[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v Liridon zhvendosi faqen Astronaut tek Astronauti
No edit summary
Rreshti 1:
 
[[Skeda:Bruce_McCandless_II_during_EVA_in_1984.jpg|parapamje| Astronauti i [[NASA]]-s Bruce McCandless II duke përdorur një Njësi Manovrimi Manaxhi jashtë Hapësirës së Shuttle Space në misionin e anijes STS-41-B në 1984. ]]
Një '''astronaut''' ose '''kozmonaut''' është një person i trajnuar nga një program njerëzor i fluturimit për të komanduar, pilotuar ose shërbyer si anëtar i ekuipazhit të një [[Anija kozmike|anijeje kozmike]]. Edhe pse përgjithësisht janë të rezervuar për udhëtarët profesionistë të hapësirës, termat ndonjëherë zbatohen për këdo që udhëton në hapësirë, përfshirë shkencëtarë, politikanë, gazetarë dhe turistë. <ref name="fact">{{Cito web|url=http://spaceflight.nasa.gov/spacenews/factsheets/pdfs/astro.pdf|title=Astronaut Fact Book|accessdate=October 4, 2007|publisher=[[NASA|National Aeronautics and Space Administration]]|year=2006|last=[[NASA]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070926023336/http://spaceflight.nasa.gov/spacenews/factsheets/pdfs/astro.pdf|archivedate=September 26, 2007|language=en}}</ref> <ref name="utah">{{Cito web|url=http://www.utahstatesman.com/campus_news/1.563784|title=Former astronaut visits USU|accessdate=October 4, 2007|publisher=The Utah Statesman|year=2005|last=Marie MacKay|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080926175913/http://www.utahstatesman.com/campus_news/1.563784|archivedate=September 26, 2008|language=en}}</ref>
 
Deri në vitin 2002, astronautët sponsorizoheshin dhe trainoheshin ekskluzivisht nga qeveritë, ose nga ushtria ose nga agjensitë civile të hapësirës. Me fluturimin suborbital të financuar nga privati SpaceShipOne në 2004, u krijua një kategori e re e astronautëve: astronautet tregtar .
 
== Përcaktim ==
[[Skeda:Alan_Shepard_in_capsule_aboard_Freedom_7_before_launch.jpg|parapamje| [[Alan Shepard]] në [[:en:Mercury-Redstone_3|''Freedom&nbsp;7'']] (1961) ]]
Kriteret për atë që përbëjnë fluturimin hapësinor njerëzor ndryshojnë, me një përqendrim në pikën kur atmosfera bëhet aq e hollë sa forca centrifugale, në vend të [[Forca aerodinamike|forcës aerodinamike]], mbart një pjesë të konsiderueshme të peshës së objektit të fluturimit. Kodi Sportiv Fédération Aéronautique Internationale (FAI) për astronautikën njeh vetëm fluturime që tejkalojnë linjën Kármán, në një lartësi prej {{Convert|100|km|mi}}<ref>[https://www.fai.org/sites/default/files/documents/sporting_code_section_8_edition_2009.pdf FAI Sporting Code, Section 8, Paragraph 2.18.1]</ref> Në Shtetet e Bashkuara, astronautë profesionistë, ushtarakë dhe tregtarë që udhëtojnë mbi një lartësi prej {{Convert|50|mi|km}}<ref>{{Cito web|url=http://www.nasa.gov/centers/dryden/news/NewsReleases/2005/05-57.html|title=X-15 Space Pioneers Now Honored as Astronauts|first=Mary|last=Whelan|date=June 5, 2013|language=en}}</ref> u janë dhënë medalje astronautësh .
 
Që nga 17 Nëntori 2016, gjithsej 552 njerëz nga 36 vende kanë arritur në 100 kilometra (62 mi) ose më shumë në lartësi, nga të cilët 549 arritën në orbitën e ulët të Tokës ose më gjerë.<ref name="stats1">{{Cito web|url=http://www.worldspaceflight.com/bios/stats.php|title=Astronaut/Cosmonaut Statistics|accessdate=November 17, 2016|publisher=www.worldspaceflight.com|language=en}}</ref>
Nga këta, 24 njerëz kanë udhëtuar përtej orbitës së ulët të Tokës, qoftë në orbitën hënore, sipërfaqen hënore, ose, në një rast, një lak rreth Hënës.<ref>[[Apollo 13]] had to abort an intended lunar landing, and looped around the Moon to return its three astronauts to Earth.</ref> Tre nga 24 — Jim Lovell, John Young dhe Eugene Cernan — e bënë këtë dy herë.<ref name="hundred">{{Cito web|url=http://www-pao.ksc.nasa.gov/kscpao/factoids/hundred.htm|title=NASA's First 100 Human Space Flights|accessdate=October 4, 2007|publisher=NASA|last=NASA|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070827140010/http://www-pao.ksc.nasa.gov/kscpao/factoids/hundred.htm|archivedate=August 27, 2007|language=en}}</ref>
 
== Referime ==