Mbreti Zogu I: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Rreshti 1:
{{Kutia Politikan|Emri=Ahmet Zogu|Figura=King Zog.jpg|Madhësia e Figurës=230px|Detyra=Mbreti i Shqiptarëve|Fillimi i afatit=1 shtator 1928|Mbarimi i afatit=8 prill 1939|Paraardhësi=Vendosja e monarkisë|Pasardhësi=[[Viktor Emanueli III]]|Datëlindja=8 tetor 1895|Vendlindja=[[Burgajet]], [[Perandoria Osmane]]|Datëvdekja=9 prill 1961|Vendvdekja=Suresnes, [[Paris]], [[Francë]]|Vendprehja=Mauzoleumi i Familjes Mbretërore Shqiptare|Kombësia=Shqiptar|Profesioni=Ushtarak, politikan|Detyra2=Presidenti i Shqipërisë|Paraardhësi2=Vendosja e republikës|Pasardhësi2=|Fillimi i afatit2=shkurt 1925|Mbarimi i afatit2=30 gusht 1928|Detyra3=Kryeministër i Shqipërisë|Fillimi i afatit3=2 dhjetor 1922|Mbarimi i afatit3=25 shkurt 1924|Paraardhësi3=[[Xhaferr bej Ypi]]|Pasardhësi3=[[Shefqet bej Vërlaci]]|Fëmijë=[[Leka Zogu I]]|Bashkëshortja=[[Mbretëresha Geraldinë]]}}
'''Nalt Madhnija e Tij Zogu I, Mbreti i Shqiptarëvet'''<ref>Pearson O.. ''Albania in the Twentieth Century: a history''. I.B. Tauris. 2006. fq. 568. ISBN 1-84511-013-7.</ref><ref name="ra">[http://www.4dw.net/royalark/Albania/zogu2.htm Royal Ark]</ref>([[Burgajeti|Burgajet]], [[8 tetor]] 1893<ref name=":0" />/[[1895]]<ref name="Dervishi" /> - [[Parisi|Paris]], [[9 prill]] [[1961]]) lindur '''Ahmet [[Beu|bej]] Zogolli''', pas 1922 thjesht '''Zogu''', ka qenë në rende të ndryshme kryetari i shtetit shqiptar. Së pari shërbeu si [[Kryeministri i Shqipërisë|kryeministër]] (1922 - 1924), [[Presidenti i Shqipërisë|President]] (1924 - 1928) dhe [[Mbreti i Shqiptarëve|Mbret]] (1928 - 1939).
== Biografia ==
Rreshti 8:
U lind Ahmet bej Zogolli në [[Kalaja e Burgajetit|kalanë e Burgajetit]], në [[Perandoria Osmane|Perandorinë Osmane]], djali i dytë i [[Xhemal Zogolli|Xhemal pashë Zogollit]], dhe djali i parë me gruan e tij të dytë, [[Sadije Toptani|Sadije hanëm Toptani]] në 1895. Nga lisi i gjakut rrjedhte nga [[Familja Zogolli|oxhaku i bejlerëve]] të Matit, të njohur prej katër shekujsh si bajraktarë të fiseve të atjeshme dhe, prej tre shekujsh, edhe si kajmekamë të trashëguar si mëkëmbës vendorë të sanxhakbeut të [[Ohri|Ohrit]] dhe pas 1840 të valiut të [[Shkodra|Shkodrës]].<ref name=":03">{{Cite book|title=[[Ndihmesë për historinë e sundimit turk në Shqipëri : skicë historike|Ndihmesë për historinë e sundimit turk në Shqipëri v. II]]|last=Vlora|first=Eqrem bej|authorlink=Eqrem bej Vlora|last2=Von Godin|first2=Amelie|publisher=55|year=2010|origyear=1955-56|isbn=978-99943-56-89-8|location=Tiranë|pages=208}}</ref> Nga ana e nënës vinte nga Toptanët e Pishës, degë e [[Toptanajt|Toptanve]], bejlerët e plotfuqishëm të [[Kruja|Krujës]] dhe [[Tirana|Tiranës]].<ref>{{Cite book|title=Nga notimet e Zogut I, mbretit të Shqiptarëve|last=Selmani|first=Hysen|publisher=Kristalina-KH|year=2008|isbn=9995665085|location=|pages=19-20}}</ref>
Mësimet e para i mori në vendlindje nga
Shtatorin e 1914 ndihmoi kushëririn e tij, [[Esad pashë Toptani|Esad pashë Toptanin]] me 1 mijë e 500 matjanë kryesuar nga i vëllai Xhelal beu, për të shtypur [[Kryengritjen e Shqipërisë së Mesme]].<ref>{{Harvnb|Ikonomi|2016|page=367}}.</ref> Më 1916 ndërmori nismën që të organizonte një kongres kombëtar në Elbasan.<ref name="Dervishi" />
Rreshti 16:
Në [[Kongresi i Lushnjes|Kongresin e Lushnjës]] u ftua të merrte pjesë si delegat i Matit,{{sfn|Frashëri|2014|p=35-36}} ku mori me vete 100 matjanë kurse 200 të tjerë i la në Tiranë, aksion që rezultoi fatlum për Kongresin, meqë autoritetet italiane do të bënin çmos që ta pengonin mbarëvajtjen e tij.{{sfn|Frashëri|2014|p=36-37}} Kongresin e garantoi me matjanët e tij besnikë.<ref name="Dervishi" />{{sfn|Frashëri|2014|p=37}}
Kongresi e caktoi Ministër të Brendshëm, duke e patur të mundur ta krijonte brenda disa ditëve xhandarmërinë duke rekrutuar "vullnetarët" e tij.{{sfn|Frashëri|2014|p=38}} Më 20 shkurt 1920 bëri t'i dorëzohen arkivat nga Qeveria e Durrësit dhe marsin vijues, hyri në Shkodër me [[Hoxha Kadri|Hoxha Kadrinë]], duke e marrë në dorëzim të qeverisë së dalë nga Kongresi i Lushnjes.<ref>{{Cite book|title=Mbreti i Shqiptarëve|last=Tocci|first=Terenzio|authorlink=Terenc Toçi|publisher=Reklama|year=2018|origyear=1938|isbn=9789928256331|location=Tiranë|pages=79-80}}</ref> Gjatë [[Lufta e Koplikut|Luftës së Koplikut]], si ministër i Brendshëm dhe komandant i fuqive shtetërore, luftoi krah për krah para ushtrisë serbe dhe forcave ndihmëse.<ref>{{Harvnb|Këlcyra|2012|page=89}}.</ref>
Më [[5 prill]] [[1921]] u zgjodh deputet i Partisë Popullore në Këshillin Kombëtar. Më [[4 nëntor]] [[1921]], emërohet nga qeveria komandant të operacioneve ushtarake për krahun lindor kundër serbëve dhe për [[Republika e Mirditës|çështjen e Mirditës]]. Më [[14 dhjetor]] [[1921]] pas shtypjes së grushtit të shtetit ktheu në Tiranë dhe siguroi qetësinë e vendit pas krizës së qeverive të dhjetorit. Më [[24 dhjetor]] [[1921]] emërohet sërish ministër i Punëve të Brendshme.
Rreshti 104:
* {{cite book|title=Historia e popullit shqiptar: vëllimi i tretë|author=Akademia e Shkencave të Shqipërisë|publisher=Toena|year=2007|location=Tiranë|isbn=|ref=sfn}}
* {{cite book|title=Ahmet Zogu: Vështrim historik|last1=Frashëri|first1=Kristo|publisher=M & B|year=2014|location=Tiranë|isbn=|ref=sfn}}
*{{Cite book|title=Shkrime për historinë e Shqipërisë|last=Këlcyra|first=Ali|publisher=Onufri|year=2012|isbn=978-99956-87-81-6|location=Tiranë|pages=|ref=harvnb|url=https://books.google.al/books?id=ohOtMwEACAAJ&dq=Shkrme+per+historine+e+shqiperise&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiLo53RmNDaAhUIJpoKHZnLCUEQ6AEIJzAA|authorlink=Ali Këlcyra|editor-last=Frashëri|editor-first=Tanush}}
*{{Cite book|title=[[Lebenserinnerungen|Kujtime 1885-1925]]|last=Vlora|first=Eqrem bej|authorlink=Eqrem bej Vlora|publisher=IDK|year=2003|isbn=99927-780-6-7|location=Tiranë|pages=612|trans-title=Lebenserinnerungen|translator=[[Afrim Koçi]]}}
| |||