Sulejman Dida

Media në Kukës

histori e shkurtër

Radio Kukesi

pamje ballore e Radio Kukësit

Historia e mediave në Kukës zë fill në verën e vitit 1959 me çeljen e Radio Kukësit , një stacion të cilin regjimi komunist në atë kohë e ngriti dhe e forcoi për të përçuar politikën e vet te shqiptarët përtej kufijve administrativë. Kjo radio luajti një rrol të fuqishëm për dëgjuesit në Kosovë sepse mbajti ndezur ndjenjën kombëtare, kulturën dhe gjuhën shqipe. Deri në vitin 1990 ka transmetuar 8 orë në ditë me valë të mesme dhe të shkurtëra me një shtrirje të gjerë, dëgjohej në të gjitha vendet europiane, në Afrikë, Azi dhe Australi. Në të kanë punuar dhjetra gazetarë, operatorë dhe teknikë të cilët u rritën dhe bënë emër në këtë media. Eshtë një nga radiot lokale më të rëndësishme, ruan në fonotekën e vet rreth 20 mijë njësi muzikore origjinale. Në vitin 1994 Radio Kukësi, krahas emisioneve të përgatitura emetoi edhe emisionet e kontaktit. Në këtë vit ajo e rriti kohën e transmetimit nga 8 në 14 orë ndërsa në vitin 1999) kaloi në transmetin të pandërprerë 24 orë në 24. Radio Kukësi përbën një shkollë nga e cila kanë dalë emra të shquar të gazetarisë shqiptare.

Gazeta lokale “Kukesi i Ri"

Një tribunë tjetër e medias në Kukës ishte gazeta lokale Kukësi i Ri, një organ i Komiteti të Partisë së Punës të rrethit. Gazeta nisi të botohej në shtator të vitit 1970 dhe mbyll në verën e vitit 1992. Prej qershorit të vitit 1991 gazeta u botua e shkëputur nga influenca partiake. Ishte një gazetë javore në të cilën botoheshin raportet punës së organizatave të Partisë së Punës, kronika mbi aarritjet ekonomike, kronika mbi sportin, kulturën dhe shpesh edhe letërsi. Gazeta Kukësi i Ri shtypej në Kukës me një tirash prej 1.000 kopjesh. Deri në këtë kohë kjo ishte gazeta e vetme që botohej në Kukës. Mbyllja apo falimenti i isaj lidhet me ndryshimet e shpejta demokratike në vend, me pluralizmin politik dhe me rëniën e faktit (të ligjit kushtetues) sipas të cilit Partia e Punës ishte e forcë udhëheqëse në Republikën e Shqipërisë, pasi gazeta ishte krijuar dhe kishte funksionuar si levë e kësaj partie). Sidoqoftë, gjatë dekadave të funksionimit, në këtë gazetë gjeti shprehje punë transfromuese e shoqërisë, emancipimi dhe përpjekjet për mbijetesën në rrethim, siç ishte ishte dogma e komunistëve shqiptarë.

Gazeta “Drini”

Menjëherë mbas ndryshimnit të kursit politik të vendit, intelektualët dhe krijuesit e Kukësit i shtuan përpjekjet për sendërtimin e lirisë së fjalës duke tentuar, në raste të caktuara me mjaft sukses, të themelonin gazeta apo revista, kryesisht të karakterit kulturor, por nuk kanë munaguar edhe ato me karakter politik. Me karakter të tillë, pra tërësisht politik ishte gazeta periodike “Drini” organ i degës së Partisë Demokratike të rrethit të Kukësit. Botohej një herë në javë dhe përmbante aktivitetet e seksioneve të kësaj partie, artikuj dhe statistika ku tregohej kursi i gabuar ekonomik dhe politik që kishte ndjekur Shqipëria deri në atë kohë dhe ku jepeshin ide për zhvillimin e gjithanshëm të vendit për ta bërë ashtu si vendet e tjera të Europës). Gazeta “Drini” u botua në vetëm 20 numra.

Gazeta “Luma”

Një gazetë e karakterit kulturor, ku nuk mungonte edhe politika, ishte ajo me emërtimin “Luma”. U themelua si botim javor në fillim të vitit 1993 nga poeti Agim Saphiu me mbështetjen financiare të filantropit Esat Bilali) nga NJ të SHBA-së. Pas vdekjes aksidentale të Spahiut në fund të nëntorit 1993, gazetan e drejtoi e shoqja Zana Spahiu, dhe vijoi të botohej deri në vitin 1997.

Revista kulturore "Dy Drinat". Kjo përbën pa dyshim botimin më jetëgjatë mediatik të pasviteve ’90 në Kukës. U themelua nga Esat Bilali dhe u drejtua për disa vite nga poeti dhe gazetari Rexhep Shahu. Numrat e parë u shtypën në Prizren në shtypshkronjën “Kosova” dhe përmbanin materiale që pasqyronin luftën e për çlirimin e Kosovës dhe krizën e vitit 1999 në Kukës. Eshtë një revistë tremensile që vijon të botohet edhe sot nga zoti Bilali. Në faqet e revistës “Dy Drina” kanë shkruar emra të njohur të kulturës dhe letërsisë shqiptare ku është hedhur dritë për periudha të ndryshme të historisë shqiptare.

Gazeta “Sheja”

Një gazetë letrare dhe informative që i shtohet botimeve mediatike në Kukës është ajo me titullin “Sheja”, një organ i gjimnazistëve të shkollës së komunës Bicaj që u botua nën kujdesin e gazetarit Sulejman Dida me financim të UNDP). Nga ky organ dolën vetëm dy numra, përkatësisht numri i parë në prill të vitit 2005 ndërsa i dyti në tetor të po atij viti. Gazeta kishte si moto temën e barazisë gjinore. Me materialet e numrit të parë të “Shejës” nxënësit ndërtuan edhe një teatër që u quajt teatri i barazisë gjinore dhe u shfaq në Bicaj, Kukës, Krumë të Hasit, Tiranë etj ku zgjoi interes dhe u komentuar pozitivisht.

Televizioni lokal i Kukesit “Juli”

Media vizive në Kukës përkufizohet me një televizion të vetëm, “Juli TV” ose siç njihet ndryshe KTV, dmth Kukës-Televizion me pronar zotin Lutfi Meçka. Nisi transmetimet në vitin 1997 me disa orë transmetim si dhe me lajme. Klasifikohet si televizion lokal dhe ka një shtrirje vale deri Shqipërinë e mesme ndërsa në Kosovë deri Prizren dhe Malishevë. Gjatë krizës së vitit 1999 ka laujtur rrol në pasqyrimin e ngjarjeve si dhe ka nidhmuar në bashkimin e njerëzve që kishin humbur njëri-tjetrin në kohën e luftës.

Revista “Kallz”

Rrevista “Kallz”, botim për fëmijë”, u shtyp ne dy nummra në 2001 nga Rexhep Shahu. Në përmbajtjen e saj gjenden krijime të fëmijëve të Prizrenit dhe Kukësit si dhe letra të fëmijëve shqiptarë në emigracion.

Gazeta “Jemi dhe ne”

Nurimi parë i gazetës “Jemi dhe ne” doli në dritë në janar të vitit 2007 dhe tashme ajo numrin e saj te 52-te. Ky organ mujor informativ - kulturor është botuar deri në këtë kohë si pjese e aktiviteteve te projekteve te ndryshme te zbatuara nga shoqata ALB–AID. Deri në fudn të vitit 2008, është financuar nga Komisioni Evropian, nga 2008-2010 është financuar nga UNICEF dhe ITF Slloveni ndërsa më pas përsëri nga UNICEF dhe kohët e fundit nga Ambasada Norvegjeze në Prishtinë si pjesë e projektit të qverive të nxënësve). Që prej vitit 2007 kjo gazete, kryesisht për fëmijë, është organi i vetëm i shkruar që publikohet çdo muaj në qarkun e Kukësit. Deri tani numërohen rreth 1.000 nxënës të rajonit të Kukësit kanë shkruar në gazetën “Jemi edhe ne” krijime poetike, ese, vizatime, artikuj te ndryshëm për problemet e shkollës etj. Alb-Aid, si botuese e kësaj gazete, në çdo 10 numra të publikuar ka organizuar konkurs për vlerësimin e punimeve më të mira. Në të gjithë numrat e publikuar ka ruajtur karakterin e saj si një gazetë për fëmijë, kulturore dhe innfomative duke mbetur tribunë e zërit të nxënsve, e mendimit të tyre alternativ për problemet që i shqetësojnë, e sprovave të para të talentit të tyre në lëmej të krijimtarisë letrare e figurative.

Roli i internetit në komunikim

Përparimi i shpejtë i teknologjinë dixhitale ka shënuar një ndikim të jshtzakonshëm në konceptin e njerëzve për informimin dhe komunikimin në tërësi. Rrjetet sociale si fb, instagram etj. apo YouTube si dhe mundësia e përfshirjes në komente të portaleve të ndryshme infomative dhe kulturore, madje edhe mundësia e raportimit të lajmit në portale të caktuara të mediave kombëtare e ndërkombëtare ka fshirë distancat e djeshme dhe dallimet. Shumica e të rinjve të Kukës, por edhe moshat e tjera, informohen nëpërmjet internetit në kohë reale duke mënjanuar rrolin e shtypit të shkruar. Ky i fundit mbijeton në metropolet shqiptare, përkatësisht në Tiranë dhe Prishtinë ku edhe atje gjen gjithnjë e më pak lexues.

shenimet

   ^ 1) Kulmin e suksesit të vet radio Kukësi e arriti në vitet ‘90 kur me programin e vet aarrti të përmbushte deri diku mungesën e fjalës shqipe në Kosovë. Në mënyrë të veçantë ajo u dallua në pasqyrimin e luftës së Kosovës, të krizës së pranverës së vitit 1999 duke u bërë burim informacion dhe referim për mediat kombëtare dhe ndërkombëtare. (Shih linkun Dëbimi i shqiparëve prej Kosove në vitin ‘99).
   ^ Në sistemin që pati aplikuar Shqipëria në vitet pas luftës së Dytë Botërore, ekonomia socialiste, media e shkruar dhe ajo e folur konsiderohej si levë (ndihmëse) e Partisë së Punës në edukimin e masave. Edhe disa organizata shoqërore apo profesionale konsideroheshin të tilla siç kanë qenë Fronti demokratik, oraganizata e Rinisë, Bashkimet Profesionale etj.
   ^ Sllogani kryesor që përdori rinia e Shqipërisë, veçanërisht ajo studentorë si dhe aktivitët për një regjim të ri politik ishte: “E duam Shqipërinë si gjithë Europa”.
   ^ Essat Hamëz Bilali, Sr. Sc. Njeri i shkences dhe filantrop, emigrant politik.  Pas gjashtë muajsh qëndrimi në kampet e emigracionot në Itali, emigroi në SHBA në vitin 1961, ku studjoi filozofi etj.  Punoi për shumë vite në shoqatën “Vatra” të Bostonit.  Në vitet ’80 ai ka themeluar gazetan private “Zëri i së Vërtetës” (The Voice of Truth), një gazetë me karakter kryesisht historik, shkencor dhe kulturor në të cilin ka publikuar dhe vazhdon ende, qindra artikuj mbi historinë e Shqipërisë, me përqendrim të vaçantë të Lumës, të Kosovës dhe të Pollogut shqiptar.  Zoti Bilali ka botuar më shumë se trembdhjetë libra me temën e luftës dhe përbën një burim informacioni për lëvizjen patriotike shqiptare të shekullit XX.  Ai ka përkëthyer nga shqipja në anglisht dhe anasjelltas shumë artikuj dhe disa  libra.
   ^ Shih: programi për barazinë gjinore GENDER, një cikël emisionesh në radio Kukësi, emisione televizive si dhe gazeta “Sheja”.
   ^ Qeveria e nxënsve është një term që i referohet një programi afatgjatë të Ministrisë së Arsimit në Shqipëri që starton aty nga viti 1998 që synonte krijimin e një mardhënie të re mes mësuesve dhe nxënsve duke u dhënë këtyre të fundit, hapësirë për vetkontroll dhe vetqeverisje. Termi vetqeverisje spjegon zgjedhjen e një këshilli të nxënësve të çdo klase, më pas zgjedhjen e përfaqësuesve për një këshill në rrang shkolle që quhet Qeveri e Nxënsve dhe ku bën pjesë edhe ndonjë mësues. Ky këshill zgjedh presidentin e shkollës që është nënësi më i votuar e kështu me rradhë.

referencat

• 1. Arkivi i Radio Kukesit
• 2. Dokle.N., “Kukesi ne enciklopedi”, T.1999
• 3. Palushi.G., dorshkrim, Permbledhese e numrave te gazetes “Jemi edhe ne”, 2015
• 4. undp gender equality program, 2003