Wikipedia

Antonio Crutta

diplomat shqiptar
(Përcjellë nga Ndue Kryethi)


Antonio Kruta (polonisht: Crutta Łukasz Antoni; 1727 – 11 qershor 1812) ka qenë një diplomat dhe politikan në oborrin mbretëror polak rreth 30 vjet ndër mbretërimin e Stanisllau II Augusti. Për shërbimet e tij, ndaj shtetit polak ai u fisnikërua në 1792.

Crutta Łukasz Antoni
Ndue Leka Kryethi
Lindi1727
Qipro
VdiqQërshor 11, 1812
Lewiczyn
Emrat e tjerëAntonio Kruta
ProfesioniDiplomat, përkthyes
Vite aktiviteti1747-1799

Jeta dhe familja

Redakto

Atii tij ishte shqiptar dhe rridhte nga fisi shqiptar Kryethi, Krytha, Crutta [1] [2] Nëna e tij ishte italiane. [3] Familja është vendosur në Perë në viti 1693. Ata njiheshin se shërbenin i përkthyes në ambasadat ruse, franceze, angleze, polake dhe veneciane.[4] Një tjetër anëtar i familjes i titulluar " Doktor Crutta " përmendet si një Përkthyes dhe kryeminister në shërbimin të ambasadës britanike midis 1745 dhe 1764 në koloninë evropiane të Larnakë . [5] [6]

Kryethi hyri herët në shërbimin të mbretëria e Polonisë në 1 janar 1748, si kryeminister i Republikës së Venecias në Larnakë në Qipro. Punoi në Qipro deri në vitin 1765 kur mbërriti nëpërmjet ambasadorit britanik në Kostandinopojë për t'ia transmetuar ofertat e tij mbretit të Polonisë. Descorches dhe Kryethi punuan për të tërhequr Perandorinë Osmane nga lufta për të ruajtur paqen me Poloninë, por për shkak të kryengritjes, puna e tyre ishte e kotë. Ai i kërkoi familjes mbretërore të shlyente borxhet e tij të vjetra që kishte marrë në Qipro dhe Stamboll tani mbreti polak paguante 23 dukat në muaj, të cilat Kryethi i konsideroi të pamjaftueshme për shërbimet e tij dhe ka ankua. [7] Ai fliste 9 gjuhë. Emri i tij personal në dokumentet arkivore është shkruar si Antonio, Antoine dhe Antoni. Vëllai i tij Pierre dhe djali i tij Jean (Gjon), ndoqën të njëjtat rrugë dhe punuan në Stamboll, duke u përpjekur të bindin francezët që të ndihmonin polakët të krijonin një marrveshje. Ai mori pasaportë angleze nga ambasadori anglez në Varshavë dhe udhëtoi për në Kostandinopojë ku takoi diplomaten franceze Marie Louis Descorches . Megjithatë Tadeu Kosciushko, i cili kishte dërguar Pierre në mision, u rrëzua dhe Pierre mbeti në Stamboll derisa vdiq në 1797. Kryethi kishte shërbyer gjithashtu në ambasadën britanike nën drejtimin e John Murray, si një nga përkthyesit e shumtë "levantine" (katolike dhe italisht-folëse). [8]

Vëllai i tij, Joseph, ishte gjithashtu një përkthyes i ambasadës ruse në Stamboll. Ai kaloi disa vite burg në Château des Sept Tours së bashku me ambasadorin rus Vasily Repnin . [9] [10] Ekziston një portret i njohur i Ndue Kryethisë, i pikturuar nga Canaletto, që përfaqëson zgjedhjen e mbretit Stanisllau Augusti Poniatowski në 1764. Joseph donte të qëndronte në Stamboll dhe të punonte si konsull rus pasi klima ruse mund të rezultonte fatale. [11] Joseph me sa duket vdiq në 1780 nga abuzimi e drogëvë dhe po ashtu edhe vëllai i tij Alexander. [12] Ai shërbeu si përkthyes dhe përkthyes i mbretit Stanisllau August Poniatowski gjatë luftës ruso-turke të 1787-92 në Poloni. [13] [14] Roli i tij në negociata ishte të “shkrinte dyshimet e turqve pa ngjallur dyshimet e rusëve”. [14]

Ndue Kryethi ishte gjithashtu një politikan dhe përkthyes i gjuhëve orientale. Ai jetonte në Lewiczyn në komunën ''Belsk Duży''. Polakët e quanin " Shqiptari Antoni Lukasz Crutta " dhe ai ishte një përkthyes i dashur i Bizantit dhe Lindjes së Mesme. Ai ishte gjithashtu një udhërrëfyes dhe ndërmjetës midis të huajve dhe banorëve të Orientit. Përpara shërbimit të tij ndaj mbretit polak, Kryethi kishte shërbyer në gjyqi Venecias në Qipro. Ai fliste latinisht, greqisht, frëngjisht, anglisht, italisht, armenisht, turqisht, tatarisht dhe persisht. [15] Në 1777, ai shoqëroi deputetin Numanbey, duke përfaqësuar Sulltanin Osman dhe duke përkthyer Dokumentet e Traktatit. Në 1792, për shërbimet e tij në ndihmën për ruajtjen e paqes midis Polonisë dhe osmanëve, ai u fisnikërua nga përbashkësisë se Poloninë dhe Lituanisë . Vitet e fundit të jetës i kaloi në Lewiczyn, në pronat e dhëndrit të tij, Wojciech Piotr Bedliński. Ai vdiq atje më 11 qershor 1812 dhe u varros në Lewiczyn, pranë vajzës së tij Eliza dhe burrit të saj Wojciech Bedliński. [16] Nipi i tij, Antoni Bedliński i ndërtoi atij një monument që përshkruan emrin e Crutta-s dhe stemën e Wieniawa-s. [16]

Përshkrim në pikturë

Redakto
 
L'Élection de Stanislas Auguste (1778). "Zgjedhja e Stanislas Augustus" nga piktori italian Bernardo Bellotto së pari në 1776, i cili iu dha marshallit të gjykatës Francizsek Rzewuski. Piktura aktualisht ndodhet në Muzeun Kombëtar të Poznanit. Një i dytë u pikturua në 1778 me më shumë detaje. Piktura përshkruan zgjedhjet e vitit 1764, më 7 shtator, jashtë Varshavës, tani një distrikt i kryeqytetit. Sipas kuratorit të ekspozitës muzeore Stephane Loire, kuratorit nga Departamenti i Pikturës së Muzeut të Luvrit Andrzej Rottermund dhe kuratorit në Kështjellën Mbretërore në Varsovie Hanna Malachowicz, Antonio Crutta është përshkruar në skajin e djathtë, duke qëndruar përballë Bellotto-s me tre vajzat e tij.

Ndue është përshkruar në pikturën e Bernardo Bellotto "Zgjedhja e Stanislas Augustus" nga 1776 dhe 1778. Mieczyslaw Wallis e përshkruan atë si më poshtë:

Duke qëndruar përpara tendës, një burrë madhështor, vepër me kapelë lesh dhe pallto blu, me kapak lulesh dhe langonjtë të kuq me një kamë të ngulur pas brezit, duke parë nga lupa e zgjedhjeve, një ekspert i gjuhëve lindore dhe zyra qendrore e Kryeministres së Kurorës, Antoni Łukasz Crutta (Ndue Leka Kryethi) (1725-1812), shqiptar, ose më konkretisht italian, shqiptar, ndoshta një shtetas venecian që mbërriti në 1765 në Varshavë, në 1775 ai mori një indigjene dhe më 26 shkurt 1778 mori titulli i oficerit konsistent në vendet e huaja. [17] [18]

Referime

Redakto

 

  1. ^ Čoralić, Lovorka (2009). "The Albanian Kruta family and some of its eminent individuals – a contribution to the research of communications on the eastern adriatic coastline in the early Modern age". Historijski Zbornik God. Lxii. 2: 389. Marrë më 1 prill 2020. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ de Groot, Alexander H. (1994). "Dragomans in Istanbul, 1785-1834". përmbledhur nga van Gelder, G. J. H.; de Moor, Ed (red.). Eastward Bound: Dutch Ventures and Adventures in the Middle East. Rodopi. fq. 138. ISBN 9051837178. Marrë më 1 prill 2020. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ "Collection of Royal Castle in Warsaw - Antoni Łukasz Crutta. ( Antoni Łukasz Crutta Signed and dated bottom left: Duchâteau/ Pinxit/ 1779 (the last digit is barely visible). Jean-François Duchâteau (d. after 1796); French painter active in Istanbul and connected with the diplomatic corps. Antoni Łukasz Crutta (1727–1812), was born in Cyprus. The son of an Albanian father and Italian mother, he was clerk and translator/interpreter to the Venetian consulate in Larnaca. From 1765 he was in the service of Stanisław August as translator of oriental languages; he was made a nobleman in 1775. Pendant to the portrait of his wife (ZKW/722/ab)". kolekcja.zamek-krolewski.pl. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Gelder, G. J. H. van; Moor, Ed de (1994). Eastward Bound: Dutch Ventures and Adventures in the Middle East (në anglisht). Rodopi. fq. 138. ISBN 978-90-5183-717-9.
  5. ^ Drummond, Alexander (1754). Travels Through Different Cities of Germany, Italy, Greece and Several Parts of Asia, as the Far as the Banks of the Euphrates, in a Series of Letters... by Alexander Drummond,... (në anglisht). The autor. fq. 280. Marrë më 31 mars 2020.
  6. ^ Kitromilides, Paschalis (2019). Insular Destinies: Perspectives on the history and politics of modern Cyprus (në anglisht). Routledge. ISBN 978-1-351-12780-6. Marrë më 31 mars 2020.
  7. ^ Polish archives of oriental research (në frëngjisht). Państwowe Wydawn. Naukowe. 1961. fq. 85–88, 93. Marrë më 31 mars 2020.
  8. ^ Michael Tarbot (2017). British-Ottoman Relations, 1661-1807: Commerce and Diplomatic Practice in Eighteenth-century Istanbul. Boydell & Brewer. fq. 152. ISBN 9781783272020. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Institut für Griechisch-Römische Altertumskunde, Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Zentralinstitut für Alte Geschichte und Archäologie, Universität Halle-Wittenberg. Sektion Orient- und Altertumswissenschaften. University of Michigan: Akademie-Verlag. 168. fq. 308. Marrë më 31 mars 2020. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ Ward, Sir Adolphus William (1907). The Cambridge Modern History (në anglisht). CUP Archive. Marrë më 31 mars 2020.
  11. ^ Archives polonaises d'etudes orientales (në frëngjisht). Towarzystwo. 1961. fq. 96–97.
  12. ^ Actes (në anglisht). 1959. fq. 609–611. Marrë më 31 mars 2020.
  13. ^ Reychman, Jan; Zajaczkowski, Ananiasz (2014). Handbook of Ottoman-Turkish Diplomatics (në anglisht). Walter de Gruyter GmbH & Co KG. fq. 20. ISBN 978-3-11-081269-5. Marrë më 31 mars 2020.
  14. ^ a b Roland, Ruth A. (1999). Interpreters as Diplomats: A Diplomatic History of the Role of Interpreters in World Politics (në anglisht). University of Ottawa Press. fq. 49-50. ISBN 978-0-7766-0501-2. Marrë më 31 mars 2020.
  15. ^ "Crutta Łukasz Antoni - Gmina Belsk Duży". www.belskduzy.pl. Nr. Life and death of Crutta Łukasz Antoni. Belskduzy commune. Marrë më 1 prill 2020. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ a b Reychman, Jan (1968). "Une famille albanaise au service de la Pologne au XVIII". Berliner byzantinistische Arbeiten: 307. Marrë më 27 prill 2020. Il mourut le ll juin 1812, juste avant les grands événements qui allaient de nouveau bouleverser la vie de sa seconde patrie. Son petit-fils, Bedliński, y fit construire un beau monument tombal avec ses armes. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ Państwowy Instytut Sztuki [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (16.1954) (në gjermanisht). Marrë më 2 prill 2020.
  18. ^ RFI partenaire de l'exposition "Bernardo Bellotto. Tableaux du Château Royal de Varsovie" et du cycle "Identités polonaises : patrimoine et création à l'auditorium du Louvre" (PDF) (bot. On the right, at the very edge of the painting, we can see Bellotto in profile, in a tent, seated at a table with his three daughters as well as, standing before them, Antoni Lukasz Crutta, the king's translator for languages oriental.). www.louvre.fr. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 17 janar 2021. Marrë më 2 prill 2020. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Antonio_Crutta&oldid=2487979"