Wikipedia

Peaky Blinders

Peaky Blinders ishin një bandë rruge me qendër në Birmingham, Angli, e cila vepronte nga vitet 1880 deri në vitet 1910. Grupi përbëhej kryesisht nga kriminelë të rinj nga shtresat e ulëta dhe të mesme. Ata merreshin me grabitje, dhunë, racketeering, llogari të paligjshëm dhe kontrollin e lojërave të fatit. Anëtarët mbanin veshje të veçanta që përfshinin zakonisht xhaketa të qepura, mantel me xhaketë, jelek me kopsa, shalle mëndafshi, pantallona me zile, çizme lëkure dhe kapele të sheshta me majë.

Harry Fowles, një anëtar i bandës që kishte mantel me firmë dhe kapelë të sheshtë.

Mbizotërimi i Blinders erdhi nga mposhtja e rivalëve, duke përfshirë "Sloggers" ("një term pugilist për dikë që mund të bënte një goditje të rëndë në ring"[1]), të cilët ata luftuan për territorin në Birmingham dhe rrethet e tij përreth. Ata mbajtën "kontrollin" për gati 20 vjet deri në vitin 1910, kur një bandë më e madhe, Birmingham Boys, e udhëhequr nga Billy Kimber, i pushtoi. Megjithëse ata ishin zhdukur në vitet 1920, emri "Peaky Blinders" u bë zhargon sinonim për çdo bandë rruge në Birmingham.

Në vitin 2013, emri u ripërdor për një seri televizive të BBC-së me titull Peaky Blinders, në të cilin luajnë Cillian Murphy, Paul Anderson, dhe Joe Cole, është një histori krimi për një familje të trilluar kriminale që vepron në Birmingham menjëherë pas Luftës së Parë Botërore.

Etimologjia

Redakto

Etimologjia popullore e Peaky Blinder është se anëtarët e bandës do të qepin brisqe të disponueshme në majat e kapelave të tyre të sheshta, të cilat më pas mund të përdoren si armë. Megjithatë, ndërsa kompania Gillette prezantoi sistemin e parë të briskut të sigurisë të zëvendësueshme në vitin 1903, në Shtetet e Bashkuara, dhe fabrika e parë që i prodhonte ato në Britaninë e Madhe u hap në vitin 1908, kjo ide e origjinës së emrit konsiderohet të jetë apokrife.[2] Autori britanik John Douglas, nga Birmingham, pretendoi se kapelet ishin përdorur si armë në romanin e tij A Walk Down Summer Lane[3] – anëtarët me brisk të qepura në kapelet e tyre do të goditnin me kokë armiqtë për t'i verbuar ata potencialisht, ose kapelet do t'i verbëronin,[4] të përdoren për të prerë ballin, duke bërë që gjaku të derdhet në sytë e armiqve të tyre, duke i verbuar përkohësisht.

Historiani i Birminghamit, Carl Chinn, beson se emri është në të vërtetë një referencë për elegancën sartoriale të bandës. Ai thotë se përdorimi popullor i "peaky" në atë kohë i referohej çdo kapele të sheshtë me një kulm.[2] "Blinder" ishte një term i njohur zhargon i Birminghamit (përdoret ende sot) për të përshkruar diçka ose dikë me pamje të dobët.[5] Një shpjegim i mëtejshëm mund të jetë nga sjellja kriminale e vetë bandës; ata ishin të njohur për t'u ngjitur fshehurazi nga pas, pastaj e ulnin majën e kapelës mbi fytyrat e viktimave, në mënyrë që të mos mund të përshkruanin se kush i grabiti.[6][7]

Historia

Redakto
 
Thomas Gilbert, një anëtar i fuqishëm i bandës

Vështirësitë ekonomike në Birmingham çuan në një nënkulturë të dhunshme rinore.[4] Të rinjtë e varfër shpesh grabitnin dhe vidhnin xhepat e burrave që ecnin në rrugët e zonave të varfëra të qytetit. Këto përpjekje u ekzekutuan përmes sulmeve, rrahjeve, therjeve me thikë dhe mbytjeve me dorë.[8] Prejaedhja e kësaj nënkulture mund të gjurmohet në vitet 1850, në një kohë kur rrugët e Birmingham ishin të mbushura me strofkat e lojërave të fatit dhe të rinjtë që luanin sporte të ashpra. Kur policia filloi të godiste këto aktivitete për shkak të presionit nga klasat më të larta, të rinjtë u kundërpërgjigjën, duke u bashkuar në ato që u quajtën "bandat e zvarritjes". Këto banda shpesh luftonin me policinë dhe sulmonin anëtarët e publikut që ecnin në rrugë. Gjatë viteve 1890, bandat e rrugëve të të rinjve përbëheshin nga burra dhe djem nga mosha 12 deri në 30 vjeç.[9] Fundi i viteve 1890 pa organizimin e këtyre njerëzve në një hierarki të butë.[10]

Më të dhunshmet nga këto bandat e rrugës rinore u organizuan si një grup i vetëm i njohur si "Peaky Blinders". Ato ka të ngjarë të jenë themeluar në Small Heath, ndoshta nga një njeri i quajtur Thomas Mucklow, siç sugjerohet nga një artikull gazete me titull, "Një zemërim vrastar në Small Heath, kafka e një njeriu të thyer" (shtypur në edicionin e 24 marsit 1890 të The Birmingham Mail).[11] Ky artikull është ndoshta prova më e hershme e Peaky Blinders në shtyp:

Një sulm i rëndë u krye ndaj një të riu të quajtur George Eastwood. Të jetosh në 3 oborr, 2 shtëpi, Rruga Arthur, Small Heath, të shtunën mbrëma. Duket se Eastwood, i cili ka qenë një abstenues i plotë për disa kohë, thirri midis orës dhjetë dhe njëmbëdhjetë në Shtëpinë Publike Rainbow në Adderly Street dhe u furnizua me një shishe birrë xhenxhefili. Menjëherë pas kësaj erdhën disa burra të njohur si banda "Peaky Blinders", të cilët Eastwood i njihte nga shikimi nga banimi i tyre në të njëjtën lagje me veten e tij.

Pasi disa gangsterë sulmuan një burrë më 1890, ata dërguan një letër në gazeta të ndryshme kombëtare duke e deklaruar veten si anëtarë të këtij grupi specifik.[8] Aktivitetet e tyre të para u rrotulluan kryesisht rreth zënies së tokës së favorshme, veçanërisht komuniteteve të Small Heath dhe Cheapside, Birmingham.[4] Zgjerimi i tyre u vu re nga rivali i tyre i parë i bandës, "Cheapside Sloggers", i cili luftoi kundër tyre në një përpjekje për të kontrolluar tokën.[12] Sloggers e kanë prejardhjen në vitet 1870 dhe ishin të njohur për përleshjet në rrugë në zonat Bordesley dhe Small Heath - lagjet jashtëzakonisht të varfra të Birminghamit.

Peaky Blinders, pasi krijuan territor të kontrolluar në fund të shekullit të 19-të, filluan të zgjerojnë sipërmarrjen e tyre kriminale. Aktivitetet e tyre përfshinin racket mbrojtëse, mashtrim, grabitje tokash, kontrabandë, rrëmbim, grabitje makinash dhe llogaritje të paligjshëm.[4][13] Historiania Heather Shor e Universitetit të Leeds pohon se Blinders ishin më të përqendruar në luftimet në rrugë, grabitjet dhe shantazhet, në krahasim me krimin më të organizuar.[3]

Grupi ishte i njohur për dhunën e tij, jo vetëm ndaj bandave rivale, por edhe kundër civilëve dhe policëve të pafajshëm. Luftërat e bandave midis bandave rivale shpërthyen shpesh në Birmingham, gjë që çoi në përleshje dhe shkëmbim zjarri.[14] Peaky Blinders gjithashtu sulmuan qëllimisht oficerët e policisë, në atë që u bë e njohur si "karremi i policëve".Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; emra të pavlefshëm, p.sh. shumë Qindra të tjerë u plagosën dhe disa u larguan nga forca për shkak të dhunës.[15]

Së shpejti, termi "Peaky Blinder" u bë një term i përgjithshëm për kriminelët e rinj të rrugës në Birmingham.[4] Në vitin 1899, një shef policie irlandez i quajtur Charles Haughton Rafter u kontraktua për të zbatuar ligjin lokal në Birmingham. Megjithatë, korrupsioni dhe ryshfeti policor e pakësuan efektivitetin e zbatimit të tij për një kohë.[8]

Anëtarë të shquar

Redakto

Anëtari më i fuqishëm i Peaky Blinders ishte një njeri i njohur si Kevin Mooney. Emri i tij i vërtetë ishte Thomas Gilbert, por ai e ndryshoi vazhdimisht mbiemrin.

Anëtarë të tjerë të shquar të bandës ishin David Taylor, Earnest Haynes, Harry Fowles, dhe Stephen McNickle.[16][12] Harry Fowles, i njohur si "Harry me fytyrë bebeje", u arrestua në moshën 19 vjeç për vjedhjen e një biçiklete në tetor 1904.[12] McNickle dhe Haynes u arrestuan gjithashtu në të njëjtën kohë, përkatësisht për vjedhjen e një biçiklete dhe pushtim shtëpie Secili u mbajt për një muaj për krimet e tyre. Të dhënat e policisë së West Midlands i përshkruanin tre të arrestuarit si "të rinj me gojë të ndyrë që ndjekin rrugët në grupe të dehur, duke fyer dhe grabitur kalimtarët".[12] Taylor u arrestua në moshën 13-vjeçare për mbajtjen e një arme zjarri të mbushur.[12]

Shumë anëtarë të bandës më vonë luftuan në Luftën e Parë Botërore. Henry Lightfoot, personi i parë që u emërua si Peaky Blinder, iu bashkua Ushtrisë Britanike tre herë në jetën e tij dhe mori pjesë në Betejën e Somme në vitin 1916.

Gangsteri famëkeq Billy Kimber ishte gjithashtu një ish-Peaky Blinder.[15]

Armë dhe moda

Redakto

Përveç armëve, Peaky Blinders përdorën një shumëllojshmëri armësh përleshjeje, të tilla si kopset e rripit, çizmet me majë metalike, hekurat e zjarrit, kallamishtet dhe thika.[17] Në rastin e George Eastwood, ai u rrah nga kopset e rripit. Percy Langridge përdori një thikë për të goditur policin Barker në qershor 1900. U përdorën armë zjarri si revolerë Webley, të tilla si në të shtënat dhe vrasjen e një anëtari të bandës Summer Hill nga Peaky Blinder William Lacey në shtator 1905.

Anëtarët e bandës shpesh mbanin veshje të qepura, gjë që ishte e pazakontë për bandat e asaj kohe. Pothuajse të gjithë anëtarët mbanin një kapelë të sheshtë dhe një pallto. Peaky Blinders mbanin kostume të përshtatura zakonisht me pantallona me zile dhe xhaketa me kopsa.[4][18] Anëtarët më të pasur mbanin shalle mëndafshi dhe jakë të ndashme me kopsa metalike të kravatës. Veshja e tyre e veçantë dallohej lehtësisht nga banorët e qytetit, policia dhe anëtarët e bandës rivale. Gratë, të dashurat dhe zonjat e anëtarëve të bandës njiheshin për veshjet luksoze. Perlat, mëndafshët dhe shallet shumëngjyrëshe ishin të zakonshme.[4][16][18]

Rënia

Redakto

Pas gati një dekade kontrolli politik, ndikimi i tyre në rritje solli vëmendjen e një bande më të madhe, Birmingham Boys. Zgjerimi i Peaky Blinders në pistë garash çoi në reagime të dhunshme nga banda e Birmingham Boys. Familjet Peaky Blinder u distancuan fizikisht nga qendra e Birminghamit në fshat. Me tërheqjen e Blinders nga bota e krimit, banda Sabini u zhvendos në bandën e Birmingham Boys dhe forcoi kontrollin politik mbi Anglinë Qendrore në vitet 1930.[19][20][21]

Elementë të tjerë si edukimi, disiplina dhe policimi dhe dënimi më i ashpër kontribuan gjithashtu në uljen e ndikimit të Blinders dhe, në vitet 1920, ata ishin zhdukur. Ndërsa banda specifike e njohur si Peaky Blinders u pakësua, emri i tyre filloi të përdorej si term i përgjithshëm për të përshkruar rininë e dhunshme të rrugës.[4] Aktivitetet e bandës zgjatën nga vitet 1880 deri në vitet 1910.[3][8]

Në kulturën popullore

Redakto

Seria televizive dramë i BBC-së Peaky Blinders, me aktorë Cillian Murphy, Paul Anderson, Sam Neill, dhe Helen McCrory, u shfaq premierë në shtator 2013. Ai paraqet një histori imagjinare në të cilën Peaky Blinders luftojnë në botën e krimit me Birmingham Boys dhe bandën Sabini, dhe ndjek bandën e bazuar në zonën e Small Heath të Birminghamit të pas Luftës së Parë Botërore. Banda kishte shtëpi të vendosura në dhe rreth Birmingham, duke filluar nga Longbridge në Sutton Coldfield.[22] Shumë nga pamjet e jashtme të shfaqjes janë filmuar në vendndodhje në Black Country Living Museum.[23]

Referime

Redakto
  1. ^ Young, Graham (15 shtator 2019). "Origins of the Peaky Blinders shocks author of new book about Birmingham gangs". Birmingham Live (në anglisht). Marrë më 10 prill 2022.
  2. ^ a b Chamberlain, Zoe (15 tetor 2014). "The TRUTH Behind the Peaky Blinders". Birmingham Mail (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 29 janar 2017. Marrë më 18 tetor 2014.
  3. ^ a b c "Peaky Blinders: Was there a real-life Tommy Shelby?". The Week UK (në anglishte britanike). Arkivuar nga origjinali më 15 nëntor 2019. Marrë më 30 dhjetor 2017.
  4. ^ a b c d e f g h Halls, Eleanor. "The Peaky Blinders are a romanticised myth". GQ (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 15 nëntor 2019. Marrë më 30 dhjetor 2017.
  5. ^ Ugolini, Laura (2007). Men and Menswear: Sartorial Consumption in Britain 1880–1939 (në anglisht). Ashgate. fq. 42.
  6. ^ Bradley, Michael (12 shtator 2013). "Birmingham's real Peaky Blinders". BBC News (në anglisht). West Midlands. Arkivuar nga origjinali më 4 korrik 2018. Marrë më 20 qershor 2018.
  7. ^ Egner, Jeremy (21 dhjetor 2017). "'Peaky Blinders': The Disparate Ingredients of a Cult Hit". The New York Times (në anglishte amerikane). ISSN 0362-4331. Arkivuar nga origjinali më 7 shkurt 2019. Marrë më 30 dhjetor 2017.
  8. ^ a b c d "Carl Chinn – The real 'Peaky Blinders'". History West Midlands (në anglishte britanike). Arkivuar nga origjinali më 2 gusht 2019. Marrë më 30 dhjetor 2017.
  9. ^ Moonman, Eric (1987). The Violent Society (në anglisht). F. Cass. fq. 36.
  10. ^ Thompson, Paul (1992). Edwardians: The Remaking of British Society (në anglisht). Routledge. fq. 50.
  11. ^ "Murderous Outrage at Small Heath. A Man's Skull Fractured". Birmingham Mail (në anglisht). fq. 3. OCLC 780029664. Marrë më 4 janar 2022 – nëpërmjet British Newspaper Archive.
  12. ^ a b c d e McCarthy, Nick (11 shtator 2013). "Meet the real Peaky Blinders..." Birmingham Mail (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 30 dhjetor 2017. Marrë më 30 dhjetor 2017.
  13. ^ Bradley, Michael (12 shtator 2013). "Birmingham's real Peaky Blinders". BBC News (në anglishte britanike). Arkivuar nga origjinali më 25 gusht 2019. Marrë më 30 dhjetor 2017.
  14. ^ Chinn, Carl (2019). Peaky Blinders: The Real Story (në anglisht). John Blake Publication. fq. 192. ISBN 978-1789461725.
  15. ^ a b Louise Rhind Tutt (7 shtator 2019). "Real Peaky Blinder: Truth Behind the Legend". I Love Manchester (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 14 dhjetor 2019. Marrë më 1 nëntor 2019.
  16. ^ a b Larner, Tony (1 gusht 2010). "When Peaky Blinders Ruled Streets with Fear". Sunday Mercury (në anglisht). fq. 14.
  17. ^ Cormier, Roger (30 maj 2016). "12 Eye Opening Facts About the Peaky Blinder". Mental Floss (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 1 nëntor 2019. Marrë më 1 nëntor 2019.
  18. ^ a b Solly, Meilan. "Who Were the Real 'Peaky Blinders'?". Smithsonian Magazine (në anglisht). Marrë më 10 prill 2022.
  19. ^ "UK Chaps" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 12 tetor 2007. Marrë më 18 janar 2018.
  20. ^ Barley, Nick (2001). "London A-Z Series No.1 (A Sample....) 'G for Gangland London'". The Times (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 30 dhjetor 2006. Marrë më 6 dhjetor 2006.
  21. ^ Shore, Heather (2001). "'Undiscovered Country': Towards A History Of The Criminal 'Underworld'" (në anglisht). School of Cultural Studies: Leeds Metropolitan University. Arkivuar nga origjinali (.doc) më 29 shtator 2007. Marrë më 6 dhjetor 2006.
  22. ^ "Game of Thrones star joins Peaky Blinders cast". The Independent (në anglisht). 29 mars 2017. Arkivuar nga origjinali më 18 tetor 2017. Marrë më 12 nëntor 2017.
  23. ^ "Peaky Blinders". bclm.co.uk (në anglisht). Black Country Living Museum. Arkivuar nga origjinali më 2 qershor 2017. Marrë më 12 nëntor 2017.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Peaky_Blinders&oldid=2631914"