjeshja gjatë CPR).
- Kryeni ndihmën e parë të përshtatshme në varësi të dëmtimit të pësuar nga viktima.
- Vlerësoni viktimën për ndonjë shenjë apo rrezik fatal, apo mundësinë e dhënies së ndihmës së parë përsëri.
Historia e hershme dhe lufta
RedaktoAftësitë e asaj që tani njihet si ndihma e parë janë regjistruar gjatë historisë, veçanërisht në lidhje me luftën, ku kujdesi për rastet traumatike dhe mjekësore kërkohet në një numër veçanërisht të madh. Fashimi i plagëve të betejës është paraqitur në qeramikën klasike greke nga shek. 500 pes, ndërsa shëmbëlltyra e Samaritanit të Mirë përfshin referenca për lidhjen ose veshjen e plagëve.[4] Ka referenca të shumta për ndihmën e parë të kryer brenda ushtrisë romake, me një sistem të ndihmës së parë të mbështetur nga kirurgë, ambulanca në terren dhe spitale.[5] Legjionet romake kishin rolin specifik të kapsarëve, të cilët ishin përgjegjës për ndihmën e parë si fashimi, dhe janë pararendësit e mjekëve modern ushtarak.[6]
Shembuj të mëtejshëm ndodhin gjatë historisë, ende kryesisht të lidhura me betejën, me shembuj të tillë si Knights Hospitaller në shekullin e 11 pas Krishtit, duke ofruar kujdes për pelegrinët dhe kalorësit në Tokën e Shenjtë.[7]
Shiko edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ First aid manual: 9th edition. Dorling Kindersley. 2009. ISBN 978-1-4053-3537-9.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Mental Health First Aid USA". Mental Health First Aid. 2013-10-10. Marrë më 2019-11-20.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Peterson, Sarah (2018-01-30). "About PFA". The National Child Traumatic Stress Network. Marrë më 2019-11-20.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Pearn, John (1994). "The earliest days of first aid". The British Medical Journal. 309 (6970): 1718–1720. doi:10.1136/bmj.309.6970.1718. PMC 2542683. PMID 7820000.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Eastman, A Brent (1992). "Blood in Our Streets: The Status and Evolution of Trauma Care Systems". JAMA Surgery. 127 (6): 677–681. doi:10.1001/archsurg.1992.01420060043008. PMID 1596168.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Efstathis, Vlas (nëntor 1999). "A history of first aid and its role in armed forces" (PDF). ADF Health. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 2014-11-30.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "First Aid: From Witchdoctors & Religious Knights to Modern Doctors". Arkivuar nga origjinali më 18 janar 2012. Marrë më 23 mars 2011.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)