Edda prozaike
Edda prozaike, e njohur gjithashtu si Edda e Re, Edda e Snorrit (islandisht: Snorra Edda) ose, historikisht, thjesht si Edda, është një libër shkollor i vjetër nordik i shkruar në Islandë gjatë fillimit të shekullit të 13-të. Vepra shpesh supozohet se është shkruar deri diku, ose të paktën e përpiluar, nga studiuesi dhe historiani islandez Snorri Sturluson rr. 1220. Konsiderohet burimi më i plotë dhe më i detajuar për njohuritë moderne të mitologjisë nordike, trupi i miteve të popujve gjermanikë veriorë, dhe bazohet nga një shumëllojshmëri burimesh, duke përfshirë versionet e poezive që mbijetojnë deri në ditët e sotme në një koleksion të njohur si Poetik . Edda .
Proza Edda përbëhet nga katër seksione: Prologu, një tregim euhemerizuar i perëndive nordike; Gylfaginning, i cili ofron një format pyetjesh dhe përgjigjesh që detajon aspekte të mitologjisë nordike (përbëhet nga afërsisht 20,000 fjalë), Skáldskaparmál, e cila vazhdon këtë format përpara se të sigurojë listat e kennings dhe heiti (afërsisht 50,000 fjalë); dhe Háttatal, i cili diskuton përbërjen e poezisë tradicionale skaldike (afërsisht 20,000 fjalë).
Hyrje
RedaktoDaton nga rr. 1300-1600, shtatë dorëshkrime të Prozës Edda ndryshojnë nga njëri-tjetri në mënyra të dukshme, gjë që u jep studiuesve vlerë të pavarur tekstuale për analizë. Proza Edda duket se ka funksionuar në mënyrë të ngjashme me një libër shkollor bashkëkohor, me synimin për të ndihmuar poetët dhe lexuesit islandezë për të kuptuar hollësitë e vargjeve aliterative dhe për të kuptuar domethënien që qëndron pas shumë fjalëve të përdorura në poezinë skaldike.
Fillimisht e njohur nga studiuesit thjesht si Edda, Proza Edda mori emrin e saj bashkëkohor për ta dalluar atë nga Edda poetike. Studiuesit e hershëm të Prozës Edda dyshuan se dikur ekzistonte një përmbledhje me poezi të tëra, një teori e konfirmuar me rizbulimin e dorëshkrimeve të Eddës Poetike . [1]
Emërtimi
RedaktoEtimologjia e "Eddas" mbetet e paqartë; ka shumë hipoteza rreth kuptimit dhe zhvillimit të saj, por pak marrëveshje. Disa argumentojnë se fjala rrjedh nga emri Oddi, një qytet në jug të Islandës ku u rrit Snorri. Prandaj Edda mund të nënkuptojë "libër i Oddit". Megjithatë, ky supozim në përgjithësi hidhet poshtë. Anthony Faulkes në përkthimin e tij në anglisht të Proza Edda komenton se kjo "është e pamundur, si në aspektin gjuhësor ashtu edhe historik " [2] pasi Snorri nuk jetonte më në Oddi kur kompozoi veprën e tij.
Një lidhje tjetër u bë me fjalën óðr, që do të thotë 'poezi ose frymëzim' në norvegjishtën e vjetër. [2] Sipas Faulkes, megjithëse një lidhje e tillë është e besueshme semantikisht, nuk ka gjasa që "Edda" të mund të ishte krijuar në shekullin e 13-të mbi bazën e "óðr", sepse një zhvillim i tillë "do të ishte dashur të kishte ndodhur gradualisht" dhe Edda në kuptimin e 'poetikës' nuk ka gjasa të ketë ekzistuar në periudhën paraliterore. [3]
Edda do të thotë gjithashtu 'stërgjysh', një fjalë që shfaqet në Skáldskaparmál, e cila shfaqet si emri i një figure në poemën edike Rigsthula dhe në tekste të tjera mesjetare.
Një hipotezë përfundimtare rrjedh nga latinishtja edo, që do të thotë "Unë shkruaj". Ai mbështetet në faktin se fjala "kredda" (që do të thotë "besim") është e vërtetuar dhe vjen nga latinishtja "credo", që do të thotë "Unë besoj". Edda në këtë rast mund të përkthehej si "Art poetik". Ky është kuptimi që i është dhënë fjalës atëherë në periudhën mesjetare. [2]
Emri tashmë i përdorur rrallë Sæmundar Edda iu dha nga peshkopi Brynjólfur Sveinsson përmbledhjes së poezive të përfshira në Codex Regius, shumë prej të cilave citohen nga Snorri. Brynjólfur, së bashku me shumë të tjerë të kohës së tij, besuan gabimisht se ato ishin mbledhur nga Sæmundr fróði [4] (prandaj para hartimit të Edda e Snorrit), dhe kështu Edda Poetike njihet edhe si Edda e vjetër.