Tarikatet e Shi'tëve: Dallime mes rishikimesh

Termi per here te pare u perdor gjate kohes se Muhamedit.<ref>[[Shia Islam#CITEREFTabataba.27i1977|Tabataba'i 1977]], p. 34</ref> Sot, kjo fjale i referohet Muslimaneve te cilet besojne se lidershipi i komunitetit mysliman pas muhamedit i takonte me te drejte Alisë dhe pasardhësve të tij. Nawbakhti thekson se termi Shia referohet nje grupi besimtaresh mysliman te cilet ne kohen e profetit dhe pas tij e shikonin Alinë si Imam dhe Kalif. <ref>[[Shia Islam#CITEREFSobhani2001|Sobhani 2001]], p. 97</ref> [[Al-Shahrastani]] shprehet se termi Shia i referohet atyre qe besojne se Alia ishte perzgjedhur si Pasardhësi, Imami dhe kalifi nga profeti<ref>[[Shia Islam#CITEREFSobhani2001|Sobhani 2001]], p. 98</ref> dhe gjithashtu se Autoriteti i Alisë kurrë nuk del nga dera e pasardhesve te tij<ref>[[Shia Islam#CITEREFVaezi2004|Vaezi 2004]], p. 54</ref>. Sipas SHijaveShijave ky besim eshte shprehur ne Kuran si dhe trashegimine historike te Islamit. ShehleretShehlerët dhe dijetaret Shiite theksojne nocionin e autoritetit te lidhur me familjen e profeteve ashtu siç ajeti kuranor 3:33,34 tregon: ''"Allahu i zgjodhi Ademin, Nuhun, familjen e Ibrahimit dhe familjen e Imranit mbi të gjithë njerëzit (e kohës së tyre).- (33)(Ata ishin) pasardhës të njëri - tjetrit. Allahu dëgjon dhe di çdo gjë. (34)''<ref>[[Shia Islam#CITEREFCornell2007|Cornell 2007]], p. 218</ref>''"'' 

Profeti yne me te marre lajmin urdheron haxhite te cilet kishin filluar te largoheshin te rikthehen, pasi duhej te bente nje lajmerim te rendesishëm. Vendi quhej Ghadir Khom, nje oaz i vogel mes Mekës e Medinës. Ai urdheron qe te ndertohet nje fare pirgu i larte, si nje lloj podiumi ku edhe do mbante fjalimin e tijetij para rreth 120.000 haxhilerëve. Ne kete takim raportohet nga Sahih Muslim, Tabarri, Tirmidhi etj duke thene: " Une po ju le pas dy gjera me vlere (thaqalayn) ne mesin tuaj: Librin e Allahut dhe gjakun tim (`itrah), Ehlibejtin Tim (Ahl al-Bayt), pasi me te vertete, te dy nuk do te ndahen deri sa te vijne prap tek une ne oazin (e al-­Kawthar ne diten e gjykimit)." Ne ate moment thirri Hz. Aline ti afrohej, ai morri doren e e ngriti lart dhe tha:" 'I cilëdo kujt une jam imam(lider), atehëher Ali eshte imami(lideri) i tij. aiAi eshte Ali Ibn Abi Talib, vellai im, pasuesi i vullnetit tim (''Wasiyyi''), pasimi i te cilit si gardiani juaj dhe lider heshteështë lajmeruar nga Allahu, i madheruar.<ref>[http://www.al-islam.org/ghadir/incident.htm "Event of Ghadir Khumm"]. Al-islam.org. Retrieved 2011-05-04.</ref><ref>[[The Last Sermon of Muhammad by Shia Accounts]]</ref> Ky hadith raportohet ne 6 Sahihet e Ehlu Sunnas si dhe Librat e shkolles Xhaferi (Imamije/Shiite) si Al-Khafi, Bihar un Envar, etj.

Shijat e bazojne mesazhin e tyre ne Kuran dhe Sunen e hadithet e Profetit si dhe hadithet e Imamëve(A.S)<ref>[http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e2189?_hi=26&_pos=238 "From the article on Shii Islam in Oxford Islamic Studies Online"]. Oxfordislamicstudies.com. Retrieved 2011-05-04.</ref><ref>Esposito, John. "What Everyone Needs to Know about Islam." Oxford University Press, 2002 | ISBN 978-0-19-515713-0. p. 40</ref>. Shijat besojne se Imam Ali ishte emëruar nga Allahu si pasardhës i Muhamedit si Imami i Parë<ref>[http://www.al-islam.org/principles-shiite-creed-ayatullah-ibrahim-amini/lesson-13-imams-traits "Lesson 13: Imam's Traits"]. ''Al-Islam.org''</ref>. Shijat e zgjeroje doktrinen "Imami" edhe ne familjen e pejgameri, ''[[Ahl al-Bayt]]'' ("njerëzit e Shtëpisë"), te njohur si Imamë, te cilet kane pushtet dhe autoritet special mbi ummetin.

Gjate qeverisjes se dinastise Umavije, shume udheheqesa Sunni i konsideronin shiat si kercenim –te pushtet politik dhe shpirteror te Ummetit.<ref>[http://www.islamfortoday.com/shia.htm "The Origins of the Sunni/Shia split in Islam"]. Islamfortoday.com. Retrieved2011-05-04.</ref> Udheheqesit Sunni kerkuan te margjinalizonin elemtinelementin Shiit ne boten arabe,dhe me vone dinastia Abaside tradhetoitradhëtoj aleatet e tyre Shiite dhe i burgosen, persekutuan, dhe i vrane. Persekucioni i Shijave pergjate historise sipas burimeve edhe SunnitshpeshSunnite shpesh eshte karakterizuar nga veprime brutale dhe genocid. Duke perbere 20–30% te te gjithe popullsise Myslimane ne bote, Shijat vazhdojne te jene nje komunitet i margjinalizuar deri ne kete dite ne shume vende arabe te dominuara nga Sunnit, pa te drejta per te praktikuar te drejat e tyre fetare.

Ne vitin 1514 sulltani [[Sultan|Osman]], [[Selim I]], urdheroi masakrimin e 40,000 Shiiteve te Anadollit.<ref>George C. Kohn (2007.) ''Dictionary of Wars''. Infobase Publishing. p.385. ISBN 0-8160-6577-2</ref> Sipas [[Jalal Al-e-Ahmad]], "Sulltan Selimi e çoi situaten ne aq ekstrem sa ai lajmeroi se vrasja e nje ShiiteShiiti ka vleren e vrasjes së 70 te Krishtereve."<ref>George C. Kohn (2007.) ''Dictionary of Wars''. Infobase Publishing. p.385. ISBN 0-8160-6577-2</ref>

# '''Drejtësia''' koncepti i moralit bazuar në etkiënetikën, paanësinë, dhe barazinë, si dhe me ndëshkim në rast te shkeljes se etikes se lart permendur.

# '''[[Nubuwwah|Pejgamerllëku]]''', instutucioni ne te cilin Allahu dergon emisaret e tij, soeose profetët, per te udhezuar njerëzimin.

# '''[[Imamate|Imamat]]''', nje institucion hyjnor i cili pason institucionin e Pejgaerllëku. Emisaret e tij (imamët) jane të emëruar ne menyrë hyjnore( nga Allahu) .

Më specifikisht, keto parime jane te njohura si Usul al-Madhhab (principtet e Sektit Shiit) sipas Xhaferive dhe Imamive te cilet dallojne nga Daruriyat al-Din (Bazat e fesë) të cilat janë parimet e te qenit mysliman. Bazat e fesë nuk përfshijnë ''Imamatin'' pasi nuk eshte kusht per myslimanin per tu njohur si i tille. Gjithsesi, kjo kategori, sipas dijetareve Shiite si Ayatollah Abu al-Qasim al-Khoei (radiallahu anhu) perfshin besimin ne zot, Profet, në ditën e gjykimit si dhe nevoja te tjera (si besimi ne ëngjuj).Ne kete pikepamje Shiat bejne nje dallim ndermjet besimit ne parimet baze te Islamit ne njeren ane dhe doktrines Shiite nga ana tjeter si Imamati.