[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
vNo edit summary
vNo edit summary
Rreshti 1:
{{Qytet
|Qyteti = Medina
|Gjuha vendase = المدينة المنورة <br> ''Alal Madinat Alal Munawwarah''
|Emri në gjuhën vendase = [[Gjuha arabe|Arabisht]]
|Lloji i vëndbanimit = Qytet
Rreshti 34:
| gjat_g=39 | gjat_m=36 | gjat_s= | gjat_dr =E
}}
 
'''Medineja''' (zyrtarisht njihet si '''el-Medinetul-mynevere''', [[Gjuha arabe|Arabisht]]: المدينة المنورة, [[sqt]]. {{IPA|ælmæˈdiːnæl muˈnɑwːɑrɑ}} ose المدينة [[sqt]]. {{IPA|ælmæˈdiːnæ}}) është qytet në [[Hixhaz]] një krahinë në perëndim të [[Arabia Saudite|Arabisë Saudite]] dhe është kryeqendra e provincës [[Rajoni Medina|El Medina]]. Sipas vitit 2020, qyteti ka 1,488,782 banorë,<ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=Medina Population (2020)|url=https://worldpopulationreview.com/world-cities/medina-population/|url-status=live|language=en|access-date=2020-06-24|website=worldpopulationreview.com}}</ref> duke e bërë qytetin të katërtin më të madh në vend sipas popullsisë.<ref>{{Cite web|title=Population of Cities in Saudi Arabia (2020)|url=https://worldpopulationreview.com/countries/saudi-arabia-population/cities/|url-status=live|language=en|access-date=2020-06-24|website=worldpopulationreview.com}}</ref> Qyteti konsiderohet e dyta më e shenjtë në [[Islami|Islam]]. [[Xhamia e Pejgamberit]] (''Mesxhid en-Nebevi'') e ndërtuar nga profeti [[Muhammedi|Muhammed]] në vitin 622 (1 hixhri), ka një rëndësi të jashtëzakonshme në Islam dhe është vendi i varrimit së Muhammedit. Emri origjinal i qytetit para ardhjes së Islamit ishte '''Jethrib''' dhe përmendet me të njëjtin emër në [[Kur'an]] në kapitullin 33, [[Surja el-Ahzabë|el-Ahzab]] (Konfederata). Ai u riemërua ''Medinet en-Nebij'' (Qyteti i Profetit) pas vdekjes së Muhamedit dhe më vonë ''el-Medina el-Mynevere'' (Qyteti i Ndriçuar), para se të thjeshtohej dhe shkurtohej në emrin e tij modern Medine.
 
Medina ishte kryeqyteti i një [[hilafeti]] [[mysliman]] në rritje të shpejtë nën udhëheqjen e Muhamedit, duke shërbyer si baza e tij e operacioneve dhe si djepi i Islamit, ku umeti i Muhamedit, i përbërë nga qytetarë të Medinës, të njohur si [[Ensarët]] (ndihmësit) dhe [[Muhaxhirët]] (emigrantët), i njohur kolektivisht si [[Sahabët]], fitoi një ndikim të madh. Medina është shtëpia e tre xhamive të shquara, përkatësisht Xhamia e Pejgamberit, [[XhamiaMesxhidi Kuba]] dhe [[Xhamia e Dy Kibleve]], me xhaminë në Kuba që është më e vjetra në Islam. Një pjesë më e madhe e Kur'anit u shpall në Medine në kontrast me kaptinat (''[[Sureja|suret]]'') e mëparshme mekase.
 
Ashtu si shumica e Hixhazit, Medina ka parë shkëmbime të shumta të pushtetit brenda ekzistencës së saj relativisht të shkurtër. Zona dihet të jetë kontrolluar nga fiset hebraike arabe (deri në shekullin e 5-të të erës sonë), [[Beni Aus|Aus]] dhe [[Benu Hazrexh|Hazrexh]] (deri në [[Hixhreti|ardhjen e Muhamedit]]), [[Muhamedi]] dhe [[Rashidun]] (622-660), [[Hilafeti Emevi|Emevi]] (660-749), [[Abasitët]] (749–1254), [[Sulltanati Mamluk|Mamlukët e Egjiptit]] (1254–1517), [[Turqit osman|Osmanët]] (1517–1805), [[Emirati i Dirijes|Shteti i Parë Saudit]] (1805–1811), [[Muhamed Ali Pasha]] (1811–1840), Osmanët për herë të dytë (1840–1918), [[Sharifati i Mekës]] [[Hashemitët|Hashemite]] (1918–1925) dhe më në fund është në duart e [[Arabia Saudite|Mbretërisë së sotme të Arabisë Saudite]] (që nga viti 1925).<ref name=":5">{{Cite book|last=Badr|first=Abdulbasit A.|title=Madinah, The Enlightened City: History and Landmarks|language=en|year=2015|isbn=9786039041474|location=Madinah}}</ref>
 
Myslimanët vizitojnë ''rawdah'' e njohur si [[Zijareti|zijareti]] sa herë që vizitojnë Medinën. Përveç kësaj, ata vizitojnë xhamitë e tjera të shquara dhe monumentet në qytet që kanë rëndësi fetare të tilla si [[Mali Uhud]], varrezat [[Alel-BaqiBaki']] dhe [[Shtatë Xhamitë]] ndër të tjera. Kohët e fundit, [[Pushtimi saudit i Hixhazit|pas pushtimit saudit]], sauditët kryen një prishje të disa varreve dhe kupolave në dhe përreth rajonit nga frika se këto mund të bëhen vende të shoqërimit të të tjerëve në adhurim përveç Allahut[[Allahu]]t ([[Shirku|shirk]]).<ref name=":4">{{cite news|last=Howden|first=Daniel|date=6 gusht 2005|title=The destruction of Mecca: Saudi hardliners are wiping out their own heritage|work=[[The Independent]]|language=en|url=https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/the-destruction-of-Mecca-saudi-hardliners-are-wiping-out-their-own-heritage-8023992.html|accessdate=17 janar 2011}}</ref>
 
== Historia ==
Medina është shtëpia e disa vendeve dhe monumenteve të dalluara, shumica e të cilave janë xhami dhe kanë një rëndësi historike. Këto përfshijnë tre xhamitë e lartpërmendura, [[Xhamia]] el-Fath (i njohur gjithashtu si Xhamia e Hendekut), Shtatë Xhamitë, varrezat Al Baqiel-Baki' ku supozohet se ndodhen varret e shumë figurave të famshme Islame; drejtpërdrejt në juglindje të Xhamisë së Profetit, malit Uhud, vendi i betejës eponimale të Uhudit dhe Kompleksit të Shkrimeve të Lavdishme të Kur'anit Mbreti Fahd ku janë shtypur shumica e [[Mus'hafi|Mus'hafeve]] Kur'anore moderne.
 
==== Fiset Jehude ====