Shekullariteti
Shekullariteti apo të qenurit shekullar (nga latinishtja: saeculum, "botëror" ose "i një brezi"), është gjendja e të qenit të palidhur ose neutral në lidhje me fenë. Origjina e shekullaritetit mund të gjurmohet në vetë Biblën dhe të mishërohet përmes historisë së krishterë në epokën moderne.[1] Në periudhën mesjetare kishte edhe klerikë laikë.[2][3][4] Për më tepër, entitetet laike dhe fetare nuk u ndanë në periudhën mesjetare, por bashkëjetuan dhe ndërvepruan natyrshëm.[5][6] Fjala "shekullar" ka një kuptim shumë të ngjashëm me atë profane siç përdoret në një kontekst fetar.
Sot, çdo gjë që nuk lidhet drejtpërdrejt me fenë mund të konsiderohet shekullare.[7] Shekullariteti nuk do të thotë "anti-fetar", por "të palidhur me fenë". Shumë aktivitete në organet fetare janë laike, dhe megjithëse ka lloje të shumta shekullariteti ose shekullarizimi, shumica nuk çojnë në jofetarizëm.[8] Nga ana gjuhësore, një proces me anë të të cilit çdo gjë që bëhet shekullare quhet shekullarizim, megjithëse termi është rezervuar kryesisht për shekullarizimin e shoqërisë; dhe çdo koncept apo ideologji që promovon laiken mund të quhet shekullarizëm, një term i përdorur përgjithësisht për ideologjinë që nuk dikton asnjë ndikim fetar në sferën publike. Studiuesit pranojnë se shekullariteti strukturohet nga modelet Protestante të krishterimit, ndan një gjuhë paralele me fenë dhe intensifikon tiparet protestante si ikonoklazma, skepticizmi ndaj ritualeve dhe thekson besimet.[9] Duke vepruar kështu, sekularizmi i përjetëson tiparet e krishtera me një emër tjetër.[9]
Shumica e kulturave anembanë botës nuk kanë tensione apo pikëpamje dikotomike për fenë dhe shekullaritetin.[10] Meqenëse feja dhe shekullar janë të dyja koncepte perëndimore që u formuan nën ndikimin e teologjisë së krishterë, kulturat e tjera nuk kanë domosdoshmërisht fjalë ose koncepte që u ngjajnë ose janë ekuivalente me to.[11]
Shiko edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ Berlinerblau, Jacques (2022). Secularism: The Basics. Routledge. ISBN 9780367691585.
In the first part of this book we will chart the slow, unsteady development of political secularism (Set 2) across time and space. You might be surprised to see that we'll trace its origins to the Bible. From there we will watch how secularism's core principles emerged, in dribs and drabs, during the Christian Middle Ages, the Protestant Reformation, and the Enlightenment. Secularism, some might be surprised to learn, has a religious genealogy.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Thomas, Hugh M. (2014). The Secular Clergy in England, 1066-1216. Oxford University Press. ISBN 9780198702566.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Eller, Jack David (2022). Introducing Anthropology of Religion : Culture to the Ultimate (bot. Third). Routledge. fq. 282. ISBN 9781032023045.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Secular Priest". Religion Past and Present Online. Brill. prill 2011. doi:10.1163/1877-5888_rpp_SIM_124156. Arkivuar nga origjinali më 28 dhjetor 2019.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Tierney, Brian (1988). The Crisis of Church and State, 1050-1300 : With Selected Documents. Toronto: Published by University of Toronto Press in association with the Medieval Academy of America. ISBN 9780802067012.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Strayer, Joseph R. (2016). On the Medieval Origins of the Modern State. Princeton: Princeton University Press. ISBN 9780691169330.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Lee 2015, ff. 31–37.
- ^ Eller, Jack (2010). "What is Atheism?". përmbledhur nga Zuckerman, Phil (red.). Atheism and Secularity. Santa Barbara, Calif.: Praeger. fq. 12–13. ISBN 9780313351839.
The point is that the sacred/secular dichotomy is, like most dichotomies, false. "Secular" certainly does not mean "atheistic" or without religion, definitely not anti-religion; in fact, as I illustrate in a chapter in the second volume of this collection, there is a proud tradition of "Islamic secularism." Despite the predictions of the "secularization theorists" like Marx and Weber, "modern" or secular processes have not meant the demise of religion and have actually proved to be quite compatible with religion—have even led, at least in the short term, to a surprising revival of religion. The problem with earlier secularization theories is that they presumed that secularization was a single, all-encompassing, and unidirectional phenomenon. However, as Peter Glasner has more recently shown, "secular" and "secularization" embrace a variety of diverse processes and responses, not all of which—indeed, few of which—are inherently antithetical to religion, Glasner identifies ten different versions of secularization, organized in terms of whether their thrust is primarily institutional, nonnative, or cognitive... The upshot of this analysis is that secularism most assuredly does not translate simply and directly into atheism. Many good theists support the secularization of the American government in the form of the "separation of church and state," and all of them go about at least part of their day without doing religion.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Blankholm, Joseph (2022). The Secular Paradox : On the Religiosity of the Not Religious. New York: New York University Press. fq. 8. ISBN 9781479809509.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Zuckerman, Galen & Pasquale 2016, f. 31.
- ^ Juergensmeyer 2017; Zuckerman, Galen & Pasquale 2016, ch. 2.