Shkretëtira Taklamakan
Shkretëtira Taklamakan (kinezisht: 塔克拉玛干沙漠) është një shkretëtirë në Xinjiang Jugperëndimor në Kinën Veriperëndimore. E vendosur brenda pellgut Tarim në Xinjiang Jugor, kufizohet nga malet Kunlun në jug, malet Pamir në perëndim, vargmali Tian Shan në veri dhe shkretëtira Gobi në lindje.
Gjeografia
Redakto
Shkretëtira Taklamakan ka një sipërfaqe prej 337,000 km2,[1] duke e bërë atë pak më të vogël se Gjermania. Shkretëtira është pjesë e pellgut të Tarim, i cili është 1000 kilometra i gjatë dhe 400 kilometra i gjerë. Ajo përshkohet në skajin verior dhe në jug të saj nga dy degë të Rrugës së Mëndafshit, me anë të së cilës udhëtarët kërkonin të shmangnin shkretëtirën e thatë.[2] Është shkretëtira e dytë më e madhe e rërës me zhvendosje në botë, me rreth 85% të përbërë nga duna rëre që lëvizin,[3] duke u renditur e 16-ta për nga madhësia në një renditje të shkretëtirave më të mëdha në botë.[4] Dunat variojnë në lartësi nga 18 metra deri në 91 metra. Thyerjet e pakta në këtë det rëre janë copa të vogla argjile aluviale. Në përgjithësi, anët më të pjerrëta të dunave janë larg nga erërat mbizotëruese.[5]
Republika Popullore e Kinës ka ndërtuar dy autostrada në shkretëtirë. Autostrada e Shkretëtirës Tarim lidh qytetet Hotan (në skajin jugor) dhe Luntai (në skajin verior) dhe rruga Bayingol në Ruoqiang kalon shkretëtirën në lindje.
Vitet e fundit, shkretëtira është zgjeruar në disa zona, rëra e saj mbështjell fermat dhe fshatrat si rezultat i shkretëtirëzimit.
"Kur u zgjova një mëngjes, kuptova se nuk mund ta hapja derën për shkak të peshës së rërës që ishte grumbulluar gjatë natës. Edhe të korrat e mia u varrosën, kështu që nuk kisha zgjidhje tjetër veçse të lëvizja" -Memet Simay, banor i qarkut Qira," kujtoi ai.
Hekurudha Golmud-Korla kalon gjithashtu në Taklamakan.
Zonat e emëruara në shkretëtirë përfshijnë Ha-la-ma, A-lang-ha dhe Mai-k'o-tsa-k'o.[6] Malet Mazartag ndodhen në pjesën perëndimore të shkretëtirës.
Shiko edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ Sun, Jimin; Lou, Tungsten (2006). "The Age of the Taklimakan Desert". Science. 312 (5780): 1621. doi:10.1126/science.1124616. PMID 16778048. S2CID 21392336.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Ban, Paul G. (2000). The Atlas of World Archeology. New York: Check mark Books. fq. 134&n dash, 135. ISBN 978-0-8160-4051-3.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Taklamakan Desert". Encyclopædia Britannica. Arkivuar nga origjinali më 29 shtator 2007. Marrë më 11 gusht 2007.
{{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "The World's Largest Desert". geology.com. Arkivuar nga origjinali më 17 gusht 2007. Marrë më 22 gusht 2007.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Chisholm 1911, ff. 365–366.
- ^ "NJ 44 Ho-tien [China, India] Series 1301, Edition 3-TPC" (në anglisht). Washington, D. C.: U.S. Army Topographic Command. 1971 – nëpërmjet Perry–Castañeda Library Map Collection.
KJ A-LANG-HA HA-LA-MA MAI-K'O-TSA-K'O LH{...}LEGEND{...}AREA NAME HA-LA-MA
!["NJ 44 Ho-tien [China, India] Series 1301, Edition 3-TPC"](http://legacy.lib.utexas.edu/maps/imw/txu-oclc-6654394-nj-44-3rd-ed.jpg){kind=link}