Termopilet

Termopilet (Θερμοπύλαι - Θερμοπύλες - "Portat e nxehta") është një vend në Greqi ku në antikitet ekzistonte një kalim i ngushtë bregdetar. Emrin e ka marrë nga burimet e nxehta të squfurit . Në mitologjinë greke Portat e Nxehta janë një nga hyrjet në Hades .

Termopile parë nga zona e Murit Fokian. Bregdeti antik ishte më afër malit, pranë rrugës në të djathtë.

Historiku

Thermopylae është vendi i një beteje midis forcave greke (përfshirë spartanët, tebanët dhe thespianët) dhe forcave pushtuese persiane, të përkujtuar nga Simonides e Ceos në epitafin e famshëm, "O i huaj, shko e thuaju spartanëve se këtu shtrihen ata të cilët vdiqën duke nderuar ligjet e tyre”. Thermopile është e vetmja rrugë tokësore mjaft e madhe sa për të përballuar një trafik të rëndësishëm midis Lokris dhe Thesalisë. Për të shkuar nga veriu në jug përgjatë bregut lindor të Gadishullit Ballkanik kërkon përdorimin e kalimit, dhe kështu Thermopilet kanë qenë vendi i disa betejave.

Në kohët e lashta është quajtur Malis, të quajtur kështu sipas një fisi të lashtë grek Malianët që ka jetuar afër Lamiasë së sotme deltën e lumit Spercheios në Greqi . Me emrin e tyre është emëruar edhe Gjiri i Malit. Në luginën perëndimore të Spercheios, toka e tyre ishin ngjitur me Enianët . Qyteti i tyre kryesor u quajt Trakis . Në qytetin Anthela, Malianët kishin një tempull të rëndësishëm të Demeter Amfiktionit, një qendër e hershme e Ligës Amfiktionike .

Toka dominohet nga fusha e përmbytjes bregdetare e lumit Spercheios dhe është e rrethuar nga male gëlqerore të pjerrëta të pyllëzuara. Ka depozitime të vazhdueshme të sedimenteve nga lumi dhe depozitat e travertinit nga burimet e nxehta, të cilat kanë ndryshuar ndjeshëm peizazhin gjatë mijëra viteve të fundit. Sipërfaqja e tokës në të cilën u zhvillua Beteja e famshme e Thermopileve në vitin 480 pes, tani është e varrosur nën 20 metres (66 ft) të sipërfaqes së tokës. Vija bregdetare gjithashtu ka avancuar gjatë shekujve për shkak të depozitimit sedimentar. Niveli i Gjirit Malian ishte gjithashtu dukshëm më i lartë gjatë kohërave parahistorike, dhe lumi Spercheios ishte dukshëm më i shkurtër. Vija e saj bregdetare përparoi deri në 2 kilometra midis viteve 2500 para Krishtit dhe 480 para Krishtit, por ende ka lënë disa kalime të ngushta midis detit dhe maleve. Pika më e ngushtë në fushë, ku ndoshta është zhvilluar beteja, do të ishte më pak se 100 metres (330 ft) e gjerë. Midis viteve 480 para Krishtit dhe shekullit XXI, vija bregdetare përparoi deri në 9 kilometres (5.6 mi) vende-vende, duke eliminuar pikat më të ngushta të kalimit dhe duke rritur ndjeshëm madhësinë e fushës rreth daljes së Spercheios.

Një autostradë tani ndan kalimin, me një monument të ditëve moderne të mbretit Leonidas I të Spartës në anën lindore të autostradës. Është pikërisht përballë rrugës nga kodra ku epitafi i Simonides për të rënët është gdhendur në gur në majë. Thermopile është pjesë e "patkua të Gjirit të Malit ", e njohur edhe si "patkoi i vdekjes": është pjesa më e ngushtë e autostradës që lidh veriun dhe jugun e Greqisë. Ka shumë kthesa dhe ka qenë vend i shumë aksidenteve me automjete.

Burimet e nxehta nga e cila e ka marrë emrin qafa ekzistojnë ende pranë rrëzës së kodrës.

Shih edhe

• Lamia
• Greqia
• Thesalia
• Greqia e lashtë
• Rruga evropiane E65

Literatura

• Bradford, Ernie Dusgate Selby (1980). The battle for the West : Thermopylae. New York: McGraw-Hill. ISBN 0070070628. OCLC 5889053. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Cartledge, Paul (2006). Thermopylae. Overlook Press, New York. fq. 313. ISBN 1585675660. OCLC 71266590. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Fields, Nic (2007). Thermopylae 480 BC : last stand of the 300. Oxford: Osprey. ISBN 978-1841761800. OCLC 148997192. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)