Lufta Civile Jordaneze

Lufta Civile Jordaneze e njohur gjithashtu si Shtatori i Zi (arabisht: Aylūl al-ʾAswad), ishte një konflikt i armatosur midis Jordanisë, të udhëhequr nga Mbreti Husein, dhe Organizatës për Çlirimin e Palestinës (PLO), të udhëhequr nga kryetari Yasser Arafat. Faza kryesore e luftimeve u zhvillua midis 16 dhe 27 shtator 1970, megjithëse disa aspekte të konfliktit vazhduan deri më 17 korrik 1971.

Pas Luftës Gjashtë Ditore të vitit 1967, guerilët fedaine palestinezë u zhvendosën në Jordani dhe i shtuan sulmet e tyre kundër Izraelit dhe asaj që ishte bërë Bregu Perëndimor i pushtuar nga Izraeli. Ata kishin selinë në qytetin kufitar jordanez të Karameh, të cilin Izraeli e shënjestroi gjatë Betejës së Karameh në 1968, duke çuar në një rritje të mbështetjes arabe për fedajinët. Fuqia e PLO u rrit dhe në fillim të vitit 1970, grupet e majta brenda PLO filluan të bënin thirrje për përmbysjen e monarkisë hashemite të Jordanisë, duke çuar në përleshje të dhunshme në qershor 1970. Huseini hezitoi t'i dëbonte ata nga vendi, por aktivitetet e vazhdueshme të PLO në Jordani kulmuan në rrëmbimet e Dawson's Field të 6 shtatorit 1970. Kjo përfshinte Frontin Popullor për Çlirimin e Palestinës (PFLP) duke sekuestruar tre fluturime pasagjerësh civilë dhe duke detyruar uljen e tyre në qytetin jordanez të Zarqa, ku ata morën shtetas të huaj si pengje dhe hodhën në erë avionët përballë shtypit ndërkombëtar. Huseini e pa këtë si kashtën e fundit dhe urdhëroi ushtrinë jordaneze të ndërmerrte veprime.^[1]

Më 17 shtator 1970, ushtria jordaneze rrethoi qytetet me një prani të konsiderueshme të PLO, duke përfshirë Ammanin dhe Irbidin, dhe filloi të shënjestronte postet e fedaineve që vepronin nga kampet e refugjatëve palestinezë. Të nesërmen, 10,000 trupa siriane me shenja të Ushtrisë Çlirimtare të Palestinës (PLA) filluan një pushtim duke avancuar drejt Irbid, të cilin fedajinët e kishin pushtuar dhe e kishin shpallur si një qytet "të çliruar". Më 22 shtator, sirianët u tërhoqën nga Irbid pasi pësuan humbje të mëdha në një ofensivë të koordinuar ajrore-tokësore nga jordanezët. Presioni në rritje nga vendet e tjera arabe, si Iraku, e bëri Huseinin të ndalonte ofensivën e tij. Më 13 tetor, ai nënshkroi një marrëveshje me Arafatin për të rregulluar praninë e fedajinëve në Jordani. Megjithatë, ushtria jordaneze sulmoi përsëri në janar 1971 dhe fedajinët u dëbuan nga qytetet, një nga një, derisa 2,000 u dorëzuan pasi u rrethuan gjatë ofensivës Ajlun më 23 korrik, duke shënuar zyrtarisht fundin e konfliktit.^[2]

Jordania i lejoi fedajinët të zhvendoseshin në Liban nëpërmjet Sirisë, ku më vonë u përfshinë në Luftën Civile Libaneze. Organizata Palestineze e Shtatorit të Zi u themelua pas konfliktit për të kryer sulme kundër autoriteteve jordaneze në përgjigje të dëbimit të fedainëve; Sulmi i tyre më i dukshëm ishte vrasja e kryeministrit jordanez Wasfi Tal në vitin 1971, pasi ai kishte komanduar pjesë të operacioneve ushtarake kundër fedainëve. Një vit më pas, organizata e zhvendosi fokusin e saj në sulmin ndaj objektivave izraelitë dhe kreu masakrën e Mynihut kundër atletëve izraelitë. Megjithëse ngjarjet e Shtatorit të Zi nuk pasqyruan një ndarje jordaneze-palestineze, pasi kishte jordanezë dhe palestinezë në të dyja anët e konfliktit, ajo hapi rrugën që një ndarje e tillë të shfaqej më pas.^[3]

Shiko edhe

Lufta Civile Libaneze

Referime

^ Shlaim 2008, f. 311–340.
^ Shlaim 2008, f. 311-340.
^ Ali Kassay (13 shkurt 2013). The Exclusion of Amman from Jordanian National Identity. Cahiers de l'Ifpo. Presses de l'Ifpo. fq. 256–271. ISBN 978-2-35159-315-8. Arkivuar nga origjinali më 15 korrik 2018. Marrë më 1 dhjetor 2019. The composition of these two groups right up to September 1970 did not reflect a Jordanian-Palestinian divide. For instance, Nayef Hawatmeh, the head of the Democratic Front for the Liberation of Palestine (DFLP), one of the most radical Palestinian organizations, comes from Salt in the East Bank. On the other hand, General Mohammad Rasoul Al-Keilani, who headed Jordan's General Intelligence Directorate, came from a family that originates in Nablus in the West Bank. The point here is that the fighting of 1970 and the events that followed was the cause of a Jordanian-Palestinian divide, and not the result of one. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[FOOTNOTEShlaim2008311–340-1] Shlaim 2008, f. 311–340.

[FOOTNOTEShlaim2008311-340-2] Shlaim 2008, f. 311-340.

[jpd-3] Ali Kassay (13 shkurt 2013). The Exclusion of Amman from Jordanian National Identity. Cahiers de l'Ifpo. Presses de l'Ifpo. fq. 256–271. ISBN 978-2-35159-315-8. Arkivuar nga origjinali më 15 korrik 2018. Marrë më 1 dhjetor 2019. The composition of these two groups right up to September 1970 did not reflect a Jordanian-Palestinian divide. For instance, Nayef Hawatmeh, the head of the Democratic Front for the Liberation of Palestine (DFLP), one of the most radical Palestinian organizations, comes from Salt in the East Bank. On the other hand, General Mohammad Rasoul Al-Keilani, who headed Jordan's General Intelligence Directorate, came from a family that originates in Nablus in the West Bank. The point here is that the fighting of 1970 and the events that followed was the cause of a Jordanian-Palestinian divide, and not the result of one. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]