Të paret e Llapit

Fshati Bajçinë.

Fshati është vendbanim qe nga koha antike, këtë e deshmojnë edhe nga gjetjet dhe germadhat e vendbanimeve, por edhe gjurmët e kishës së vjetër katolike, e cila deshmon se ka pas edhe banorët katolik. Është e vërtet se paraardhjessë fes Kristiane,dhe ajo krishtere ,nji pjesë e shqiptarve të asaj kohë ishin fut në fen Muslimane, Ata fen muslimane e kanë pranuar nga tregtaret apo karvanet që sillnin mallra nga shtetet arabe e që bënin tregti në trojet e Iliro pellazgëve e shqiptarve Dardan,e që ardhja e osmanve i gjen në trojet e veta shqiptarvet musliman,njlra nga ato familje ishte edhe familja e cila jetonte e vetme në fshatin e sotëm Bajçinë të Llapit. Andaj thuhet se 150 vjete zgjati konvertimi për tu kthyer tersishte në Islame. E për këtë ka edhe dëshmi të tjera që ditë vertetojn lashtsin e fshatit e banorit të parë në Llap..

Fshati Bajçinë përmendet ne defterin osmane 1455 dhe kishe 20 familje ndërsa me 1487 fshati u rrite në 31 familje, këtë fshat lumi Llap e ndanë në dy pjese. Me vone ne defterin e Sanxhakut te Vushtrrise te vitit 1566-75 shfaqet me emrin Bajçina me 31 shtepi. Ne vitin 1630 permendet me emrin Bacinaz. Me 1703 kishte 50 familje, kurse me 1839 kishte 62 familje. Me emrin Bajiçe eshte regjistruar ne sallnamet e Vilajetit te Kosoves kazaja e Vushtrrise ne vitet 1893 dhe 1898 si dhe ne sallnamen e Vilajetit te Kosoves te vitit 1900 me emrin Bajçine.

Lagjet më të vjetra te fshatit janë Çitaku Gjataj, Gashi *Salihajt që jan (fis)|Gash vone vendosen ,Të paret e Dobratinit të sotëm, më pastaj familje si familja Çollaku , familja , Smajlolli,e shala, familja Kokolli, nji pjesë e familjes Lepaja, Më pastaj gjatë vitet 1877,78,jan ardhë familjet Sogojeva Parduzi Muqolli,cubaj etj.

Dhe të gjitha këto lagje në treven e Bajçinës jan në tokat e të parve të Çitakut, e që përveq lagjes Gjataj dhe asaj Gashi, të tjeret jan të ardhur më vonë dhe disa pas viteve 18778. ederi te vitet 1881.etj, Per deshminë e vjetërsisë së shqiptarëve ne këtë fshat, e deshmon edhe lisi i vjeter i fshatit i njohur si "Plepi i Çitakut, i cili në vitet e arta të tij kishte lartësi 30m dhe gjerësi 16-18m. Pas debimit të shqiptareve muhaxhire nga Sanxhaku i Nishit që nga vitet 1881 e deri te vitet 1877/78 ne Bajcine u vendosen disa familje si: Sogojevet, Pollomet, Merofcet, Toplicet, Tmavet, Konjuhet, Termkollet, Pacaradet, Oracet, Kolludret dhe Parduzet. Pas lufterave ballkanike e kendej, shume familje nga ky fshat migrojne ne Turqi, sic jane Konjuhet, Pollomet, Sogojevet etj, ndërsa Oracet shperngulen ne Prishtine.

Demografia

Fshati Bajçinë shtë vendbanim kryesisht fushor, meqenëse disa shtëpi janë të shpërndara edhe në kodrinat dhe luginat e afërta. Ky fshat ka një sipërfaqe prej 891 ha. 85 ari 61m `. Përbëhet prej lagjeve: Çitaku, Gjatolli, Gashi Muqolli ,( ka mar mbiemrin ashtu,,por është Gash,) Cubajt, Sogojevët, Smajlovitët (tani në rajon të Bradashit, të ardhur nga Pakashtica), Kokollët, Lepajët, Toplicakët), Pollamët, Parduzët Vrellakët, Shalakët, Arifajt, Gjylakët, Kosumajt, Merofcët, (të ardhur nga Revuçi, etj.)

            Mikrotoponimet më karakteristike të fshatit Bajçinë janë:  Plepat e Çitakut, Deliqi,  Stupet,  Zabeli i Çitakëve,  Bucinat,  Kapidolli, Lugjet,  Bunari i Ukit,  Tuk përzihet  jazi e Llapi,

Mulliri i Çitakut, Tanta, Pusi i Zenës, Te Qyshi, Pusi i Hakifit etj.

            Thuhet se në vendin   Lugjet  përmbi  Zabel   të Çitakëve, në veriperëndim të  fshatit   ka gjurmë të kulturës:  materiale,  tjegulla,  tulla  etj, që mund të thuhet se aty dikur ishte Vendbanim  i vjetër  

Ky fshat në dokumentet e shkruara përmendet në defterin osman të vilajetit Vëllk, të vitit 1455 me emrin Baçino dhe kishte 20 shtëpi, një të vejë dhe 11 beqarë

            Në defterin kadastral të Sanxhakut të Vushtrisë  të vitit 1487  janë   të  regjistruara   dy vendbanime: Bajçina,  Ziamet  i  Hasan Beut,  me 4  shtëpi dhe 5 beqarë,  me të ardhura 239  akqe  dhe Jajçina,  ziami    i   Januzit nga Trobozoni, që i takon Llapit,  me 29  shtëpi, 5 beqarë  dhe  3775  akqe.

            Më vonë, në defterin e Sanxhakut të Vushtrrisë   të vitit   1566-75, vendbanimi me emrin Baçino kishte 31 shtëpi, 10 beqarë dhe 4 të veja  

            Në vitin 1630  përmendet me emrin Bacinaz, më 1703 kishte   50 familje, kurse në vitin 1839  kishte 62 familje. 
            Me emrin Bajiçe  është e regjistruar  në sallnamet e vilajetit të Kosovës, Kazaja e Vushtrrisë  të vitit 1893(1311 h)  dhe të vitit   1896  (1314 h) dhe në salnamen  e Vilajetit të Kosovës  të vitit 1900 (1318h)  me emrin Bajçinë.
             Pas dëbimit të  shqiptarëve muhaxhirë nga  Sanxhaku  i Nishit,  më 1877/78,  këtu u vendosën pjesëtarët  e  8 vëllazërive: Sogojevët,  Pollomët,  Merofcët,  Toplicët,  Tmavët,  Konjuhët,  Tërmkollët,  Paçaradët,  Oracët,  Kolludrët  dhe Parduzët, me rreth  15  shtëpi.

VENDOSJA E SHQIPTARËVE MUHAXHIRË NGA SANXHAKU I NISHIT NË PODUJEVË Komuna e Podujevës (tani e Besianës) 1. BAJÇINA: Sogojevët, Pollomët, Merofcët, Toplicët, Tmavët, Konjuhët, Tërmkollët, Paçaradët, Oracët, Kolludrët dhe Parduzët. 2. BLLATA: Vllasalitë, Kopranët, Sekiraçët dhe Ratkocerët. 3. BALLOVCI: Gjakalitë, Mehanët, Vllasalitë, Rudarët, Bunjakët, Zebicët, Matarovët, Maqastenët, Tovërlanët, Visokët, Vuçalitë dhe Bogujevcët. 4. BARAINA: Rukofcët, Gjakalitë, Retkocerët, Tërpezët, etj. 5. BRADASHI: Tër mkollët. 6. BRAINA: Brainët, Ratkocerët, Qakotanët, Statofcët, Lipovi-cët, Tërpezët, Tullarët, Mëkonjët, Svinjishtet, Nesushtët, Prokupët, Ramabajët, Dragidellët, Shillovët, Sekiraqët (Grashticët), Martetët dhe Mardoqët. 7. BATLLAVA: Statofcët, Nesushtët, Ratkocerët, Prekorogjët, Govorët, Kutllofcët, Boshnjakët (Toqanët), Mehanët, Shillovët dhe Rukofcët. 8. BËRVENIKU: Porporët, Gjakajt, Ratkocerët, Shillovët, Tullarët, Sekiraçët dhe Brainët. 9. BRECA: Shatrolli (një kohë qëndroi në Murgullë). 10. RAKINICA: Rakovicët. 11. BURICA: Starasellët. 12. DOBËRDOLI: Oracët. 13. BELLOPOJA: Deshishkët, Raçët, Rakovicët, Vllasët, Llumnicët, Rudarët, Matarovët, Sfarqët dhe Tërbujët. 14. REÇICA: Mehanët, Tihovcët, Vuçollët, Sellovët dhe Visokët. 15. BELLOSHA: Tër mkollët. 16. DUMOSHI: Paçaradët, Podvoricët, Maçestenët, Kutleshët, Muzaqët, Vrellakët, Igrishtët, Sogojevët, Rashkët, Rudarët, Visokët, Mavriqët, Tërmkollët, Gjakajt, Mexhuanët, Prebezët dhe Rakovicët 17. DYZI: Mehanët, Mojkocët, Rafunët, Llapashticët, Retkocerët, Stubllakët, Tërhollët, Vllasalitë dhe Bllacakët. 18. ORLLANI: Shillovët, Spancët, Hashanët, Tërhollët, Mehanët, Statofcët, Kutleshët, Siarinët, Retkocerët, Gjakalitë, Cërvadikët, Gozdarët, etj. 19. DOBRATIN: Mehanët, Dabinofcët dhe Igrishtët. 20. LLADOVCI: Bogujefcët, Maqestenët, Sekiraçët, Seftollet, Keçmarët, Zagragjët, Mehanët, Prekorogjët dhe Mexhuanet. 21. TËRRNAVICA: Lushakët, Raçët, Sollovët, Mehanët, Reçicët dhe Kërtokët. 22. HALABAKU: Bllacët, Rafunët, Pllanët, Prekoroxhët, Rukofcët, Tullarët, Gubetinët dhe Raçët (Shurrecët). 23. HERRTICA: Pollomët, Zhegrovët, Përveticët, Seftollët, Rudarët, Svishtajt, Sekiraqët, Gjakalitë, Rrmokët, Surdullët dhe Llalloshët. 24. KAÇUBEGU: Spancët, Restelicët, Visokët, Zhegrovët, Zuçakët, Raçët, Bllacët, Maçkafcët, Vërbocët dhe Rukofcët. 25. KALATICA: Mardoqët, Tërpezët, Sekiraçët, Shillovët, Retkocerët. 26. OBRANÇA: Oracët, Tullarët, Cubollët, Plakollët, Raçët dhe Kastratët. 27. KATUNISHTA: Deshishkët, Vllahitë, Tër mkollët, Maçestenët, Kastratët, Bogujevcët, Mehanët, Vuçollët, Gjakalitë, Visokët, Rudarët, Bunjakët, Zebicët, Matarovët, Tovërlanët dhe Gjerakët. 28. POPOVA: Maçestenët, Orlishtët, Vllasakët, Përveticët, Bajçinovcët dhe Potokët. 29. PODUJEVA: (Disa familje kanë ardhur në vitin 1877/78 dhe disa më vonë nga fshatrat e afërta): Arbanashët, Babatincët, Bajçinofcët, Bllacët, Bogujevcët, Breznicët, Buçincët, Bunjakët, Dabinofcët, Gërgurët, Gjakajtë, Govorët, Igrishtët, Kastratët, Kërtokët, Klisuricët, 51 Kutleshët, Lepajët, Lipovicët, Llumnicët, Lushakët, Llalloshët, Maçestenët, Maqedoncët, Markovët, Matarovët, Mehanët, Merovcët, Merrnicët, Nesushtët, Oracët, Paçaradët, Parduzët, Përveticët, Plakollët, Podvoricët, Prestreshët, Raçët, Rakovicët, Restelicët, Retkocerët, Rudarët, Rukofcët, Sagojevët, Sekiraçët, Shamallukët, Shatrovët, Siarinët, Sollovët, Simnicët, Starasellët, Stubllakët, Surdullët, Svarçalitë, Svishtët, Tashefcët, Tërmkollët, Tihovcët, Toçanët, Tovërlanët, Tullarët, Visokët, Vuçollët, Zhegrovët etj. 30. SALLABAJA: Potërçojtë (Toplicakët). 31. SEGAQA: Maqestena, Vllasaku dhe Tashefcët. Disa nga këto vendbanime janë lagje në kuadër të fshatit përkatës. 32. LUPÇI I EPËRM: Maçkovcët, Grabocët, Ratkocerët dhe Jashanicët. 33. GODISHNJAKU: Përveticët 34. KUSHEVICA: Shillovët, Gjylekarët dhe Sekiraçët. 35. METERGOCI: Kapitët, Sekiraçët dhe Prenkët. 36. SEKIRAÇA: Sekiraçët. 37. SVEÇLA: Zhushët, Merofcët, Mehanët, Gjakalitë, Topanicët, Toçanët, Visokët, Tërhollët dhe Vërshefcët. 38. POTOKU: Tër mkollët dhe Bajkollët 39. LETANCI: Popovët, Mehanët, Plakollët, Zebicët, Gërgurët dhe Surdullët. 40. LUPÇI I POSHTËM: Retkocerët dhe Rakovicët. 41. PIREVA: Poturët, Restelicët, Prebezet e Shulemajet. 42. MUHAZOBI: Gjakalitë, Tërhollët, Dediqët dhe Bucajt. 43. DUMNICA E P. Dabinofcët, Igrishtët, Tihovcët, Kërtokët, Matarovët, Mehanët, Oracët, Përveticët, Raçët, Tullarët dhe Vërshecët. 44. DUMNICA E EP. Rudarët, Raçët, Dabinofcët, Igrishtët dhe Vërshefcët. 45. PERANI: Oracët, Shulemajët, Plakollët, Topanicët dhe Beselicët. 46. LLUZHANI: Stubllakët, Shushnjaket dhe Bacajt. 47. LLAPASHTICA E EPERME: Grabofcët dhe Bajçinocët 48. LLAPASHTICA E POSHTME: Zhegrovët. 49. LLAUSHA: Oracët, Dudollët, Mërnicët, Vllahinjt, Tashev-cët dhe Reçicët. 50. MAJACI me lagjen Luzhnica (Leshnica): Zhegrovët dhe Igrishtët. 51. SLLATINA: Igrishtët, Softollët dhe Kërtokët. 52. UGLARI: Mehanët. Disa nga këto fshatra janë lagje ose të pabanuara. 53. KOKOROVICA: Raçët, Sollovët, Bunjakët, Igrishtët, Tërmkollët dhe Ramocët. 54. MERDARI: Oracët, Raçët, Mehanët dhe shumë të tjera, por shumica nga ato pas vitit 1912 u shpërngulen në Turqi. 55. METEHIA: Mehanët dhe Tihofcët. 56. MIROCI: Obrazhdët, Gjakalitë, Deliçët (Dolevci), Maqestena dhe Preka. 57. SHAMALLUKU: Vasilevcët dhe Vuçalitë. 58. MURGULLA: Rakovicët, Shatrollët, Sollovët, Bunjakët, Banjskollët dhe Mehanët. 59. MARINCA: Sollovët, Kërtokët dhe Zhegrovët. 60. BOLLOSICA: Sollovët dhe Kërtokët. 61. BOLLOSTENA: Sollovët dhe Shatrollët. 62. PALLATA: Tër mkollët, Bunjakët dhe Beselicët. 63. TASHEFCI: Në vitin 1878 fshati është ndarë në dy pjesë - Tashefcët. 64. PENUHA: Hoxhajt (Shushnjaku), Paçaradet, Dediajt (Dedinca) dhe Toshët (Shushnjaku). 65. PËRPELLACI: Dabinofcët. 66. SHUSHNJAKU: Më 1878 fshati është ndarë në dy pjesë. Shushnjakët. 52 67. GËRDOCI: Ratkocerët, Govorët dhe Raçët. 68. REVUÇI: Merofcët, Rakovicët, Oracët dhe Rukofcët 69. REPA: Maçkafcët, Govorët, Sollovët, Tërmkollët dhe Tashefcët. 70. SURDULLI: Nesushtët, Vllasalitë, Kërtokët, Sekiraçët dhe Tullarët. 71. SURKISHI: Përveticët. 72. SHAKOVICA: Kapitët dhe Miskiqët. 73. TERRNAVA: Tullarët, Vllahinjët, Vllasalitë, Zhinipotokët, Mehanët, Statofcët, Retkocerët, Podvoricët, Zagragjët dhe Prebezët. 74. SHTEDIMI: Tashefcët, Grabanicët, Mehanët, Sagojevët, Vllahinjtë, Vllasalitë, Oracët, Restelicët, Visokët dhe Topanicët. 75. TURUÇICA: Retkocerët, Gjakalitë, Përveticët dhe Tërpezët. 76. KUNUSHEVCI: Visokët, Lushakët dhe Gjakalitë. 77. GLLAMNIKU: Sekiraçët, Arbanashët, Kërtokët, Shushnjakët dhe Obrazhdët. 78. SIBOVCI I EP.: Muzaqët, Tullarët, Starasellët, Kojçiqët, Mexhuanët, Konjuhët, Kozmaqët, Simnicët, Toçanët, Merofcët, Tmavalitë, Bërbatofcët, Kastratët, Gjakajt, Spancakët, Bllacakët, Paçaradët, Maçastenët dhe Shulemajët. 79. SIBOVCI I P.: Gërgurët, Shushnjakët dhe Llumnicët. 80. ZHITIA: Banjskolë (Banja e Kushumlisë). 81. SHAJKOVCI: Përveticët, Obrazhdët, Rudarët, Maqestenët dhe Retkocerët.. 82. PAKASHTICA E EP.: Babatincët, Brestocët, Bunjakët, Cimilët, Gërgurët, Kastratët, Kërtollët, Kryselicët, Kutleshët, Litenët, Lushakës, Matarovët, Mehanët, Oracët, Parduzët, Pollomët, Restelicët, Sollovët, Spancët, Tërmkollët, Visokët, Vllahalitë dhe Vrellakët.

Pas Luftërave Ballkanike e këndej, shumë familje nga ky fshat migrojnë në Turqi, siç janë: Konjuhët, Pollomët, Sogojevët, Paçaradët, Kolludrët, Tmavët etj., ndërsa Oracët shpërngulen në Prishtinë. Familja e Bajqincëve disa kan dal,por tëtjerët kan mbetur në vendlindje,

             Sipas një harte etnografike të fundshekullit XIX dhe fillimshekullit XX, ky vendbanim kishte 50 shtëpi shqiptare.

Në vitin 1914 në këtë vendbanim u vendosën 12 familje serbe nga Jabllanica, Kosanica etj. Ata kryesisht u vendosën në lagjen e quajtur Deliq , por edhe në pjesë tjera të fshatit, të shpërndarë nëpër lagje. Deliqi sot është një lokalitet i pabanuar, pjesë e ngritur në formë rrafshnalte në mes të Bradashit, Bajçinës e të Lepajës. Me qëllim të ndërrimit të strukturave nacionale të popullsisë së Kosovës, në dëm të asaj shqiptare, në periudhën në mes të Dy Luftërave Botërore, në këtë vendbanim u kolonizuan kolonë serbë e malazezë.

             Shënimet statistikore: Në vitin 1913 kishte 497  banorë; në vitin 1921 kishte – 73 shtëpi me  475  banorë; më 1948 kishte 172 shtëpi  me 1208  banorë; në vitin  1953 – 163 shtëpi  me 1116 banorë, (743 shqiptarë dhe 303 serbë ,70 malazezë); në vitin 1961 kishte  195  shtëpi  me 1161 banorë (934 shqiptarë, 208 serbë, 19 malazezë,  1 tjetër), Në vitin  1971 kishte 197  shtëpi me 1243  banorë (1120 shqiptarë, 116  serbë, 6  malazezë); në vitin 1981 vijon 234 shtëpi   me 1508  banorë  (1493 shqiptarë, 5  serbë). Sipas regjistrimit serb të vitit 1991, ky vendbanim kishte 12 banorë serbë dhe 2 malazezë.
             Fshati para agresionit  të pushtetit  serb  në  vitin 1998-99, kishte  rreth  360  shtëpi: shqiptarë me rreth 2500  banorë dhe tri shtëpi serbe.

            Forcat paramilitare ushtarake dhe policore në këtë vendbanim dogjën dhe rrënuan tërësisht 170 shtëpi dhe 50 të tjera pjesërisht. Është djegur shkolla fillore me dokumentacione dhe biblioteka me rreth 6000 libra. Janë vrarë e masakruar 14 banorë të këtij fshati (në mesin e tyre gra, fëmijë dhe të rinj).

           Kanë rënë 3 dëshmorë dhe tre persona konsiderohen të zhdukur.
           Më 24 mars 1999 popullata është dëbuar, një pjesë në Shalë të Bajgorës dhe pjesa tjetër në Gallap, Popovë etj. 

             Fshati Bajçinë është një ndër fshatrat e para në Llap me të parin paraardhësin e Çitakut Sipas historive më të vjetra, tregimeve dhe  ngjarjeve  që  janë përcjellë  nga Çitakët, del  të  jetë e vërtetë  se Çitakët ishin autoktonë në këto treva, ngase ata ishin këtu që atëherë kur  Llapi ishte një vend i papopulluar, që sipas pleqëve ishte i mbuluar me ujë e me drunj… Rrugët e Llapit s’ishin rrugë të hapura.  Ato më shumë ishin gjysmë të mbyllta, ku mund të kalonte vetëm një njeri, apo ato ishin edhe tërsëisht të mbyllura. Pleqtë tregojnë për vështirësitë që kishin derisa e kalonin lumin Llap.    

Llapi buron në shpatet juglindore të Kopaonikut. Në Kosovë kalon nëpër fshatin Pollatë, Kërpimeh, Zakut Dobërdol dhe hyn në Bajçinë, ku I bashkohet edhe lumi tjetër që vjen nga bjeshkët që e ndajnë Llapin nga Mitrovica, lumë që është i vogël, por që në kohërat e të parëve tanë thuhet se kishte sjellë vërshime e telashe për ta kaluar. Ky lumë kalon nëpër Dobratin, Lepajë e vjen bashkohet në mesin e fshatit Bajçinë me lumin Llap.

Me vështirësitë e mëdha që kishin hasur paraardhësit e Çitakëve, thuhet se ata kishin qenë të detyruar të bëjnë një zgjidhje për ta kaluar ujin që ndante, ku kishin bashkuar disa drunj, në formë të podit, për ta kaluar ujin dhe e kishin përdorur gjithnjë, sa herë që ka pasë ujëra të mëdha. Sipas asaj ngjarjeje, supozohet se rrjedh edhe emri Pod’ujë, nga dy rrokje ka sjellë emrin Podujevë. Podujeva ka marrë emrin nga një histori që flitet edhe sot e asaj dite.

Çitakët, pra çdoherë që kanë pasë për të sjellë diçka nga ana e kundërt e lumit, është dashur ta sillnin përmes atij podi (mjet lundrimi). Prandaj, këtë mjet banorët është dashur ta përdornin dy-tre here brenda ditës, e ndoshta edhe më shumë, e që del se vjen te fjala baj- e çit, që më vonë ka mundur të vijë edhe deri te emri i vendbanimit, që sot emërtohet Bajçinë. I pari i Çitakëve të Llapit kishte jetuar për njëfarë kohe pa meshkuj, por mësohet se ai kishte qenë i pasur dhe kishte pasë shumë prona (toka). Me kalimin e kohës, Familja Çitaku rritet me meshkuj, ku thuhet nga të parët tanë se në vitet 1876-78, kur erdhën muhaxhirët, se Çitakët kishin njërin prej djemëve të tyre në krye të Sanxhakut të Nishit, Ahmet Çitakun, apo siç e kishin quajtur atëherë “Krivokapa”, (për të cilin ka edhe shkrime historike (që do t ‘i kemi në këtë libër). Me ardhjen e banorit të dytë, Zhjeqi, i cili vendoset në fshatin e ashtuquajtur Dumnicë të Llapit, Llapi bëhet me dy banorë. Për këtë ngjaje ka nji histori që e kanë treguar pleqtë brez pas brezi, që tregon për Çitakun e Zhjeqin. Pas Zhjeqit, disa vite më vonë vjen edhe Begolli i Tërrnavës së sotme, ku thuhet se Çitaku, Zhjeqi dhe Begolli i kanë ndërruar kuleçtë në Lluzhan dhe kanë lidhë (kumari) miqësi dhe që nga ajo ditë kanë vazhduar miqësinë mes veti. Më pastaj vijnë Derllupi, etj.

          Çitaku në atë kohë kishte një sipërfaqe të madhe të tokës   që i kisht, e të cila shtrihej gjerë e gjatë, si vijon:

Nga mesi i fshatit Letanc e tërë ajo tokë pjellore i takonte Çitakut, sipërfaqe që kalon nëpër pjesën e tokave të Kooperativës së ashtuquajtur Zem Zadruga apo Kooperativa Bujqësore dhe kalon në fshatin Llaushë. Çitaku deri në vitin 1876, kur kishin filluar për të ardhë muhaxhirët, të cilëve u lëshohen tokat për t’u strehuar, vendin e quajtur Llausha e kishte tokë të vetën, e cila vazhdon shtrirjen te Pishat e Dobërdolit përtej Llapit, mbi lagjen e sotme Vukufët, kalon anën tjetër Lugjet e Verdha, livadhin, që ne e kemi quajtur Livadhi i Luleve të Xhenetit, më pastaj kalon te Arat e Zem Zadrugës së Kërpimehut që lidhen me Zakut, anën që lidhet me Revuçët, (që tani ajo pjesë është me Bradash), vazhdon te lagja e Kaqanollëve që tash është pjesë e Bradashit, më pastaj te Baltat e Bradashit, që bradashasit i thonë te Baltat e Bajçinës, ,,kalon rrugën dhe del te Leshnja, ku në atë kohë shkonim te kroni,, dhe merrnim ujë,, për Ditën apo Natën e Shingjergjit,, që në atë kohë dilnim si të rinj e bëheshim bashkë në atë kodër, ,,e më pastaj vazhdon e del mbi kodrën, e cila tashmë është pjesë e Bradashit, por aty kishte qenë edhe Kisha Krishtere, që mbahet mend deri në gjeneratat e vonshme. Edhe sot disa e quajnë te Bregu i Kishës…vazhdon e lidhet deri te Perani dhe del te Letanci, ku e gjithë kjo sipërfaqe e tokës asokohe ishte e Çitakut...

Në fshatin Bajçinë të asaj kohe (1876-78) Çitaku kishte qenë i pasur, ku tregohet se i kishte sjellë në tokat e veta Gjatollët, Gashët, Muçollët, Pollamët, Shalianët, Smajlovitët etj. (Smajlovitët dhe Shalianët ishin të vendosur në atë kohë në Revuçin e në Pakashticën e sotme, ku në një takim me Çitakun Smajlolli kërkon për ta afruar afer vetes, pasi që ishin të vetëm. Atëherë Çitaku i merr dhe i sjell, ku gjenden edhe sot Smajlovitët dhe Shalianët, pasi që ata e hapin (çelin) atë vend, ngase një pjesë, thuhet se ka qenë me drunj e ferra… dhe nga ajo kohë këto dy familje janë në miqësi mes vete. (sot një pjesë e tokave afër Smajlovitëve është në territory të Bradashit.

Po ashtu, që nga koha e ardhjes së këtyre fshatarëve pë t’u vendosur në tokat e Çitakut, thuhet se të gjithë këto familje në atë kohë kishin punuar te Çitaku. Më vonë Bajçina është populluar edhe nga lagje tjera e që tërë territori i asaj kohe në ato pjesë ku i ka pasë Çitaku, ka qenë toka e tij në fshatin Bajçinë.

Më vonë, mësohet se në kohën e Beqir Agës (Çitakut), njeriut më me zë në atë kohë, që njihej në të gjitha trevat e Llapit e Gallapit, Çitakët kishin edhe Mullirin e parë në Llap, që në atë kohë, aty vinin për të bluar nga vise të ndryshme te Mulliri i Çitakut, i cili për atë kohë ishte gjigandi i Çitakut. (Tregohet se Beqir Çitaku në atë kohë ishte shumë i pasur, ngase ish trashiguar pasuri të madhe nga të parët e tij). Ai mbante odën e tij dhe priste e mysafirë. Oda e Çitakut kishte zë në atë kohë. Thuhej se kur në odë zhvilloheshin biseda, s’kishte mundësi të hynin të rinjtë apo fëmija, me përjashtim të atyre që bënin hyzmet. Buka sillnin për dollap, vendin e caktuar dhe aty kordinoheshin punët. Në atë kohë punën më të madhe e kishin me mullirin, ku bluhej dhe me punëtorët që i ruanin bagëtinë dhe që mirreshin me bujqësi. Beqiri ishte një aga i vërtetë, që asnjëherë s’i mbetej oda pa mysafirë, miq e njerëz, që vinin nga viset e ndryshme.

Sipas gojëdhënave, Beqir Aga kishte miqësi të madhe me Shalë të Bajgorës, me Gallapin, Prishtinën, Vushtrrinë e luginën e Rrafshit të Kosovës e më von u bë I njohur edhe për shum vende e qytete të kosoves juglindore e asaj very perendimore,Por duhet të tregohet se vllau I tij Murati ishte më I njohur jasht Llapit e Gallapit ngase ai u merte edhe me tregti,,dhe kishte takime me shum qenndra e vendbanime të kosoves. Pleqtë tregonin se Beqir Aga kishte qëndruar shumë kohë në odë. Gjatë qëndrimit aty, ai i kishte pirë nga 9 kafe, pa dalë nga pragu i shtëpisë dhe filxhanat i kishte renditë nëpër drurin e çergës. Më pastaj thuhet se e kishte ndërtuar vendin edhe te mulliri, prej nga e përcillte punën e punëtorëve në fushë, por edhe punën e mullirit, që asokohe ishte një gjigand për Llapin, ku nga shumë vende vinin fshatarë e malësorë për ta bluar drithin e tyre.

I gjithë ky tregim na bën me dije se Çitaku ishte i pasur, por edhe bujar, sepse odat e Çitakut nëpër gjenerata ishin të hapura me ditë e javë për nevojtarët që në atë kohë s’mund të mbërrinin në shtëpitë e tyre Brenda ditës. Oda e të parëve tanë më pastaj vazhdon traditën, që mbetet në kujtesën tonë, si Oda e Xhemajlit, Oda e Hasan Çitakut, Oda, ku kam qenë edhe vetë, në Odën e Shabanovitëve, më pastaj Trolli i Hajdinovitëve, i Eminovitëve etj, Oda e mixhës Rasim, që ka qenë shumë e kompletuar, Oda e axhës Hit, në të cilën rrinte axha Sahit e shumë oda tjera, të cilat ishin të hapura gjithnjë për mysafirët që vinin. Odat që nga kohërat e lashta ishin vende takimi për të gjithë ata miq që vinin, e në shumicën e rasteve tregohet se në odë kanë qëndruar edhe ata që kanë ardhë për të bluar në Mullirin e Çitakut.

Mulliri i Çitakut e ka pasë edhe dhomën, në të cilën kanë mund të qëndrojnë edhe natën, sepse natë as ditë ai mulli asnjëherë kurrë s’u ndal. Andaj ai ishte edhe gjigandi i Çitakut, në atë kohë, ngase ka ushqyer gjeneratë pas gjenerate, nëpër dekada e shekuj njerëz të halleve, varfanjakë e fshatarë, që mezi arrinin ta kishin kafshatën e gojës.

Beqir Çitaku ishte njeri i fjalës dhe i besës. Ai me vëllezërit e vet Çitakët arriti ta bëjë një fshat me shumë familje, që i kishte sjellë dhe vendosur nëtokat e veta. Shumica nga këto familje kishin ardhë nga vende të tjera, që kishin ikur nga represaljet e asaj kohe. Çitaku i pranoi dhe ua fali tokat, gjithnjë duke i konsideruar si familje të vetat. Ka nga këto familje që ai i ka sjellë edhe për shkak të ngatërresave të tyre që kanë pasë në vendin ku kanë qenë më parë, por me ardhjen e tyre në tokat e Çitakut, ata kanë jetuar, punuar dhe vepruar si një familje e përbashkët.

Ka shënime të marrura nga pleqtë, e që ruhen ende edhe sot e asaj dite. Po ashtu del në pah se në atë kohë edhe vëllai i Beqir Agës, Murati kishte pasë një rol të veçantë duke u marrrur me tregti dhe shitblerje, pasi që Çitaku kishte pasuri dhe punëtorë, e sipas tregimeve të vjetra thuhet se ai kishte pasë vizituar trevat tjera rreth Llapit, ku gjithnjë ishte në lëvizje. Ai shalonte atin dhe vizitonte vendet e shqiptarëve, si në Vushtrri, Prishtinë, nëpër nahitt, si në Gallap, Shalë të Bajgorës e vende tjera dhe qytetet e sotme.

Çitaku kishte pasur bagëti e merrej edhe me bujqësi. Bagëtitë i mbante deri te Vrella e Revuçit të sotëm. Tregohet se aty bagëtia shumëherë i kishin mbetur, kur i kanë çuar për t’u dhënë ujë, nga shkaku se aty kishte qenë vend me shumë ujë. e kur futeshin bagëtia, aty mbeteshin, ngase s’mund të dilnin. si shkak i kësaj, ndërkohë, thuhet se atë vend e kanë mbyllur me lesh dhensh, me gurë e me drunj.

Po ashtu tregohet se Lepaja e sotme dhe Dobratini janë formuar nga të parët e Çitakëve. Për fshatin Dobratin, Në kët fshat ka ardhë nji familje nga mali I ti, por familje shqiptare katalike,, e cila në kohen e Zogut kur zogu I kishte dhuruar token Malit të zi Pashiqit, PASI ATË PJES E MER Mali I zi, atëher shqiptaret e përvuajtur me vite e dekada kishin mbetur në trojet e veta në mal të zi,,dhe në kohen e Beqir Ages, pra Beçir Çitakut, ata kishin ardhur dhe ishin vendos në fshatin e sotem të Dobratinit,,e që ajo pjes ishte e të parve të Llapit. (Për kët ka nji Histori,e cila e tregon gjithë historikun e asaj kohe,, rdhe atë pjes dot e sjellim para lexuesve.

Me ardhjen e bullgarëve dhe të sllavëve, Çitakëve fillojnë t’u mirret toka nga hordhitë e egra dhe pas sistemimit të shtetit sllav, Çitakëve u mirren tokat edhe nga agrari pushtues serbosllav, para dhe pas Luftës së Parë dhe të Dytë Botërore. Çitakët, kështu vazhdimisht u gjetën para represioneve. Atyre, edhe pse kishin mall dhe ishin të pasur, prapë iu deasht ta largojnë nga shtëpitë e tyre një pjesë të familjes, e sidomos djemtë, me qëllim që t’i shpëtojnë, sepse në vitet e represioneve dhe përndjekjeve pati shumë probleme me pushtuesit që vinin. Me fillimin e përndjekjeve, vrasjeve e masakrave Çitakët për një kohë i largojnë djemtë nga fshati, gjithnjë derisa larghej hajka, e cila i kërkonte meshkujt.

Në vitet 1927 - 1928 Çitakët detyrohen t’i largojnë një pjesë të familjeve në Prishtinë. Më pastaj, në vitin 1938, detyrimisht ata detyrohen t’i largojnë familjet edhe nga Kosova, kur depërtojnë në Turqi.

Vitet më të vështira ishin ato mes Luftës së Parë dhe të Dytë Botërore, ngase njerëzit s’kishin çfarë të hanë. Ata janë ndjekur e përndjekur nga një vend në tjetrin, e për disa s'ka pasë kthim prapa. Nga viti 1938 e deri në vitin 1943 ishte një kohë, e cila për shqiptarët solli vetëm tortura, ndjekje, plaçkitje, vrasje e masakrime, ku si gjithë shqiptarët, ashtu edhe Çitakët paten lëvizur disa herë nga fshati në fshat, apo edhe nëpër bjeshkët e Shalës, të Gallapit e tj.

Pas këtyre, si gjithë shqiptarët e tjerë, ashtu edhe Çitakët jetojnë e veprojnë, po aty ku ishin dhe ku i kanë pasë të parët e vet, që do të thotë, në fshatin Bajçinë.

Fshati Bajçinë.

             Pas dëbimit të  shqiptarëve muhaxhirë nga  Sanxhaku  i Nishit,  më 1877/78,  këtu u vendosën pjesëtarët  e  8 vëllazërive: Sogojevët,  Pollomët,  Merofcët,  Toplicët,  Tmavët,  Konjuhët,  Tërmkollët,  Paçaradët,  Oracët,  Kolludrët  dhe Parduzët, me rreth  15  shtëpi. 

Pas Luftërave Ballkanike e këndej, shumë familje nga ky fshat migrojnë në Turqi, siç janë: Konjuhët, Pollomët, Sogojevët, Paçaradët, Kolludrët, Tmavët etj., ndërsa Oracët shpërngulen në Prishtinë. Familja e Bajqincëve janë nisur për në Turqi dhe kanë arritur në Selanik, por janë kthyer.

             Sipas një harte etnografike të fundshekullit XIX dhe fillimshekullit XX, ky vendbanim kishte 50 shtëpi shqiptare.

Në vitin 1914 në këtë vendbanim u vendosën 12 familje serbe nga Jabllanica, Kosanica etj. Ata kryesisht u vendosën në lagjen e quajtur Deliq , por edhe në pjesë tjera të fshatit, të shpërndarë nëpër lagje. Deliqi sot është një lokalitet i pabanuar, pjesë e ngritur në formë rrafshnalte në mes të Bradashit, Bajçinës e të Lepajës. Me qëllim të ndërrimit të strukturave nacionale të popullsisë së Kosovës, në dëm të asaj shqiptare, në periudhën në mes të Dy Luftërave Botërore, në këtë vendbanim u kolonizuan kolonë serbë e malazezë.

             Shënimet statistikore: Në vitin 1913 kishte 497  banorë; në vitin 1921 kishte – 73 shtëpi me  475  banorë; më 1948 kishte 172 shtëpi  me 1208  banorë; në vitin  1953 – 163 shtëpi  me 1116 banorë, (743 shqiptarë dhe 303 serbë ,70 malazezë); në vitin 1961 kishte  195  shtëpi  me 1161 banorë (934 shqiptarë, 208 serbë, 19 malazezë,  1 tjetër), Në vitin  1971 kishte 197  shtëpi me 1243  banorë (1120 shqiptarë, 116  serbë, 6  malazezë); në vitin 1981 vijon 234 shtëpi   me 1508  banorë  (1493 shqiptarë, 5  serbë). Sipas regjistrimit serb të vitit 1991, ky vendbanim kishte 12 banorë serbë dhe 2 malazezë.

             Fshati Bajçinë është një ndër fshatrat e para në Llap me të parin paraardhësin e Çitakëve. Sipas historive më të vjetra, tregimeve dhe  ngjarjeve  që  janë përcjellë  nga Çitakët, del  të  jetë e vërtetë  se Çitakët ishin autoktonë në këto treva, ngase ata ishin këtu që atëherë kur  Llapi ishte një vend i papopulluar, që sipas pleqëve ishte i mbuluar me ujë e me drunj… Rrugët e Llapit s’ishin rrugë të hapura.  Ato më shumë ishin gjysmë të mbyllta, ku mund të kalonte vetëm një njeri, apo ato ishin edhe tërsëisht të mbyllura. Pleqtë tregojnë për vështirësitë që kishin derisa e kalonin lumin Llap.    

Llapi buron në shpatet juglindore të Kopaonikut. Në Kosovë kalon nëpër fshatin Pollatë, Kërpimeh, Zakut Dobërdol dhe hyn në Bajçinë, ku I bashkohet edhe lumi tjetër që vjen nga bjeshkët që e ndajnë Llapin nga Mitrovica, lumë që është i vogël, por që në kohërat e të parëve tanë thuhet se kishte sjellë vërshime e telashe për ta kaluar. Ky lumë kalon nëpër Dobratin, Lepajë e vjen bashkohet në mesin e fshatit Bajçinë me lumin Llap.

Me vështirësitë e mëdha që kishin hasur paraardhësit e Çitakëve, thuhet se ata kishin qenë të detyruar të bëjnë një zgjidhje për ta kaluar ujin që ndante, ku kishin bashkuar disa drunj, në formë të podit, për ta kaluar ujin dhe e kishin përdorur gjithnjë, sa herë që ka pasë ujëra të mëdha. Sipas asaj ngjarjeje, supozohet se rrjedh edhe emri Pod’ujë, nga dy rrokje ka sjellë emrin Podujevë. Podujeva ka marrë emrin nga një histori që flitet edhe sot e asaj dite.

Çitakët, pra çdoherë që kanë pasë për të sjellë diçka nga ana e kundërt e lumit, është dashur ta sillnin përmes atij podi (mjet lundrimi). Prandaj, këtë mjet banorët është dashur ta përdornin dy-tre here brenda ditës, e ndoshta edhe më shumë, e që del se vjen te fjala baj- e çit, që më vonë ka mundur të vijë edhe deri te emri i vendbanimit, që sot emërtohet Bajçinë. I pari i Çitakëve të Llapit kishte jetuar për njëfarë kohe pa meshkuj, por mësohet se ai kishte qenë i pasur dhe kishte pasë shumë prona (toka). Me kalimin e kohës, Familja Çitaku rritet me meshkuj, ku thuhet nga të parët tanë se në vitet 1876-78, kur erdhën muhaxhirët, se Çitakët kishin njërin prej djemëve të tyre në krye të Sanxhakut të Nishit, Ahmet Çitakun, apo siç e kishin quajtur atëherë “Krivokapa”, (për të cilin ka edhe shkrime historike (që do t ‘i kemi në këtë libër). Me ardhjen e banorit të dytë, Zhjeqi, i cili vendoset në fshatin e ashtuquajtur Dumnicë të Llapit, Llapi bëhet me dy banorë. Për këtë ngjaje ka nji histori që e kanë treguar pleqtë brez pas brezi, që tregon për Çitakun e Zhjeqin. Pas Zhjeqit, disa vite më vonë vjen edhe Begolli i Tërrnavës së sotme, ku thuhet se Çitaku, Zhjeqi dhe Begolli i kanë ndërruar kuleçtë në Lluzhan dhe kanë lidhë (kumari) miqësi dhe që nga ajo ditë kanë vazhduar miqësinë mes veti. Më pastaj vijnë Derllupi, etj.

          Çitaku në atë kohë kishte një sipërfaqe të madhe të tokës, e cila shtrihej gjerë e gjatë, si vijon:

Nga mesi i fshatit Letanc e tërë ajo tokë pjellore i takonte Çitakut, sipërfaqe që kalon nëpër pjesën e tokave të Kooperativës së ashtuquajtur Zem Zadruga apo Kooperativa Bujqësore dhe kalon në fshatin Llaushë. Çitaku deri në vitin 1876, kur kishin filluar për të ardhë muhaxhirët, të cilëve u lëshohen tokat për t’u strehuar, vendin e quajtur Llausha e kishte tokë të vetën, e cila vazhdon shtrirjen te Pishat e Dobërdolit përtej Llapit, mbi lagjen e sotme Vukufët, kalon anën tjetër Lugjet e Verdha, livadhin, që ne e kemi quajtur Livadhi i Luleve të Xhenetit, më pastaj kalon te Arat e Zem Zadrugës së Kërpimehut që lidhen me Zakut, anën që lidhet me Revuçët, (që tani ajo pjesë është me Bradash), vazhdon te lagja e Kaqanollëve që tash është pjesë e Bradashit, më pastaj te Baltat e Bradashit, që bradashasit i thonë te Baltat e Bajçinës, ,,kalon rrugën dhe del te Leshnja, ku në atë kohë shkonim te kroni,, dhe merrnim ujë,, për Ditën apo Natën e Shingjergjit,, që në atë kohë dilnim si të rinj e bëheshim bashkë në atë kodër, ,,e më pastaj vazhdon e del mbi kodrën, e cila tashmë është pjesë e Bradashit, por aty kishte qenë edhe Kisha Krishtere, që mbahet mend deri në gjeneratat e vonshme. Edhe sot disa e quajnë te Bregu i Kishës…vazhdon e lidhet deri te Perani dhe del te Letanci, ku e gjithë kjo sipërfaqe e tokës asokohe ishte e Çitakut...

Në fshatin Bajçinë të asaj kohe (1876-78) Çitaku kishte qenë i pasur, ku tregohet se i kishte sjellë në tokat e veta Gjatollët, Gashët, Muçollët, Pollamët, Shalianët, Smajlovitët etj. (Smajlovitët dhe Shalianët ishin të vendosur në atë kohë në Revuçin e në Pakashticën e sotme, ku në një takim me Çitakun Smajlolli kërkon për ta afruar afer vetes, pasi që ishin të vetëm. Atëherë Çitaku i merr dhe i sjell, ku gjenden edhe sot Smajlovitët dhe Shalianët, pasi që ata e hapin (çelin) atë vend, ngase një pjesë, thuhet se ka qenë me drunj e ferra… dhe nga ajo kohë këto dy familje janë në miqësi mes vete. (sot një pjesë e tokave afër Smajlovitëve është në territory të Bradashit.

Po ashtu, që nga koha e ardhjes së këtyre fshatarëve pë t’u vendosur në tokat e Çitakut, thuhet se të gjithë këto familje në atë kohë kishin punuar te Çitaku. Më vonë Bajçina është populluar edhe nga lagje tjera e që tërë territori i asaj kohe në ato pjesë ku i ka pasë Çitaku, ka qenë toka e tij në fshatin Bajçinë.

Më vonë, mësohet se në kohën e Beqir Agës (Çitakut), njeriut më me zë në atë kohë, që njihej në të gjitha trevat e Llapit e Gallapit, Çitakët kishin edhe Mullirin e parë në Llap, që në atë kohë, aty vinin për të bluar nga vise të ndryshme te Mulliri i Çitakut, i cili për atë kohë ishte gjigandi i Çitakut. (Tregohet se Beqir Çitaku në atë kohë ishte shumë i pasur, ngase ish trashiguar pasuri të madhe nga të parët e tij). Ai mbante odën e tij dhe priste e mysafirë. Oda e Çitakut kishte zë në atë kohë. Thuhej se kur në odë zhvilloheshin biseda, s’kishte mundësi të hynin të rinjtë apo fëmija, me përjashtim të atyre që bënin hyzmet. Buka sillnin për dollap, vendin e caktuar dhe aty kordinoheshin punët. Në atë kohë punën më të madhe e kishin me mullirin, ku bluhej dhe me punëtorët që i ruanin bagëtinë dhe që mirreshin me bujqësi. Beqiri ishte një aga i vërtetë, që asnjëherë s’i mbetej oda pa mysafirë, miq e njerëz, që vinin nga viset e ndryshme.

Sipas gojëdhënave, Beqir Aga kishte miqësi të madhe me Shalë të Bajgorës, me Gallapin, Prishtinën, Vushtrrinë e luginën e Rrafshit të Kosovës. Pleqtë tregonin se Beqir Aga kishte qëndruar shumë kohë në odë. Gjatë qëndrimit aty, ai i kishte pirë nga 9 kafe, pa dalë nga pragu i shtëpisë dhe filxhanat i kishte renditë nëpër drurin e çergës. Më pastaj thuhet se e kishte ndërtuar vendin edhe te mulliri, prej nga e përcillte punën e punëtorëve në fushë, por edhe punën e mullirit, që asokohe ishte një gjigand për Llapin, ku nga shumë vende vinin fshatarë e malësorë për ta bluar drithin e tyre.

I gjithë ky tregim na bën me dije se Çitaku ishte i pasur, por edhe bujar, sepse odat e Çitakut nëpër gjenerata ishin të hapura me ditë e javë për nevojtarët që në atë kohë s’mund të mbërrinin në shtëpitë e tyre Brenda ditës. Oda e të parëve tanë më pastaj vazhdon traditën, që mbetet në kujtesën tonë, si Oda e Xhemajlit, Oda e Hasan Çitakut, Oda, ku kam qenë edhe vetë, në Odën e Shabanovitëve, më pastaj Trolli i Hajdinovitëve, i Eminovitëve etj, Oda e mixhës Rasim, që ka qenë shumë e kompletuar, Oda e axhës Hit, në të cilën rrinte axha Sahit e shumë oda tjera, të cilat ishin të hapura gjithnjë për mysafirët që vinin. Odat që nga kohërat e lashta ishin vende takimi për të gjithë ata miq që vinin, e në shumicën e rasteve tregohet se në odë kanë qëndruar edhe ata që kanë ardhë për të bluar në Mullirin e Çitakut.

Mulliri i Çitakut e ka pasë edhe dhomën, në të cilën kanë mund të qëndrojnë edhe natën, sepse natë as ditë ai mulli asnjëherë kurrë s’u ndal. Andaj ai ishte edhe gjigandi i Çitakut, në atë kohë, ngase ka ushqyer gjeneratë pas gjenerate, nëpër dekada e shekuj njerëz të halleve, varfanjakë e fshatarë, që mezi arrinin ta kishin kafshatën e gojës.

Beqir Çitaku ishte njeri i fjalës dhe i besës. Ai me vëllezërit e vet Çitakët arriti ta bëjë një fshat me shumë familje, që i kishte sjellë dhe vendosur nëtokat e veta. Shumica nga këto familje kishin ardhë nga vende të tjera, që kishin ikur nga represaljet e asaj kohe. Çitaku i pranoi dhe ua fali tokat, gjithnjë duke i konsideruar si familje të vetat. Ka nga këto familje që ai i ka sjellë edhe për shkak të ngatërresave të tyre që kanë pasë në vendin ku kanë qenë më parë, por me ardhjen e tyre në tokat e Çitakut, ata kanë jetuar, punuar dhe vepruar si një familje e përbashkët.

Ka shënime të marrura nga pleqtë, e që ruhen ende edhe sot e asaj dite. Po ashtu del në pah se në atë kohë edhe vëllai i Beqir Agës, Murati kishte pasë një rol të veçantë duke u marrrur me tregti dhe shitblerje, pasi që Çitaku kishte pasuri dhe punëtorë, e sipas tregimeve të vjetra thuhet se ai kishte pasë vizituar trevat tjera rreth Llapit, ku gjithnjë ishte në lëvizje. Ai shalonte atin dhe vizitonte vendet e shqiptarëve, si në Vushtrri, Prishtinë, nëpër nahitt, si në Gallap, Shalë të Bajgorës e vende tjera dhe qytetet e sotme.

Çitaku kishte pasur bagëti e merrej edhe me bujqësi. Bagëtitë i mbante deri te Vrella e Revuçit të sotëm. Tregohet se aty bagëtia shumëherë i kishin mbetur, kur i kanë çuar për t’u dhënë ujë, nga shkaku se aty kishte qenë vend me shumë ujë. e kur futeshin bagëtia, aty mbeteshin, ngase s’mund të dilnin. si shkak i kësaj, ndërkohë, thuhet se atë vend e kanë mbyllur me lesh dhensh, me gurë e me drunj.

Po ashtu tregohet se Lepaja e sotme dhe Dobratini janë formuar nga të parët e Çitakëve. Për fshatin Dobratin është përcjellë një histori se si i është dhënë toka e Çitakëve.

Me ardhjen e bullgarëve dhe të sllavëve, Çitakëve fillojnë t’u mirret toka nga hordhitë e egra dhe pas sistemimit të shtetit sllav, Çitakëve u mirren tokat edhe nga agrari pushtues serbosllav, para dhe pas Luftës së Parë dhe të Dytë Botërore. Çitakët, kështu vazhdimisht u gjetën para represioneve. Atyre, edhe pse kishin mall dhe ishin të pasur, prapë iu deasht ta largojnë nga shtëpitë e tyre një pjesë të familjes, e sidomos djemtë, me qëllim që t’i shpëtojnë, sepse në vitet e represioneve dhe përndjekjeve pati shumë probleme me pushtuesit që vinin. Me fillimin e përndjekjeve, vrasjeve e masakrave Çitakët për një kohë i largojnë djemtë nga fshati, gjithnjë derisa larghej hajka, e cila i kërkonte meshkujt.

Në vitet 1927 - 1928 Çitakët detyrohen t’i largojnë një pjesë të familjeve në Prishtinë. Më pastaj, në vitin 1938, detyrimisht ata detyrohen t’i largojnë familjet edhe nga Kosova, kur depërtojnë në Turqi.

Vitet më të vështira ishin ato mes Luftës së Parë dhe të Dytë Botërore, ngase njerëzit s’kishin çfarë të hanë. Ata janë ndjekur e përndjekur nga një vend në tjetrin, e për disa s'ka pasë kthim prapa. Nga viti 1938 e deri në vitin 1943 ishte një kohë, e cila për shqiptarët solli vetëm tortura, ndjekje, plaçkitje, vrasje e masakrime, ku si gjithë shqiptarët, ashtu edhe Çitakët paten lëvizur disa herë nga fshati në fshat, apo edhe nëpër bjeshkët e Shalës, të Gallapit e tj.

Pas këtyre, si gjithë shqiptarët e tjerë, ashtu edhe Çitakët jetojnë e veprojnë, po aty ku ishin dhe ku i kanë pasë të parët e vet, që do të thotë, në fshatin Bajçinë.

           HISTORIKU I PARA ARDHËSVE  TË LLAPIT  E GALLAPIT
                        DHE FSHATIT BAJÇINË

Të parët e Llapit.që jetonin në treven e Llapit , që nga para ardhësit e Abdullahu i –I- (para ) që sipas shenimeve që kem që nga Abazi i Par që është para ardhësi I familjes Abdullahu,që nga vitet 1310 e deri te Abdullahu i që mes Abazit e Abdullahut kishte pas gjenerat e që së ka mundsi të kemi histori e të shkruara për atë kohë. (Për më shum flitet se mes Abazit e Abdullahut kishin dëgjuar se ka pas edhe disa gjenerata, si emrin Beqir , që të paret tan kishin dëgjuar nga koha e abdallahut të par.., e që pretrendohet të jet pasardhës i Abazit të par në ktrojet e llapit, e që flitet se mes Abazit e Abdullahut ka pas edhe emra tjer ,si Shaban Smail Mehmet Sahit etj,,por që së kan pas të dhëna për atë koh të lasht, e së kan dhën ndonji informacion më shum për Beçirin ngase sipas Jakupit thuhet se kishin kalu kohra e decade që së kan mund me dit tër historin e para adhjes deri te Abazi e Abdullahu I par. Dhe duke u nis nga kjo I gjithë historiku I para ardhësve të Çitakut fillon me Abdullahun e par,pasi që nga Abdullahu e këndej kan lan të vërteten e të parit të Llapit.)

Në këtë përmbledhje historikut, jemi mundu me shtjellu dhe ofruar ecurin e para arrdhësve të Çitakut që jetonin si familje e vetme në llap e që bëhet e ditur se ishinse flitej për periudhat e asaj kohe që nga vitet 113o, e që nëpër vite e dekada kan jetu e vepru nëpër ato kohra të dhunës e mizoris e shum her të pa ngrën e me frigen se a dot jetojn edhe neser. Ashtu gjenerat pas gjenerate jetuan në fshatitn Bajçinë në Llap e sotëm.. Sipas të gjitha përmbledhjes historike që kemi , ashtu edhe të gojdhanave e shenimeve të mbajtura e të mbetura ende të pa publikuara,nga koha në kohë ,përshkakë trysnive e përnfjekjeve të regjimeve të ndryshme që mbajten Popullinë nën mjerimin e përndjekjes maltretimit vresjeve e të vjedhjeve të pasurive tokave e në fund edhe I vrisnin e masakronin vetem e vetëm për të ju a mar pasurit,dhe për ti larguar nga trojet e veta. Por edhe pas gjithë atyre përsekutimeve e ,ata prap se prap se lëshuan vendin,,por jetuan edhe pse të robruar ruajten gjuhen traditen vendin e u ngriten mes flakes e mjerimit e shtypjes, që ju vinte nga barbarizmi I Perandorive e deri te barbariymi vulgar serbo-sllavët,që erdhen dhe zun vendin në trojet e iliro-shqiptarve. Edhe familja e Abdullahut që nga të paret e tij e që sipas gjithë asaj që dihet ata jetuan në Llapin e sotem,që kaluan shum Hordhi,pushtete makabra e deri te ardhja e pushtuesit pro sllav shkajut. Familja e Abdullahut që nga kohrat e Lashta jetoj me pak familjar deri sa erdhi edhe koha e Abdullahut të par, Sipas asaj se qfar thuhej e dihej Para ardhësit e Abdullahut jetonin në vende të afërta me ujin, e të larguar larg në kodra,përshkak të përndjekjes së hordhive që depërtonin nëpër tpkat iliro-shqiptare. Me ardhjen e perandorive të mdha, e deri te ardhja e Zhuti Ciganinve , Serbve të sotem,që erdhen nga Korpatet e Rusis, e që u mbështeten nga ruso sllavet,serbet erdhen si qipqi në tokat shqiptare, njiherit punuan si robër në trojet e Ballkanit të sotem e më pastaj me ndihmen ruso slave ata filluan me vrasje vjedhje okupime shkatrrime n deri sa arriten që me ndihmen ruseo slave të zën tokat e shqiptarve etutje dhe të domonojn , gjithnji me ndihmen e shteteve të madha që jua mundsuan të I përqanin shqiptaret ti ndanin ti shkatrronin vrisnin e ti përndiqnin nga shtepit tokat e vendlindjet e tyre,dhe krejt kët e bënin me ndihmen e aleatve të tyre pro slave. Egjithë kjo shqiptaret I gjeti të varfër të pa mbrojtur e të përndjekur,,nganjiher edhe nga vet njerzit e asaj kohe që bashkpunonin me armiqet shekullor,e që për interest e tyre ata arrinin aqë larg sa që dhuronin edhe pjes të tokave shqiptare armiqve shekullor. nga kjo Populli gjithnji mbetej nëln mjerimin e okupuesit, dhe që shum her ju dashte ti lëshonin tpkat pjellore dhe të ngjitheshin më lart në bjeshk,,ku në atë koh Armiqet së kishte guxim për ti përndjekur , e sidomos jo serbi që koh pas kohe filloj të dominonte në tokat shqiptare, Familja Abdullahu siq tregohet e njifte regjimin e perandoribe të mdha,ende pa ardhë sllavi e bullgari,por që kishte pas gjithnji problem për të jetu,ngase edhe në atë koh I ndiqnin I vidhnjin dhe ju amernin gjithë atë që kishin,,andaj këta jetonin nën mjerimin e kohrave të okupuesve barbarë. Që nga Kohrat e para ardhjes së viteve 1130 Tregohet për të paret e Llapit që jetuan në trevat e Llapit, Të gjithë para ardhësit e Abazit ( të pare) Që nga gjenerata e Abazit tregohet se ishin familje e vetme e që së kishin pas më shum se nga nji djalë. Familje e cila ishte me pak Mashkuj, e që me dekada ishte I vetun, ai jetoi me vuajtjet deri në kohen e pleqëris ku e kishte të vetmin Djal Abdullahun, ai në atë koh thuhet se vetem në Vushtrrin e sotit, kishin pas mundsi me komuniku dhe që nga andej furnizoheshion e mbetesjin gjallë. Abazi kishte Gruan nga Vushtrrija e që jetoi më shum se 120 vite, deri sa vdes në vendlindjen e tij duke e lan të vetmin djal që e kishte pas 55 viteshë.Ku për kohen e tij arrin ta marton Djalin me Vajzen nga Shala dhe që e len në fshatin Bajçinë.

Abazi tregohet se kishte pas miqesi me Shalen e Sotme të Bajgores dhe disa familjeve që kishin jetu në vushtrri, po ashtu tregohet se edhe ata ishin të fes muslimane që asnjiher kur se kishin pranu fen Kristine e asë atë që më von kishte ardhë fen Ortodokse slave etj.

Sipas asaj që dihet nga të paret e Abdullahut, Nji pjes e shqiptarve fen e kishin mar nga tregtaret musliman , ata që sillnin gjësende nga vendet e tjera e që ju kishin fol për fen , që nga shqiprija e po ashtu edhe në prizren e në vushtrri, Pasi që SHqiptaret që ende së kishin hy në asnji fe, e shofin se feja Muslimane dukej ma e drejt,e pranojn atë fed he nga ajo dit feja praktikohet edhe te të paret e Citakut e deri me sot. Të paret e llapit së hyn asnjiher në fet e tjera dhe jetuan duke mbrojt vendlindjen fen traditen,edhe pse ishin të përndjekur gjithnji nga grupe e hordhi mizore e vrastare. Që depërtonin në rajonin e Dardanis e tokave iliro –shqiptare, E që deri në atë kohë njerzit kishin qen të pa orjentuar në fe, e Hordhit pushtuese e më von edhe ato sllave , deri me ardhjen e perandoris osmane, Pas ardhjes së perandoris osmane Ruso-sllavet njiherit u detyruan ti lëshojn trojet shqiptare, por prap loja ruso =slave me aleatet e europes shtrig,solli vuajtje e mjerimmmbi shqipëtaret, duke I shti në luft mes veti me Perandorin osmane e serbin e graqin e bullgarin,, e që nga ajo koh shtetet e mëdha I ndan trojet e shqiptaris dhe ne në Dardani mbetem nën mjerimin e shkjaut,bullgarit fhermanit, e më vonë përfundimisht nen gjandarmerin e të ashtu quajturin shtet serb. e gjithë kjo e vështersoi heten ne trojet shqiptare ku shum u detyruan të lën shtepit pasurin dhe të mernin rruget e shpëtimit..Shqiptaret u ndan e u përqan duke I nda në fe,,jo kristianizmi jo krishterizmi,jo ortodoksizmi,,e për ti vra mes veti dhe për ti shkatrru popullin ishte ajo feja e ortodoksizmit sllav të vet shpallur, ku shum shqiptar me dashje apo pa dashje u dasht të futen ne atë fe,,e cili se pranoi u vra e përsekutu, Sllavet për ti frigsu popullin Musliman e katalik,,filloi të bënte masakta duke vra e vjerr njerz afër rruges, që nga prizreni e deri ne nish,,ku shqiptaret që se pranuan fen e sllavit I vriste dhe I vendoste në hunj për së gjalli apo I kryqëyonte nëpër skajet e rruges për ti pa shqipëtaret,e për tu frigsu që më pastaj shum eu detyruan ta lëshojn vendlindjen e të ikun nëpër vende tjera e më së shumti iken në turqin e sotme, Politika slave I shtyri shqiptaret të inatosen mes veti,,duke ju then se feja muslimane erdhi me kohen e perandoris osmane dhe tani shifne se qfar po bëjn osmanlinjet me ju,,, e që kjo së ishte fare e vërtet,por politika e sllavit për ti shti në vlla vrasje ishte ti shtine në përqarje perms fes dhe te disa shqiptar edhe ndikoj ,,gjë që shum e pranuan fen e sllavit dhe që filloj nji ndarje mes shqiptarve .. Familja e Abdullahut ishte me fe muslimane qashç para ardhjes së osmanlinjve dhe ardhja e osmanlinjve e gjeti me fen muslimane, dhe asnjiher së ndryshoj,,mbeti në fen e të parve të vet. Fenë muslimane(Islame) Me kalimin e kohes në kohë Që nga Abdullahu e deri te ardhja e mbiemrit Çitak, në Kohen pasi erdhi perandorija Osmane, Bëhet e ditur se Ushtrija Osmane që vinte për ti mbëledhë tatimet,Familjet Muslimane I njifte nga Thurrja e (Oborreve) Kopshteve trojeve.,që në atë koh I kishin thurrur me Drunj të cilve ju hjekeur lëvozhga për të mos I dëmtuar krimbi,dhe sit ë till dukeshin të bardhë, kun ë atë mënyrë edhe u dallonin shtepit e shqiptarve,sipas turqve, Ashtu sit e gjitghë anet e shqiptaris ku kishte musliman, ashtu te Familja Abdullahu e gjejn shtepin e rrethuar me drunj të bardhë,,dhe nga aty ju mbetet mbiemri te gardhi I bardhë, që dot thotë në turqishte Çit-ak Fjala çit-ak që dot thot gardhë I bardhë, që nga ajo koh edhe mbetet të thuhet Çitaku dhe sot e asaj dite në Fshatin Bajçinë u dit se kishte nji familje me nji mbiemer Çitaku. Duke u bazua në fakte të historikut të para ardhësve të Çitakut, gjithë kjo tregon nji lashti të para ardhësve të çitakut që nga mesjeta e deri te kohrat e mëtutjeme,deri me sotë në shekullinë njizet e nji.

Me ardhjen e Mbiemrit Çitak dhe më pastaj me ardhjen e Familjes së dyt në llap Zhjeqit,,e më pastaj edhe të Begollit,,ku thuhet se këto tri familje I kishin ndrru kuleq Lluzhan,,në shenj të miqesis që u bën tri familje në Llap,ku edhe nga aty fillojn edhe ardhja e të tjerve dhe të popullohet llapi, Kjo kishte ndodhë pasi që Abdullahu I –II- Kishte lën tre djem. E që në atë koh tregohen edhe histori tjera se si kan ardhë në Llap dhe si ka ndodhë historija me Zhjeqin.

Rrugtimi I Çitakut me ardhjen e Zhjeqit e Bagollit filloj që të ishin më afer njeri tjetrit,dhe nga ajo koh fillojn të vijn edhe familje tjera në llap, e kryesisht familje të ardhura nga Shqiprija, por edhe nga vende tjera, e më von u populluam më së shumti nga përndjekja e shqiptarve që nga Nishi,e deri në Kushumli, e gjithë kjo histori ësht e shkruar vetem me të vërteten që ka qen nga koha në kohë,dhe që ësht përcjell gjenerat pasë gjenerate. Me ardhjen e shqiptarve nga përndjekja e masakra ruso serbo- slave në llap I strehojn familje të shumta nëpër fshatra e Çitaku e ndan nji pjes të madhe të tokes ku edhe sot ajo tokë është me emrin Llaush që krejt ësht dhan nga qitaku për të ardhurit nga përndjekja e masakrimi serb. Çitaku në tokat e tija I pranoi shum shqiptar që ishin larguar nga trojet e tyre që nga beogradi nishi e deri ne kushumli ,që nga vitet 1877 e deri me vitet kur I largojm me dhun duke I vra masakru e largu nga trojet e veta,që nji pjes e tyre vijn në tokat e Çitakut, dhe strehohen në fshatine sotem Llaush. Po ashtu lëshoj tokat për disa familje që tani jan të strehuara në këto fshatra të formuara më von si fshatra, si fsh Lepaj, Dobratin, Nji pjes të fshatit Dobërdol, më pastaj të fsh Bradashi, Letanc e Perani etj, Në të gjitha këto toka të ndara për shqiptaret që erdhen nga Nishi prokuplja e deri te kushumlija,dhe pjesa tjeter nga krushefci e deri te Beograd. Me ardhjen e sllavëve, Austro hungarezve, bullgarit .Llapi u gjind nën mjerimin e sllavëve.

  (Për më  shum dot sjellim herve tjera.)