Samogitia
Samogitia ose Žemaitija (Samogitisht: Žemaitėjė) është një nga pesë rajonet kulturore të Lituanisë dhe më parë një nga dy ndarjet kryesore administrative të Dukatit të Madh të Lituanisë së bashku me Lituaninë e duhur.[2] Žemaitija ndodhet në Lituaninë veriperëndimore. Qyteti më i madh është Telšiai, ndërsa Šiauliai, ku flitet dialekti Aukštaitian, ndonjëherë përfshihet edhe në Samogitia. Samogitia ka një histori të gjatë dhe të dallueshme kulturore, e reflektuar në ekzistencën e gjuhës samogitike.[3]
Samogitia
Žemaitija Žemaitėjė | |
|---|---|
   .jpg) 
| |
 Flamuri  Stema | |
| Parimet: Patria Una | |
 Vendndodhja e Samogitisë brenda Lituanisë | |
| Koordinatat: 56°00′0″N 22°15′0″E / 56.00000°N 22.25000°E | |
| Vendi | Lituania |
| Kryeqyteti | Telšiai |
| Qyteti më i madh | Šiauliai |
| Sipërfaqja | |
| • Gjithsej | 16.872 km2 (6.514 sq mi) |
| Popullsia (2021)[1] | |
| • Gjithsej | 506.665 |
| • Dendësia | 30/km2 (80/sq mi) |
Emrat
RedaktoBurimet rutenase përmendën rajonin si жемотьская земля, Žemot'skaja zemlja; kjo shkaktoi formën e saj polake, Żmudź, dhe ndoshta gjermanishten e mesëm të lartë Sameiten, Samaythen. Në tekstet latine, emri zakonisht shkruhet si Samogitia, Samogetia etj.[4] Zona ka qenë prej kohësh e njohur për banorët e saj dhe për lituanezët e tjerë ekskluzivisht si Žemaitija (emri Samogitia nuk përdoret më brenda Lituanisë dhe nuk është përdorur për të paktën dy shekuj); Žemaitija do të thotë "ultësira" në lituanisht.[5]
Gjeografia
RedaktoQyteti më i madh është Šiauliai (Šiaulē). Telšiai (Telšē) është kryeqyteti, megjithëse Medininkai (tani Varniai; Varnē) ishte dikur kryeqyteti i Dukatit të Samogitisë.
Qytetet kryesore janë (emri i gjuhës samogitian, nëse është i ndryshëm, jepet pas një prerjeje):
- Šiauliai (Šiaulē) (99,462 banorë)
- Mažeikiai (Mažeikē) (32,477 banorë)
- Tauragė (Tauragie) (21,516 banorë)
- Telšiai (Telšē) (21,294 banorë)
- Plungė (Plongė) (16,750 banorë)
- Kretinga (Kretinga) (16,580 banorë)
- Palanga (Palonga) (16,046 banorë)
Samogitia kufizohet me Lituaninë e Vogël në jug-perëndim, Suvalkija në jug-lindje, Aukštaitija në lindje dhe Semigallia dhe Kurland në veri.
Politika
RedaktoSamogitia historikisht ishte një rajon autonom në Dukatin e Madh të Lituanisë, megjithëse e humbi këtë status pasi Lituania u aneksua nga Perandoria Ruse pas ndarjes së tretë të Komonuelthit Polako-Lituanez më 1795 si pjesë e Governoratit Vilnius. Në 1843, Samogitia u përfshi në Governoratit Kaunas, me një pjesë të vogël të bashkangjitur në Governoratit Kurland. Që atëherë, Samogitia nuk ka pasur status të veçantë politik, por ka pasur përpjekje për të krijuar një shtet të veçantë gjatë kryengritjes në shkurt 1831.
Aktualisht, Samogitia përfaqësohet nga shoqëria kulturore samogitiane, një grup i interesuar në ruajtjen e kulturës dhe gjuhës samogitiane.
Referime
Redakto- ^ |https://osp.stat.gov.lt/statistiniu-rodikliu-analize?indicator=S3R166#/ Nuolatinių gyventojų skaičius liepos 1 d.] osp.stat.gov.lt}}
- ^ Gudavičius, Edvardas. "Žemaitija". Vle.lt (në lituanisht). Marrë më 9 prill 2021.
- ^ Mikašytė, Vilma (tetor 2017). "Is the Samogitian language going to die out? Implications of showing pride in being a Samogitian and attitudes towards Samogitianness on Samogitian Facebook pages" (PDF). KTU (në anglisht). Kaunas University of Technology. Marrë më 9 prill 2021.
- ^ Östen Dahl, Maria Koptjevskaja-Tamm (2001). The Circum-Baltic Languages: Typology and Contact (në anglisht). John Benjamins Publishing Company. fq. 42. ISBN 978-90-272-3057-7.
- ^ Saulius A. Suziedelis (7 shkurt 2011). Historical Dictionary of Lithuania (në anglisht). Scarecrow Press. fq. 263. ISBN 978-0-8108-7536-4.