Abat: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Rreshti 22:
==''Gjeografi''==
Fshati '''Abat''' është një n'dër më të vjetrit në Shqipërin e Veriut, i vëndosur në luginën e mrekullueshme të Shalës në Dukagjin të rrethit Shkodër. Shtrihet në anën e djathtë të [[Lumi Shala|lumit të Shalës]] në lindje, me një lartësi që fillon nga 368-2067 m, mbi nivelin e detit. Ekzaktësisht kisha e Abatit është 710 m, mbi nivelin e detit dhe ndodhet në një distance prej 89.9 km, larg nga qëndra e qytetit të Shkodërs.
Abati kufizohet me fshatrat, [[Nicaj-Shalë]] në Jug, me [[Breg-Lumi]] në Perëndim, me [[Lekaj (Shkodër)|Lekaj]] e Qetë në Veri dhe me qafën e N'dërmajes e [[Pecaj (Komuna Shalë)|Pecaj]] në Lindje.
Rreshti 28:
==''Histori''==
'''Abati''' sipas traditës, dokumenteve arkivore dhe gojdhënës popullore mësojmë se, ka qënë Bajraku i parë i tanë Shalës. Nga të dhënat e mbledhura nga Etnografi Zt. [[Rrok Zojzi]] në vitin 1956-të dhe Studjuesi i zonës mësuesi Luigj Shyti në librin Dukagjini ''(rrugëtim në gjenezë)'' faqe 376-të, thuhet se vëlla i madh i Pecnikës ishin Mëkshajt ''(me qëndër në Abat)'', ku kishin Bajrakun e dhënë nga Peja, ''(në atë kohë ishte; Sanxhaku i Dukagjinit me qëndër në [[Pejë]]).'' Me ardhjen në sundim të [[Bushatllinjtë|Bushatllinjve]] dhe me kalimin e Dukagjinit në Sanxhakun e Shkodërs, bajraktari i Shalës shkarkohet nga detyra nga që ishte përkrahës i [[Begollajt|Begollajve]]. Siç duket rreth viteve 1850-të, bajraktar u emëruan Pecajt dhe ishte pikërisht [[Mark Lula]] ai që mori këtë post për këtë vllazëri nga Veziri i Shkodërs <ref>{{Harvnb|Ulqini|1991, page, 44-tër}}</ref>.
Kur erdhën banorët e sotëm, këtu gjetën Lopçin, Kopratin dhe Zhgobën, por që me vonë këta u spostuan dhe u larguan me shtimin e popullsisë të banorëve të rinjë.
Rreshti 43:
Albanologu dhe Diplomati Austro-Hungarez [[Theodor Anton Ippen]] tek ''(Shqipëria e Vjetër)'' shkruan; "Në fshatin Abat afër përroit gjindet një manastir i cili ishte një Abaci benediktine, dhe prej kësaj abacie mori fshati të njëjtin emër" që ka sot. Sipas shkrimtarit Kroat [[Milan Šufflay]], kisha në Abat të Shalës është ndërtuar në vitin 1640-të. Mund të themi se, emri Abat si fshat përmëndet që në vitin 1485-së, për këtë ne duke u bazuar në faktin se kisha në Abat përmendet kohë më parë, dhe k'jo sipas regjistrave të vjetër të Kishës, ''(Hylli i Dritës Nr. 9-10, Shkodër 1941, fq. 371-377).''
Fshati Abat del si emër, në defterin e regjistrit të Sanxhakut të Shkodërs, ashtu si emrat e fshatrave të tjerë; si [[Pulti (krahinë)|Pulti]], [[Kiri]], Mavriqi, Bobi, [[Thethi]] ''(Fusha)'', [[Brashtë]], etj.
Gjatë viteve të regjimit Komunist, fshati Abat nga që kishte emër fetar, për t'ju shmangur këtij ëmri, qeveria e atëhershme ja kishte vëndosur emrin, fshati "'''Dritë'''". ''(Kuriozitet'', ''por që ishte realitet)''.
Rreshti 50:
* '''''Përshkrim;'''''
Edhe sot thuhet se në Abat ka shtatë Lagje ose ''(7-të Mahallë)'' siç e quajnë vëndasit, të ndara në dy grupime, Abati i poshtëm dhe Abati i sipërm.
Konkretisht dhe etnikisht këto lagje vijojnë si më poshtë, dhe të specifikuera sipas vllaznive;
:1. '''Mëkshaj''', ''familjet; (Piniqi, Mëkshi, Vështa, Cukeli, Gilaj, Kuvëndi, Fusha dhe Shullani),''▼
:2. '''Metushaj''', ''familjet; (Pushimaj, Quku, Kodra, Betaj, Metushaj, Prroni, Shogaj, Coli, Beqaraj dhe Macaj),''▼
:3. '''Lekaj''', ''familjet; (Troja në Trojvogël),''▼
:4. '''Lotaj''', ''familjet; (Rrahishta, Binoshi, Drëni, Leraj, Shenaj, Shëji, dhe Lokthi),''▼
:5. '''Nikpalaj''', ''familjet; (Dardha, Koçeku dhe Hasani),''▼
:6. '''Lopçi''', ''familjet; (Arra e Gjon Balës),''▼
:7. '''Kisha''', ''(këtu përfshiheshin famulltart (shërbyesit) e kishës në atë kohë).''▼
▲::::1. '''Mëkshaj''', ''familjet; (Piniqi, Mëkshi, Vështa, Cukeli, Gilaj, Kuvëndi, Fusha dhe Shullani),''
[[Skeda:Kullat Piniqi Mëkshaj.jpg|thumb|300px|Kullat Piniqi (Mëkshaj).]]▼
▲::::2. '''Metushaj''', ''familjet; (Pushimaj, Quku, Kodra, Betaj, Metushaj, Prroni, Shogaj, Coli, Beqaraj dhe Macaj),''
▲::::3. '''Lekaj''', ''familjet; (Troja në Trojvogël),''
▲::::4. '''Lotaj''', ''familjet; (Rrahishta, Binoshi, Drëni, Leraj, Shenaj, Shëji, dhe Lokthi),''
▲::::5. '''Nikpalaj''', ''familjet; (Dardha, Koçeku dhe Hasani),''
▲::::6. '''Lopçi''', ''familjet; (Arra e Gjon Balës),''
▲::::7. '''Kisha''', ''(këtu përfshiheshin famulltart (shërbyesit) e kishës në atë kohë).''
Me formimin e Kooperativave bujqësore rreth viteve 1967-të e deri në fund të vitit 1990-të, Abati ishte qëndra kryesore ''(Sektori)'', i disa fshatrave siç janë; Mëkshaj, Metushaj, Breg-Lumi, Nicaj, Pecaj, Musha, Rrethi, Pacaj, Dednikaj, dhe Qetë.
Line 90 ⟶ 87:
Bujqit dhe blegtort e shquar; Kol Vata, Gjelosh Sokoli, Gjon Bala, Martin Vata, Mark Sadiku, Dodë Prëla, Mark Marashi, Pjetër Pali, Rushet Delia, Ndue Zef Baku, Fran Zefi, etj.
Le të përmëndim këtu këngëtart e talentuar; Ndok e Fran Piniqi, Marie e Drita Metushaj, Gjovalin Prroni, etj.
<gallery mode="packed" heights="200">
Skeda:Maja e Orshellit dhe Pejdana.jpg|parapamje|Maja e Ershellit dhe Pejdana.
Skeda:Ura e Gjelosh Ndokës (Mëkshaj).jpg|parapamje|
Skeda:Mrizi në Faqe të Shalës.jpg|parapamje|Mrizi në faqe të Shalës.
▲Skeda:Shkolla 8-Vjeçare Abat.jpg|parapamje|Shkolla 9-vjeçare në Abat.
▲Skeda:Ura e Gjelosh Ndokës (Mëkshaj).jpg|parapamje|Ura e Mëkshajve (n'dërtue nga Gjelosh Ndoka).
</gallery>
==''Referencat''==
| |||