Via Egnatia: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
Vitek (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
vNo edit summary |
||
Rreshti 1:
[[Figura:Via Egnatia-en.jpg|thumb|Rruga Egnatia]]
'''Via Egnatia''' apo ''Rruga Egnatia'' është ndërhyrja në infrastrukturë me te cilën Romakët quajnë dhe organizojnë duke filluar nga gjysma e dytë e shekullit te dytë p. e. s një vijë drejtuese mijëvjecare komunikimi midis perëndimit dhe lindjes, midis [[Adriatiku]]t të poshtëm dhe [[Egjeu]]t verior.
Rruga siç dëshmon [[Strabon]] kishte si pikë degëzimi në ekstremitetin e tij perëndimor, në bregdetin Adriatik, qytetin e [[Apolloni]]s.
Me rrugën Egnatia bashkohej një rrugë që vinte nga [[Epidamnos]] (Dyrrachium), e quajtur në mënyrë konvencionale nga studimet degë veriore e rrugës Egnatia ose në rrugë më të përgjithshme e më të thjeshtuar "Rruga Egnatia", në një pikë, vlerësuar nga Straboni e baraziarguar nga të dyja qytetet, që të paktën në periudhën në të cilen janë shkruajtur dy intenerarët të përfshira në [[Itinerarium Provinciarium]] koicidonte ose kishte si stacion vijues të parë zonën e quajtur [[Klodiana]], e quajtur ''Mansio [[Coladiana]]'' nga një burim i tretë internerari ''[[Itinerarium Burdigalense]]''. Duke u bashkuar të dyja rrugët në një rrugë të vetme ato pershkonin luginën e mesme të [[Shkumbini]]t dhe ngjitej deri në kodrën e [[Sopi Polis]]-it, në zonën e [[Haxhi Beqari]]t, ku rruga antikeishte e detyruar nga morfologjia e luginës të kalonte nga bregu i djathtë te bregu i majtë i lumit Shkumbìn. Sigurisht nga kjo zonë, për më shumë nga lugina, Straboni thoshte që rruga quhej '''Via Candavia''', nga emri i një mali [[Ilir]]. Kjo pjesë e rrugës përshkon pikërisht një zonë malore që duhet te themi që për antikët shtrihet te paktën deri në zonën e liqeneve [[Lychnidòs]] (liqeni i Ohrit, [[liqeni i Prespës]] së Madhe e të Vogël). Nga Lychnidòs rruga vazhdon drejt qafave të maleve gjatë të cilave kalonte [[kufiri]]n midis Ilirisë dhe [[Maqedoni]]së. Nëpërmjet tyre rruga lejonte hyrjen në një zonë të Maqedonisë veriore, që quhej [[Lyncestide]] me qendër kryesore [[Herakleia Lynkestidos]]. Rruga Egnatia kalonte më pas në ''Edessa'' e më pas duke kaluar ultësirën e Maqedonisë arrinte në [[Pella]] dhe më tej në ''[[Thessalonika]]''. Qyteti në gjirin termik ndodhej vetem në gjysmen e rruges që mbaronte në ''[[Cipsela]]'' në ''[[Ebro]]''.▼
▲Me rrugën Egnatia bashkohej një rrugë që vinte nga [[Epidamnos]] (Dyrrachium), e quajtur në mënyrë konvencionale nga studimet degë veriore e rrugës Egnatia ose në rrugë më të përgjithshme e më të thjeshtuar "Rruga Egnatia", në një pikë, vlerësuar nga Straboni e baraziarguar nga të dyja qytetet, që të paktën në periudhën në të cilen janë shkruajtur dy intenerarët të përfshira në [[Itinerarium Provinciarium]] koicidonte ose kishte si stacion vijues të parë zonën e quajtur [[Klodiana]], e quajtur ''Mansio [[Coladiana]]'' nga një burim i tretë internerari ''[[Itinerarium Burdigalense]]''. Duke u bashkuar të dyja rrugët në një rrugë të vetme ato pershkonin luginën e mesme të [[Shkumbini]]t dhe ngjitej deri në kodrën e [[Sopi Polis]]-it, në zonën e [[Haxhi Beqari]]t, ku rruga antikeishte e detyruar nga morfologjia e luginës të kalonte nga bregu i djathtë te bregu i majtë i lumit Shkumbìn
Sigurisht nga kjo zonë, për më shumë nga lugina, Straboni thoshte që rruga quhej '''Via Candavia''', nga emri i një mali [[Ilir]]. Kjo pjesë e rrugës përshkon pikërisht një zonë malore që duhet te themi që për antikët shtrihet te paktën deri në zonën e liqeneve [[Lychnidòs]] (liqeni i Ohrit, [[liqeni i Prespës]] së Madhe e të Vogël). Nga Lychnidòs rruga vazhdon drejt qafave të maleve gjatë të cilave kalonte [[kufiri]]n midis Ilirisë dhe [[Maqedoni]]së. Nëpërmjet tyre rruga lejonte hyrjen në një zonë të Maqedonisë veriore, që quhej [[Lyncestide]] me qendër kryesore [[Herakleia Lynkestidos]].
Rruga Egnatia kalonte më pas në ''Edessa'' e më pas duke kaluar ultësirën e Maqedonisë arrinte në [[Pella]] dhe më tej në ''[[Thessalonika]]''. Qyteti në gjirin termik ndodhej vetem në gjysmen e rruges që mbaronte në ''[[Cipsela]]'' në ''[[Ebro]]''.
Rruga e re duhet të shërbente në këtë profil për të shkaktuar një rritje ekonomike te përgjithshme të zonës, të cilat që pas masave të ashpra te marra në vitin 168 plk kishin rënë në një gjendje të rëndë rraskapitje. Edhe pas një shekulli distance efektet shkatërruese të atyre masave të marra Strambone mundej akoma ti vlerësonte dhe që janë evidencuar në burime të tjera historike dhe letrare të shek të parë plk që përshkrojnë zonën rreth disa pjesëve të rrugës si një peisazh i shkretëruar. Rruga Egnatia hyn pa pike dyshimi, dhe gjetja e bërë në vitin [[1974]], afër Thessalonikës nën zonat lyshtërore të lumit [[Gallikos]] të një guri miliar qe mbamte emrire e ndërtuesit të mundshëm i dha fund çdo dyshimi, midis atyre rrugëve që e marin emrino nga funksioni apo nga zona ku ndodhen, por nga ndertuesi i tyre, ose me mire nga ai që i ka shtruar me kalldrëm sipas tradites të sjellur nga [[Festo]] dhe [[Flacco Siculo]] që rreth shek te dytë pas krishtit deklaronte:"nam sunt viae, quae publ. ice muniuntur et auctorum nominem. optinent" Realizues i veprës ishte gjykatësi romak, për të cilën shkruhej dhe ne gurin miliar i gjetur ne vitin [[1974]], ''[[Cnaeus Egnatius]]'' i biri i [[Caius]] për te cilin nuk dihet asgjë përveç emrit dhe fuksionit, proconsul.
| |||