Wikipedia

Kosova: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
v robot Adding: ar, ast, bg, bs, da, he, hr, hu, id, it, ko, lt, mk, no Modifying: ja, pl
Rreshti 75:
 
==Historia==
'''''Artikulli kryesor''' [[Historia e Dardanisë|Nga Dardania deri te Kosova]]''
* [[Dardania]] - perandoria Ilire
* Provinca Dardania - perandoria Romake
* Sanxhaku i Kosovës ( [[1455]]-[[1878]] perandoria Osmane
* [[Vilajeti i Kosovës]] [[1878]]-[[1912]] perandoria Osmane
* Teritor jo kompakt nën administrimin Serb, ShqiptareShqiptar, Italian dhe Gjerman ([[1912]]-[[1945]])
* Teritori Autonom i Kosovës dhe MetohijesMetohisë ([[1945]]-[[1963]]) federata e sllavesllavëve të jugut-Jugosllavia (RSFJ)
* Krahina AutonomAutonome e Kosovës dhe MetohijesMetohisë([[1963]]-[[1968]]) federata e sllave të jugutjugosllavisë
* [[Krahina Socialiste Autonome e Kosovës]] ([[1968]]-[[1989]]) federata e sllave të jugutjugosllavisë
** [[Republika e Kosovës]] (për Shqiptarët) banorë autokton të e teritorit
** Autonomska Pokraina KOSMET (për Serbët) federata serbo-malazeze
* Kosovo - Kosova (UNMIK) ([[10 Qershor]] [[1999- Rezoluta 1242 e KS të KB]] - deri më sot) organizataOrganizata e Kombeve të Bashkuara
 
'''Aneksioni Roman'''
Është vërtatuarvërtetuar se Ilirët-fiset sërgjyshëritilire, stërgjyshërit e Shqiptarëve të sotëm, kanë qenë popullatëpopull autoktoneautokton në gadishullin Ballkanike Ballkanit, gjithashtu edhe fisi Ilir i Dardanëve popullzonte Dardaninë antike, në të sotmën Kosovë. Teritoret iliriane Ilirisë antike, qepërbëheshin permbaninedhe Kosovennga dhetrevat njee pjeseDardanisë te(Kosovës Maqedonise,së sotme) mbarunsi dhe ishintë një pjese te aneksuarMaqedonisë ngaantike, PushtetiE roman.tëra Nepërfundoi shekullinme VIII,shtrirjen atoe popullataPerandorisë teRomake, romanizuarme janokupimin shtyjdhe neaneksimin, kuotenjë nga Serbetnjë,të qeterritoreve themelojnintë disambretërive principatë,të dhefiseve. atoQysh tenë Rascieshekullin VIII (Montenegroe.r), eato tefise Ilire filluan edhe të "romanizohen" nga perandoria bizantine- ZetaRomake.
 
'''Partitura e Kosoves'''
Nën nxitjen e Rusisë cariste dhe me përkrahjen e fuqive të mëdha (Evropiane), pas rënjes së perandorisë Osmane, në Kongresin e Berlinit (1878)coptohet Vilajeti i Kosovës, i Manastirit dhe i Shkodrës (me kryeqytetet Shkupin, Manastirin dhe Shkodren)dhe territoret e tyre i ankesohen mbretërisë serbo-sllave. Popullsia shqiptare (arrnaute) autoktone proteston gjat mbajtjes së kongresit, dërgohen delegacione dhe peticione nga trojet etnike (sanxhaqet) shqiptare të Nishit, Jeni Pazarit, Leskofcit, Kurshumlisë, Plavësa , Gucisë, Ulqinit, pastaj reaguan, poashshtu, edhe shqiptarët autokton nga Vilajeti i Manastirit (Manastir, Ohër, Strugë, Dibër, Kërqovë...). Kosova dhe trojet etnike shqiptare gllabërohen nga mbretëria Serbo-sllave, ndaj popullsisë autoktone shqiptare bëhet një gjenocid i pa parë, me vrasjet masive dhe dyndjet e dhunshme të popullit, dhe njëkohësisht, pas këtij pastrimit etnik, të ketyre trojeve, bëhet kolonizimi i tyre me popullsi serbo-sllave. Të mbijetuarit gjejn strehim te bashkombasit në Kosovën e sotme (të tkurrur) dhe në popull njifen si "muhaxher" (imigrant-ardhacak). Shqiptarët nuk iu nënshtroheshin as sulltanëve otoman e as krajlave serbo-sllav. Rezistenca e popullit vazhdonte pa ndërprerë në çdo kohë dhe në çdo vend dhe në çdo menzrë dhe me çdo mjet. Gjenocidin ndaj shqiptarëve serbia, para shteteve të Evropës e justifikonte si kontribut të sajë për qrrenjosjen e mbetjeve të perandorisë otomane dhe mburreshin se, kinse, po e pastrojnë Ballkanin dhe Evropën e krishterë nga turko-muslimanet dhe mbaheshin. E mashtronin Evropën se nuk luftonin ndaj "arrnautëve" por ndaj turqve dhe po bënin një "luftë të shenjtë" për mbrrojtjen e krishterimit. Shqiptaret duke jetuar në një krahinë të aneksuar nga serbikeqtrajtohej, asimilohej dhe vritej e shpërngulej pa mëshirë me vite dhe shekuj gjër në shpërnguljen e dhunshme masive të vitit 1999. Beligradit ka rimbrojtuar mbrapambeturinë kolektive të shqiptarëve, shpërnguljen , asimilimin, plaqkitjen e pasurisë dhe konfiskimin e pronave dhe tokave dhe dhurimit të tël njejtës kolonëve serbo-sllav (reforma agrare. Ne rrjedhën e luftes se dyte boterore, Italia bashkon një pjesë të trojeve etnike shqiptare dhe krijon « Shqiperinë e madhe", në të cilën e koopton edhe pjesën Italiane të Kosovës. Kosova ishte e ndarë në tri zona:Gjermane (pjesa veriore)Bullgare (pjesa lindore) dhe Italiane (pjesa qendrore dhe përendimore). Kosovarët, edhe pse të joshur me këtë "bashkim etnik" u rreshtuan në anën e aleatëve që bënin luftë kundër nazi-fashizmit (Amerika, Anglia dhe Rusia), luftuan dhe derdhen gjakun për një qëllim të vetëm: Lirimin e vendit dhe bashkimin e kombit në një shtet të vetëm (Konferenca në Bunjaj më 1943). Kjo luftë thirrej "Lufta Nacional Çlirimtare", ishte luftë e madhe për ideale të mëdhaja kombtare. Luftetarët shqiptar jo vetëm që e liruan Shqiperinë, Kosovën dhe të gjitha trojet etnike,por ata luftuan edhe për lirimin e Maqedonisë, Bosnjës, Dalmacisë Kroate, Vojvodinës e deri në Tieste, duke mos kursyer as gjakun dhe as jetën, për të dalë në ndihmë të popujve fqinjë të Ballkanit. Në atë kohë nuk bëhej vetem luftë në front ku fitonin të fortit, bëhej luftë edhe prapa kulisave, në kancelaritë e gllabëruesve të vjetër dhe të rinjë por me të njëjtin qëllim, prap coptimi i trojeve etnike shqiptare. Dinakëria serbo-sllave prap doli në skenë, tani mne ideologji komuniste me parullat: "lufta nacional çlirimtare"; solidaritetit internacional "proletarë të të gjitha vendeve bashkohuni"; "e drejta e çdo kombi për bashkim dhe ndarje është e drejtë e patjetersueshme" Të gjitha këto "postulate" u shkelen nga aleatet dhe nga Josip Broz Tito dhe mbështetësit e tijë ideologjik dhe pansllavist. Solidariteti sllavo-ortodoks ishte me autoritetin dhe ndikimin me të madh se kurrë(falë armatës së kuqe që humbi në luftë mbi 20 milion ushtar)e cila u vendos mu në Berlin. Në ato rrethana Tito arriti qe te dermoj pretendimet e luftës së drejtë të Shqiptarëve. Përmes agjenturës serbo-sllave (S. V.Tempo, D. Mugosha, M. Popoviq) që nnë fillim gjeti bashkpunëtorë edhe në mesin e komunistëve shqiptar (K. Xoxe. K. Temeljko, P. Plaku etj.) që jo vetëm Kosova por edhe Shipëria të behet si një "republikë e shtatë" dhe qështje e qeverive Beligradit dhe serbo-sllavisë të quajtur Jugosllavi. Kosova mbetet me një status të një "krahine autonome" (autonomna oblast), dhe ndaj saj, prap hartohen elaborate dhe skenare, të vjetra dhe të reja, për shpërnguljen, asimilimin keqtrajtim dhe dhunë ndaj një populli autokton. Ushtria serbo sllave vriste dhe digjte në njërën anë, ndërsa në anën tjetër akademikët dhe intelektualët shoven serb si: I. Garashanin M. Qubrilloviq, I. Andriq (fitues e çmimit "nobel") hartonin plane për të fshirë shqiptarët nga Kosova dhe faqja e dheut.
Nën nxitjen e Rusis, fuqitë e mëdha ndajnë Kosoven ndërmjet Serbisë dhe Malit të Zi. Që nga 1915, perplasjet permbajne dhe ushtarija e Serbise, rrjedhe te terheqjes ne 1915, dorëzoj ne shume masakra te shqiptarve. Ne 1918, Kosova eshte perfshije ne pushtetin e ri te Serbise, te Kroatve dhe te Sllovenve, qe behet nga vazhdimi "Jugosllavia". Shqiptaret duke jetuar ne krahinen e organizuar nga ngritjet nen 1918 dhe 1919, brigoj pa meshire. Qeverija e Beligradit ka rimbrojtuar ne dëbim sistematik te shqipetarve, te mbylljen e shkollave, te konfiskimin e tokve dhe te ripopullzimin e Serbeve. Ne rrjedhe te luftes se dyte boterore, Italia organizon ne 1942 nje« shqiperi te madhe etnike » rikuptoje Kosoven. Qe nga muaji i korrikut 1945, ushtaria e partizanve te Josip Broz, i thirrur Tita, arriti qe te dermoj qendrimin e shqiptarise. Kosova behet nje qendrim i qeverise te Republikes Serbe, fill krahina autonome pastaj ne radhe se krahines autonome ne rrugedalje te rebelimeve e 1968-es.
Fatmirësisht populli Serb dhe Malazez dhan edhe emra të ndritur si D. Tucoviqi, M. Miljanov, R. Zogoviq etj. ( në shek. XX)
 
 
'''BashkimiLufta e Kosovës'''
Ne vitin 1389, ushtria otomane e udhëhequr nga sulltan Murat I dërmoj kalorësinë e bashkuar të kombeve që jetonin nën Mbretërinë e car Lazarit (me seli në Krushevac), i vetshpaluri mbert i Serbëve, Bullgarëve dhe Arbanasve, në betejen që u zhvillua në Fushën e Kosovës. Sulltan Murati vritet nga Milesh Kopiliqi, po ashtu në këtë betejë vritet edhe car Lazari, të cilin paraprakisht e tradhton Vuk Brankoviqi. Në anën e koalicionit të kombeve kundër ushtrisë otomane, në këtë betejë, ishin edhe prijësit e fiseve shqiptare. Kjo mbretëri serbo-bullgaro-Arbanaseo është shuar përfundimisht në vitin 1459. Ne shekullin XVII, nen presionin e Turqve, popullata autoktone, e krishterë (ortodokse dhe katolike shqiptare), e Kosoves, të prirë nga patriarku i kishes ortodokse me seli në Pejë, A. Çarnojeviq, ikin nga Kosova drejt veriut në drejtim të Hungarisë mbidanubiane, si vend i sigurt për jetë dhe jasht klufijve otoman.Popullsia e mbetur u konvertua në fenë islame dhe vazhdoi të qëndroi në vatrat e veta shekullore, kryesisht në pjesët malore, ndërsa për të punuar fushat e Kosovës pushteti turk solli dhe kolonizoi hapsirat me banorë jo vendor, të ashtquajturit "rajë" të përkatësisë serbo-sllave si dhe me turq e me bejler dhe agallarë. Mirëpo me konvertim në fenë muslimane edhe shqiptarët filluan të integrohen në sistemin e imperatorisë turke, në të gjitha fushat dhe në të gjitha veprimtaritë e atëhershme, duke arritur të gëzojnë të gjitha gradat civile dhe ushtarake pos gradës më të lartë të jenë "Sultan".
Bashkimi behet ne shekullin XII. Mbreti i serbeve, bullgarëve dhe shqiptarëve, Stefan Dushani, mbretëroi në një territor që permbanë Maqedoninë dhe Greqinë kontinentale. Ne 1389, ushtria otomane e udhëhequr nga sulltan Murat I dërmoj kalorësinë e bashkuar të kombeve që jetonin në Mbretëri, në betejen e Fushës së Kosovës. Serbia është shuar përfundimisht në vitin 1459 dhe behet posedim i pushtetit otoman. Ne shekullin XVII, nen presionin e Turkve, popullata serbe te krahines se Kosoves, patriake mbi koke, iku per te merguar mbi Save dhe ne Danube ; ajo u zavensu nga tuket dhe shqiptaret e islamizuar.
Pas patriarkut A. Çarnojeviq, patrarkana ortodokse u rivendos në Pejë, me insistimin e patriarkut German i cili ishte njëkohësisht edhe vëlla prej gjaku i pashait të fuqishëm të perandorisë otomane Mehmet Pasha Sokoloviqit.
 
1912 eshte keq pranuar nga fiqinjet e saj drejtperdrejt.
Ne fund te shekullit XIX, renia e Pushtetit otoman, bashkoj perpjekjet te pranverës nacionale serbe, kroate dhe bullgare, qe benin shpesh Kosoven fushe beteje. Organizatat nacionaliste serbe dhe maqedonse, sikur Organizacion revolucionare i brendshem maqedonse (ORIM), jan ne kodrine se shtypjes se pushtetit otoman, qe rekruton me te miret folje ndihmese ndermjet shqipetarve dhe muslimanve te Bosnise. Cikli sketerre te ndeshkimjeve behet ne vend. Krijimi i Pushtetit se Shqiperise ne 1912 eshte keq pranuar nga fiqinjet e saj drejtperdrejt.
 
'''Konflikti ne ish-Jugosllavi'''
Kosova ka luajtur një rol të rëndësishëm në kompromitimin e ideve shoveniste dhe hegjemoniste të kombit Serb në ish Jugosllavi, Serbi dhe në Kosovë. Ndodhi dekompozimi jo vetëm i një sistemi por edhe i një shteti i cili mashtronte masat dhe kombet me parullat e "vllaznim bashkimit", "barabarësisë" dhe demagogji.
Kosova ka lozur një rol të rëndësishëm në idetë përfituese të kombit Serb në Serbi dhe në Kosovë, dhe kështu si pasojë e kësaj në vitin 1999 u nevojit ndërhyrja e NATO-s dhe e bashkësisë ndërkombëtare për ndaljen e represionit Serb mbi shiptarët shumicë në Kosovë. Kosova e pasur në miniera dhe minerale ka qenë gjithmonë cak i hegjemonisë serbomadhe e cila ka dashur që Kosovën ta nënshtroj dhe popullsisë së saj shumicë shiptarëve tua humb identitein kombëtar. Sipas propagandës serbe, Kosova është djep i kombit serb etj. etj., dhe kështu që Kosova sipas serbëve duhet mbrojtur sepse me këtë mbrohet hegjemonia dhe nacionalizmi serb. Falë intervenimit të NATO-s në Kosovë është formuar një Qeveri vetëqeverisëse e kushtëzuar nga administrata e Kombeve të Bashkuara (UNMIK) dhe e cila dëshiron ta formojë një qeveri 100 % kosovare, sovrane dhe e cila është e pavarur prej fqinjëve të saj jashtë kufijëve administrativ.
Pasuan vitet e kryengritjes së armatosur dhe formacionet e organizuara të UÇK, Ushtrisë së lavdishme që i doli përballë armikut shekullor dhe për të bërë luftë, për të sakrifikuar jetën dhe për të fituar edhe beteja gatë viteve 1997, 1998 dhe 1999. Kjo rrezistencë heroike ndërgjegjsoi botën demokratike dhe qendrat e vendosjes. Ndërhyri edhe diplomacia e miqve të kombit dhe atdheut. Kushtrimit iu përgjigjen të gjith, depot e armëve ui hapen, kufiri shqiptaro shqiptar u thye, pasoi edhe ndërhyrja ushtarake e NATO-s dhe e bashkësisë ndërkombëtare për ndaljen e gjakderdhjes së popullsisë së pafajshme dhe duarthatë si dhe të represionit shterorë Serb mbi shiptarët shumicë në Kosovë. Kosova e pasur në miniera dhe minerale ka qenë gjithmonë cak i hegjemonisë serbomadhe e cila ka dashur që Kosovën ta nënshtroj dhe popullsisë së saj shumicë shiptarëve tua humb identitein kombëtar. Sipas propagandës serbe, Kosova është djep i kombit serb, nëse kan harruar ndonjë djep gjëkundi, duke punuarr dhe sherbyer në pronat e agallarëve dhe bejlerëve, "raja" serbe ate e ka lënë pak më në veri të Kosovës ku edhe u themelua shteti i parë serb Ras (Rashka e sotme).Kështu që Kosova sipas serbëve duhet "mbrojtur" sepse me këtë "mbrohet" hegjemonia serbomadhe.
 
==Politika==
==Kushtetuta e Kosovës==
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Kosova"