Beluga: Dallime mes rishikimesh

{{Taxobox|name=Beluga|image=Beluga03.jpg|image_caption=|regnum=[[Animalia]]|phylum=[[Chordata]]|classis=[[Gjitarë|Mammalia]]|ordo=[[Cetacea]]|subordo=[[Odontoceti]]|infraordo=|parvordo=|familia=[[Monodontidae]]|genus='''''Delphinapterus'''''|genus_authority=Lacépède, 1804|species='''''D. leucas'''''|range_map=Cetacea_range_map_Beluga.png|range_map_caption=Përhapja e belugave|color=#6FC8F4}}'''Beluga''' ([[Latinishtja|lat]]. ''Delphinapterus leucas'') ose '''balena e bardhë''' është [[Cetacetë|cetace]] arktik dhe sub-arktik. Është një nga dy anëtarët e familjes ''[[Monodontidae|]]''Monodontidae'']], së bahsku me [[Narvali|narvalinnarvali]]n, dhe është anëtari i vetëm i gjinisë ''[[Delphinapterus]].'' Kjo [[:Kategoria:Kafshë deti|kafshë e detit]] shpesh quhet edhe '''kanarina e detit''' për shkak të cicërimës të mprehtë.<ref>Harris, Patricia; Lyon, David; (8 April 2007) [[Boston Globe]] ''[http://www.boston.com/travel/explorene/specials/arts_culture/articles/2007/04/08/enter_close_quarters_colonial_to_nuclear_subs/ Enter close quarters: colonial to nuclear subs.]'' Section: Travel; Page 8M.</ref>

Është e përshtatur me jetën në Arktik, kështu që ka veçori anatomike dhe fiziologjike që e dallojnë atë nga [[cetacetë]] e tjerë. Një ndër këto veçori është ngjyra e bardhë e pastër dhe mungesa e pendës kurrizore. Ka një gungë të veçantë në pjesën e përparme të kokës e cila mban një organ ekolokues të quajtur pjepër, i cili në këtë lloj është i madh dhe i deformueshëm. Madhësia e trupit të belugës është në mes të asaj të një [[delfini]] dhe një [[Balenat e vërteta|balene të vërtetë]], ku meshkujt rriten deri në 5.5 m gjatësi dhe peshojnë deri në 1,600 &nbsp;kg. Kjo [[Balena|balenë]] ka trup të ngjeshur. Një përqindje e madhe e peshës së saj është dhjamë balene, njëjtë si tek shumë [[Cetacetë|cetace]] të tjerë. Shqisën e dëgjimit e ka shumë të zhvilluar dhe me anë të ekolokacionit (sonarit) mund të lëviz përreth për të gjetur vrima nën shtresën e akullit.

Belugat meshkuj janë më të mëdhenj se femrat. Meshkujt mund të arrijnë gjatësinë deri në 5.5 m, kurse femrat rritën deri në 4.1 m. Meshkujt peshojnë nga 1,100 deri në 1600 &nbsp;kg ndërsa femrat peshojnë nga 700 deri në 1200 &nbsp;kg. Është më e madhe se shumica e [[Delfini|delfinëve]], por është më e vogël se shumica e [[Balenat me dhëmbë|balenave më dhëmbë]].

Beluga e rritura kanë ngjyrë të bardhë ose rrallë herë ngjyrë gri në të bardhë. Sidoqoftë, belugat e vogla kanë zakonisht ngjyrë gri. Koka e belugës është ndryshe nga ajo e [[Balena|balenavebalena]]ve të tjera. Ashtu si pjesa më e madhe e balenave me dhëmbë ajo ka një petë të indit lyror të gjendur në qendër të ballit. Beluga është e aftë ta ndryshojë formën e kokës së saj duke fryrë me ajër sinuset e saj. Ndryshe nga shumë delfinë dhe balena, vertebrat e qafës nuk janë të ndërthurura sëbashku duke i lejuar kafshës fleksibilitetin për të kthyer kokën e tij anash. Në pjesën e përparmë të gojës, beluga ka nga 8 deri në 10 dhëmbë në secilën anë të nofullës dhe një total prej 34 deri në 40 dhëmbë.

Belugat femra zakonisht lindin cdo 3 vjet. Pjesa më e madhe e lidhjeve mas balenave ndodhin gjatë shkurtit dhe majit, por ka edhe lidhje që formohen në muajt e tjerë të vitit.

Periudha e shtatzënisë zgjat 12 deri në 14 muaj e gjysmë. Të vegjelit lindin gjatë një periudhë të zgjatur që ndryshon nga vendndodhja. Në Kanadanë Arktikë, të vegjelit lindin midis periudhës Marsmars dhe Shtatorshtator, ndërsa në gjirin e Hudsonit piku i periudhës së pjelljeve është në Fund të qershorit dhe në Cumberland, pjesa më e madhe e të vegjëlve lindin që nga fundi i korrikut deri në fillim të gushtit.