Wikipedia

Amani: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
v (via JWB)
v (via JWB)
Rreshti 9:
| image_caption = Qyteti i Amanit, nga e djathta në të majtë dhe nga lart poshtë: [[Abdali i Ri|Projekti Abdali]] që dominon horizontin e Amanit, [[Tempulli i Herkulit (Aman)|Tempulli i Herkulit]] në [[Kalaja e Amanit|Kalanë e Amanit]], [[Xhamia e Mbretit Abdullah I]] dhe [[Shtiza e Flamurit Raghadan]], [[Ura Abdoun]], [[Pallati Umajad]], stacioni hekurudhor osman i Hexhazit dhe [[Teatri Romak (Aman)|Teatri Romak]].
| image_seal =
| nicknames = {{unbulleted list|Pëllumbi i Bardhë|Qyteti i Shkallëve}}<ref>{{cite book{{subst:!}}|url=https://books.google.com/books?id=wGCGLEO-Vs8C&pg=PA36{{subst:!}}|title=The Cities Book: A Journey Through the Best Cities in the World{{subst:!}}|isbn=978-1-74179-887-6{{subst:!}}|page=36{{subst:!}}|author=Trent Holden, Anna Metcalfe{{subst:!}}|publisher=Lonely Planet Publications{{subst:!}}|year=2009{{subst:!}}|access-date=24 gusht 2017{{subst:!}}|archive-date=18 maj 2020{{subst:!}}|language=en{{subst:!}}|archive-url=https://web.archive.org/web/20200518195053/https://books.google.com/books?id=wGCGLEO-Vs8C&pg=PA36{{subst:!}}|url-status=live}}</ref><ref name="Amman's Street Food">{{cite web{{subst:!}}|title=Amman's Street Food{{subst:!}}|url=http://beamman.com/food-/175-amman-street-food{{subst:!}}|access-date=2015-09-26{{subst:!}}|publisher=BeAmman.com{{subst:!}}|language=en{{subst:!}}|work=BeAmman.com{{subst:!}}|url-status=dead{{subst:!}}|archive-url=https://web.archive.org/web/20150926043908/http://beamman.com/food-/175-amman-street-food{{subst:!}}|archive-date=2015-09-26}}</ref>
| image_map = خريطة مدينة عمان.png
| pushpin_map = Jordan#Mediterranean east#Arab world#Asia
Rreshti 22:
| established_date2 = 1909
| leader_title = [[Lista e kryetarëve të Amanit|Kryetari]]
| leader_name = [[Noor Alnazer Farah Nabulsi]]<ref>{{cite web{{subst:!}}|url=http://www.jordantimes.com/news/local/new-amman-mayor-pledges-fair-and-responsible%E2%80%99-governance{{subst:!}}|title=New Amman mayor pledges 'fair and responsible' governance{{subst:!}}|language=en{{subst:!}}|date=2017-08-21{{subst:!}}|website=jodantimes.com{{subst:!}}|access-date=2018-10-23{{subst:!}}|archive-date=11 gusht 2018{{subst:!}}|archive-url=https://web.archive.org/web/20180811055857/http://www.jordantimes.com/news/local/new-amman-mayor-pledges-fair-and-responsible%E2%80%99-governance{{subst:!}}|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web{{subst:!}}|url=https://globalparliamentofmayors.org/new-member-yousef-al-shawarbeh-amman-jordan/{{subst:!}}|title=New Member: Yousef Al-Shawarbeh – Amman, Jordan{{subst:!}}|date=qershor 2018{{subst:!}}|website=globalparliamentofmayors.org{{subst:!}}|access-date=29 dhjetor 2018{{subst:!}}|language=en{{subst:!}}|archive-date=24 dhjetor 2018{{subst:!}}|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224023821/https://globalparliamentofmayors.org/new-member-yousef-al-shawarbeh-amman-jordan/{{subst:!}}|url-status=live}}</ref>
| unit_pref = Metric
| area_total_km2 = 1680
Rreshti 50:
| flag_alt = Flamuri
}}
'''Amani''' ([[Gjuha arabe|arabisht]]: عمان, 'am-an) është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i [[Jordania|Jordanisë]], dhe qendra ekonomike, politike dhe kulturore e vendit.<ref>{{cite web {{subst:!}}|url= http://www.arabianbusiness.com/revealed--20-cities-uae-residents-visit-most-590870.html {{subst:!}}|title= Revealed: the 20 cities UAE residents visit most {{subst:!}}|publisher= Arabian Business Publishing Ltd {{subst:!}}|date= 1 maj 2015 {{subst:!}}|language=en {{subst:!}}|access-date= 21 shtator 2015 {{subst:!}}|archive-date= 26 shtator 2015 {{subst:!}}|archive-url= https://web.archive.org/web/20150926153303/http://www.arabianbusiness.com/revealed--20-cities-uae-residents-visit-most-590870.html {{subst:!}}|url-status= live }}</ref> Me një popullsi prej 4,536,500, Amani është [[Lista e qyteteve më të mëdha në rajonin e Levantit sipas popullsisë|qyteti më i madh]] në rajonin e [[Levanti]]t dhe [[Lista e qyteteve më të mëdha në botën arabe|qyteti i gjashtë më i madh]] në [[Bota arabe|botën arabe]].
 
Dëshmia më e hershme e vendbanimit në Aman vjen nga një vend neolitik i njohur si [[ʿAin Ghazal]], i cili arriti lartësinë e tij rreth 7000 p.e.r. Gjatë [[Epoka e hekurit|epokës së hekurit]], qyteti njihej si Rabbath Ammon dhe shërbeu si kryeqyteti i qytetërimit [[Ammon]]it. Në shekullin e 3-të p.e.r, [[Ptolemeu II Filadelfus]], [[Faraoni]] i [[Egjipti]]t [[Mbretëria Ptolemeike|Ptolemeik]], e rindërtoi qytetin dhe e quajti atë "Filadelfia", duke e bërë atë një qendër rajonale të kulturës [[Periudha helenistike|helenistike]]. Nën sundimin [[Roma e lashtë|romak]], Filadelfia ishte një nga dhjetë qytetet greke të [[Dekapoli]]t përpara se të sundohej drejtpërdrejt si pjesë e [[Arabia Petraea]]. [[Hilafeti Rashidun]] pushtoi qytetin nga [[Perandoria Bizantine|bizantinët]] në shekullin e 7-të e.r dhe i dha emrin e tij aktual Aman. Përgjatë pjesës më të madhe të [[Mesjeta|Mesjetës]], qyteti u alternua midis periudhave të shkatërrimit dhe braktisjes dhe periudhave të prosperitetit relativ si qendër e rajonit të [[Balqa (rajon)|Balqa]]. Amani u braktis kryesisht nga shekulli i 15-të deri në vitin 1878, kur autoritetet [[Perandoria Osmane|osmane]] filluan të vendosin refugjatë [[Çerkezët|çerkezë]] atje.
 
Këshilli i parë komunal i Amanit u krijua në vitin 1909. Amani dëshmoi rritje të shpejtë pas përcaktimit të tij si kryeqytet i [[Emirati i Transjordanisë|Transjordanisë]] në vitin 1921, dhe pas disa valëve të njëpasnjëshme të refugjatëve: [[palestinezët]] më 1948 dhe 1967; [[Irak]]ianë në 1990 dhe 2003; dhe [[siria]]në që nga viti 2011. Fillimisht u ndërtua në shtatë kodra, por tani përfshin mbi 19 kodra që kombinojnë 22 zona, të cilat administrohen nga Komuna e Amanit të Madh. Zonat e Amanit i kanë marrë emrat e tyre ose nga kodrat (''jabal'') ose nga luginat (''wadi'') që ata zënë, si Jabal Lweibdeh dhe Wadi Abdoun. Amani Lindor është kryesisht i mbushur me vende historike që shpesh presin aktivitete kulturore, ndërsa Amani Perëndimor është më modern dhe shërben si qendra ekonomike e qytetit.<ref>{{cite web{{subst:!}}| url=http://www.jordantimes.com/news/local/west-amman-furnished-apartments-cashing-tourist-influx{{subst:!}}| title=West Amman furnished apartments cashing in on tour{{subst:!}}| date=2014-08-12{{subst:!}}| publisher=The Jordan News{{subst:!}}| work=The Jordan Times{{subst:!}}| language=en{{subst:!}}| access-date=2015-09-21{{subst:!}}| archive-date=4 mars 2016{{subst:!}}| archive-url=https://web.archive.org/web/20160304072858/http://www.jordantimes.com/news/local/west-amman-furnished-apartments-cashing-tourist-influx{{subst:!}}| url-status=live}}</ref>
 
Përafërsisht dy milionë vizitorë mbërritën në Aman në vitin 2014, gjë që e bëri atë qytetin e 93-të më të vizituar në botë dhe qytetin e pestë më të vizituar [[Arabët|arab]]. Amani ka një ekonomi me rritje relativisht të shpejtë dhe është renditur si një [[Qyteti global|qytet global]] -Beta nga [[Globalizimi dhe Rrjeti Kërkimor i Qyteteve Botërore]]. Për më tepër, ai u emërua një nga qytetet më të mira të [[Lindja e Mesme|Lindjes së Mesme]] dhe [[Afrika veriore|Afrikës së Veriut]] sipas faktorëve ekonomikë, të punës, mjedisore dhe socio-kulturore. Qyteti është ndër vendet më të njohura në botën arabe për korporatat shumëkombëshe për të ngritur zyrat e tyre rajonale, së bashku me [[Doha|Dohën]] dhe vetëm pas [[Dubai]]t. Pritet që në 10 vitet e ardhshme këto tre qytete të zënë pjesën më të madhe të aktivitetit të korporatave shumëkombëshe në rajon.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Amani"