Sterjo

LUFTA E MARENGOS Lufta e Mrengos eshte bere ne 14 qershor 1800 midis forcave franceze nen kontrollin e Napoleon Bonapartit dhe forcave austriake afer qytetit te Aleksandrise ne Piemonte, Itali. Francezet thyejne gjeneralin austiak Michael Vonmelas me nje sulm te papritur, duke nxjerre austriaket jashte Italise dhe duke ngjitur poziten politike te Napoleonit ne Paris. Forcat franceze ne kontrollin e Napolenon Bonapartit u sulmuan nga Austriaket nen kontrollin e gjeneralt Melos.Francezet u kapen ne befasi dhe u terhoqen gjithsesi kursi I luftes u permbys nga rikthimi I forcave te vecuara ne kontrollin e majorit francez gjeneral Luis Desaix. Nje kundersulm I udhehequr nga Desaix, pas nje bombardimi nga nje artileri e vogel, hodhi prapa ndjekesit austriake dhe nje kavaleri te drejtuar nga gjeneral Francois Etienne De Kellermann e kompletoi disfaten e tyre.Austriaket u terhoqen ne Aleksandri me 9500 te vrare, te plagosur ose te kapur rob. Demet e francezeve ishin me te vogla por duke perfshire Desaix lufta e Marengos ishte fitorja qe vulosi suksesin e fushates se Napoleonit ne Itali ne 1800. Me nje kalim te guzimshem te Alpeve pothuajse perpara hapjes se shtigjeve, Napoleoni kishte kercenuar komunikimin e linjave te Melasit ne Italine Veriore.Forcat franceze Milanon, Pavian, Piacencan duke prere furnizimin kryesor te austriakeve pergjate anes veriore te lumit Po.Napoleoni shpresonte se shqetesimi I Melasit me rrethimin e Genoas do te parandalonte sulmin e austriakeve si pergjigje e sulmit te tij. Por Genoa u dorezua ne 4 qershor duke lene te lire nje numer te madh asutriakesh per aksione kunder-frnceze. Ne 9 qershor Jean Lannes mundi gjeneral Peter Ott ne luften e Montebelos. Napoleoni u sigurua se Melos nuk do te sulmonte dhe me pas austriaket do te terhiqeshin. Duke pasur frike se gjenerali austriak mund te perpiqej te aratisej Napoleoni shperndau ushtrine e tij ne nje hapesire te madhe duke derguar shkeputrje te forta per te bllokuar rruget e veriut drejt Po dhe te jugut drejte Genoas. Trupat austriake avancuan drejt lindjes pergjate lumit Bormida ne dy brgjet duke ndaluar ne nje cep te lumit. Punetoret e gjore austriake ndaluan ndonje zhvillim te shpejte te sulmit te tyre dhe e gjithe ushtria duhet te rreshtoheshin ne nje pike mbeshtetje te ngushte. Levizja filloi rreth ores 6, por sulmi nuk ishte zhvilluar deri ne 9. 1200 burrat austriake nen colonel J.F. dhe nje division prej 3300 burrash nen kontrollin e gjeneralit Andreas O Reilly shtyne bazat ushtarake franceze prapa dhe vendosen te beheshin krahu I djathte I austriakeve. Austriaket e qendres avancuan drejt Marengos derisa u ndaluan nga Gjeneral Andreas O Reilly. Kembesoria franceze dislokoi perballe rrjedhjes se burimit Fontanone. Ne te majte te austriakeve 7500 trupa nen gjeneralin Peter Ott donin te pastronin rrugen perpara se t’I drejtoheshin fshatit te Keshtjelles Ceriolo,ne veri te pozicionit te francezeve. Kjo levizje kercenoi nje levizje te forcave franceze net e djathte ose nje perparim te metejshem per te prere linjen franceze te komunikimit me Milanon. Burrat e Gardanit I dhane nje llogari te mire vetvetes duke mbajtur dislokimin austriak per nje kohe te konsiderueshme. Kur divizioni I Gardanit ishte tejet I lodhur, Victori I terhoqi ata mbrapa, pertej Fontenones dhe dorezoi divizionin e tij te dyte per gjeneralin Jacques Chambarlhac.Francezet e mbajten fshatin e Marengos dhe vijene e Fontanones deri ne mesdite,me te dy krahet ne ajer. Ne fillim Melasi hodhi divizionin e gjeneralit Karl Haddick ne trupat mbrojtese te Victorit. Kur Haddick u vra dhe njesitet e tij u zbrazen komandanti austriak dorezoi divizionin e gjeneralit Conrad Kain. Ne fund, sic ishte forcuar pozicioni I francezeve,divizioni I grenadjereve elitare te gjeneralit Peter Morzin u dergua per te sulmuar fshatin e Marengos. Melasi gjithashtu kreu nje gafe sierioze dhe taktike, duke ndare brigaden e 2300 husareve te gjeneralit Nimptsch per te bllokuar trupat e gjeneralit Louis Suchet, I cili ishte raportuar gabimisht qe po I afrohej Aleksandrise qe nga jugu. Bonapartit iu desh deri ne oren 10 qe te kuptonte se aktiviteti I austriakeve nuk ishte nje sulm diversionar per te mbuluar terheqjen e parashikuar te Melasit. Trupat e Lanesit ishin vendosur ne kryqezorin e krahut te djathte. Brigada e kaloresise se rende te Kelermanit dhe Dragonet e 8te moren nje pozicion mbulues net e majte, duke shkaterruar nje perpjekje te brigades se dragoneve te lehte te gjeneralit Givanni Pilati per te mbuluar krahun e Victorit. Net e djathte Champeaux u vra duke u perpjekur te ndalonte progresin e kolones se Ottit. Se shpejti, Otti mori Keshtjellen Ceriolo dhe nisi te shtonte presionin ne krahun e djathte francez. Nga ora 11 Bonaparti ishte ne fushebeteje. Ai dergoi thirrje urgjente per forcat e tij te shkeputura dhe thirri rezervat e tij te fundit. Nderkohe qe perofrcimet vinin, divizioni I gjeneralit Jean-Charles Monniers dhe rojet konsullore u ngarkuan per te zgjeruar dhe permiresuar krahun e djathte te francezeve, ne vend qe te perpiqeshin per te mbajtur Marengon, net e cilen trupat e Viktorit po harxhonin municione. Ne oren 2 francezet sulmuan Keshtjellen Ceriolo. I ndihmuar nga Frimont, Otti mundi Monnierin dhe forcoi 2/3 e komandes se tij per t’u terhequr ne verilindje. Net e njejten kohe, Marengo ran e duart e austriakeve, duke detyruar trupat e Napoleonit te terhiqeshin. Francezet u terhoqen 2km dhe u perpoqen te rigrupoheshin per te mbajtur fshatin San Giuliano. Me francezet e paket ne numer dhe te terhequr nga vendi me I mire mbrojtes, beteja ishte thuajse e fituar nga austriaket. Melasi sihte gjymtuar lehte dhe 70 te dhene per t’u komanduar nga shefi I tij I stafit,gjenerali Anton Zach dhe Kaim. Ne krahun e djathte austriak, O Reilly humbi kohe duke ndjekur nje detachment francez me 300 trupa te udhehequr nga Achille Dampierre dhe levizen ne juglindje. Keshtu trupat e tij dolen jahste distances se ndihmes per trupat kryesore austriake. Net e majten e austriakeve, Otti hezitoi te uhstronte presion kunder francezeve, sepse brigade e vogel e kaloresise franceze e gjeneralit Jean Rivaud levizi per ne veri. Se shpejti, para ores 3, Desaix, ne uhdeheqje te forces te cilen Bonaparti kishte vendosur ne drejtim te jugut, I raportoi Bonapartit lajmin qe forca e tij nuk ishte shume mbrapa. Francezet vendosen shpejt trupat e reja paerpara San Xhulianos dhe austriaket u treguan te ngadalte per te formuar sulmin e tyre. Gjenerali Auguste Marmont drejtoi topat e mbetur te francezeve kunder austriakeve, nderkohe qe ata ecnin. Divizioni I Boudet avancoi ne vijen e brigadave kunder kokes se kolones austriake, duke mundur brigaden drejtuese austriake te gjeneralit Francis Saint-Julien. Zachu solli perpara brigaden e grenadiereve te gjeneralit Franchz Lattermann dhe rinovoi sulmin. Duke u perballur me nje krize, Napoleoni dergoi Desaix serisht perpara dhe urdheroi nje sulm kaloresiak. Opat e Marmontit goditen austriaket ne distance te afert. Permetej nje mbajtese municionesh shpertheu. Duke u rritur konfuzioni, formacioni I Lattermannit u ngarkua ne krahun e majte nga kaloresia e rende e Kellermann dhe dizintegroi. Zachu dhe te pakten 200 trupa u burgosen. Joachim Murat dhe Kellermann menjehere u drejtuan ne mbeshtetje te dragoneve te Liechtenstein dhe u thyen edhe ato gjithashtu. Kaloresit austriake qe u arratisen u perplasen ne kaloresit e Pilatit dhe I moren me vete. Nderkohe qe zhurma e kaloresve te tmerruar kalonte perms tyre, kembesoret austriake te pjeses kryesore humben kurajo, duke provokuar nje turrje te eger per mbrapa.