Wikipedia

Tualeti publik

Tualeti publik ose banjo publike është një dhomë ose ndërtesë e vogël me tualete (ose urinator) dhe lavamanë për përdorim nga publiku i gjerë. Objektet janë të disponueshme për klientët, udhëtarët, punonjësit e një biznesi, nxënësit e shkollave dhe të burgosurit dhe zakonisht ndahen në tualete për meshkuj dhe femra, megjithëse disa janë uniseks, veçanërisht për tualete publike të vogla.

Një tualet publik në lumin Boise Greenbelt me art publik .
Një tualet publik në një park në Viiskulma, Helsinki, Finlandë
Tualet në një stacion treni në Varenna, Itali
Mbetjet e tualetit publik nga koha romake në Ostia Antica

Përmbledhje

Redakto

Gjithnjë e më shumë, tualetet publike janë të aksesueshme për personat me aftësi të kufizuara. Në varësi të kulturës, mund të ketë shkallë të ndryshme të ndarjes midis burrave dhe grave dhe nivele të ndryshme të privatësisë. Në mënyrë tipike, e gjithë dhoma, ose një tezgë ose kabina që përmban një tualet, mund të mbyllet. Urinatorët, nëse janë të pranishme në një tualet për burra, zakonisht montohen në një mur me ose pa një ndarës midis tyre. Autoritetet lokale ose bizneset tregtare mund të ofrojnë ambiente tualeti publike. Disa janë të pambikëqyrur, ndërsa të tjerët janë të punësuar nga një kujdestar . Në shumë kultura, është zakon që t'i jepet bakshish kujdestarit, veçanërisht nëse ata ofrojnë një shërbim specifik, siç mund të jetë rasti në klubet e natës ose restorantet luksoze.

Tualetet publike zakonisht gjenden në shumë vende të ndryshme: vendndodhje në brendësi të qytetit, zyra, fabrika, shkolla, universitete dhe vende të tjera pune dhe studimi. Në mënyrë të ngjashme, muzetë, kinematë, baret, restorantet, vendet argëtuese zakonisht ofrojnë tualete publike. Stacionet hekurudhore, stacionet e karburantit dhe mjetet e transportit publik në distanca të gjata si trenat, tragetet dhe aeroplanët zakonisht ofrojnë tualete për përdorim të përgjithshëm. Tualetet portative janë shpesh të disponueshme në ngjarje të mëdha në natyrë.

Tualetet publike mund të jenë në pronësi të bashkisë apo komunës ose të menaxhohen dhe të kenë qasje direkt nga rruga. Ose ato mund të jenë brenda një ndërtese që, ndonëse është në pronësi private, lejon aksesin publik, si p.sh. një dyqan, ose mund të kufizohet tek klientët e biznesit, si p.sh. një restorant. Disa tualete publike janë pa pagesë, ndërsa të tjerët kanë një tarifë të caktuar. Në rastin e fundit ato quhen edhe tualete me pagesë dhe ndonjëherë kanë një rrotullues karikimi. Në formën më themelore, një tualet publik mund të jetë thjesht një urinator rruge i njohur si pissoir, sipas termit francez.

Tualetet publike njihen me shumë emra të tjerë në varësi të vendit. Shembuj janë: tualeti, banjo, dhoma e burrave, dhoma e grave, dhoma e pluhurave në SHBA, tualeti në Kanada dhe tualetet, tualetet, dollapi i ujit (Water Closet - WC), etj..

Legjislacioni

Redakto
Ndarja gjinore

Aksesi për gratë

Redakto

Mungesa e tualeteve publike për gratë pasqyron përjashtimin e tyre nga sfera publike në epokën viktoriane. Gjatë kësaj periudhe, pas largimit nga shtëpia e prindërve, gratë pritej të vazhdonin një karrierë si shtëpiake dhe bashkëshorte. Kështu, tualetet publike të sigurta dhe private ishin rrallë të disponueshme për gratë. Rezultati ishte se ato shpesh ishin të kufizuara në atë se sa larg mund të udhëtonin larg shtëpisë së tyre. Përndryshe, ato duhej ta bënin sa më mirë sjelljen e tyre në rrugët publike. Ato shpesh përjetonin ngacmime seksuale teksa burrat u përpoqën t'i "hidhnin një sy" ose ndryshe i shqetësonin. [1] :253–54, 290Disa gra përjetonin edhe fyerje dhe kalonin edhe më keq nëse nuk mund të siguronin privatësi madje edhe në shtëpi ose në vendet e tyre të punës. Problemet vazhdojnë edhe sot për gratë në të gjitha pjesët e botës.

Tualeteve gjithashtu iu caktuan ngjyrime të forta morale. Ndërsa dollapët publikë të ujit konsideroheshin të nevojshëm për arsye higjienike, ato shiheshin si ofenduese ndaj ndjeshmërisë publike. Është thënë se për shkak se objektet publike ishin të lidhura me aksesin në hapësirat publike, shtrirja e këtyre të drejtave tek gratë shihej si "imorale" dhe "e neveritshme". [2] Si rezultat i kodeve të epokës viktoriane, gratë u deleguan në sferën private, larg publikut, duke përmbushur rolet e tyre si gra dhe nëna të përgjegjshme, ku çdo lidhje me seksualitetin ose pjesët private të trupit ishte tabu. Për gratë, tualeti femëror në një hapësirë publike shoqërohej me rrezik dhe sjellje seksuale imorale. [3]

Sipas të dhënave të Bankës Botërore nga viti 2017, mbi 500 milionë gra nuk kishin akses në objektet sanitare [4] për të shkuar në banjë ose për të menaxhuar higjienën menstruale. Rreziku i sulmit seksual është i lartë, në Indi deri në 50%. [5] Amnesty International përfshin tualete të ndara sipas gjinisë në listën e masave të sugjeruara për të garantuar sigurinë e grave dhe vajzave në shkolla. [6]

Në shumë vende radhët për tualetet e grave janë më të gjata se ato të burrave; përpjekjet për t'u marrë me këtë njihen si barazi e vogël. Është vlerësuar se gratë marrin deri në 50% më shumë kohë në tualet. [7] Arsyet e dhëna përfshijnë shtatzëninë, menaxhimin e menstruacioneve, gjendjet shëndetësore (siç është cistiti), dizajni i veshjeve dhe ndihma e të tjerëve. [8] [9] Gratë kanë më shumë gjasa të shoqërohen nga fëmijë, me aftësi të kufizuara ose njerëz të moshuar.

Ndarja racore

Redakto

Pas përfundimit të skllavërisë në Shtetet e Bashkuara, shtetet jugore u përpoqën të përsërisin shtypjen e saj sociale ekonomike duke miratuar ligje që kërkonin që zezakët dhe të bardhët të ndaheshin në të gjitha vendet publike dhe private. Ndarja racore përfshinte tualetet publike, të mandatuara nga ligjet e Jim Crow përpara Aktit të të Drejtave Civile të vitit 1964 . 'Justifikimet' e parashikuara për objektet e ndara përfshinin "mbrojtjen e një grupi të caktuar, privatësinë, pastërtinë dhe moralin". [10] Kjo ndarje vendosi kufizime të rëndësishme në jetën e afrikano-amerikanëve . [11] Strategjitë për të mbajtur larg syrit afrikano-amerikanët përfshinin "zgjidhjen e bodrumit", e cila përfshinte vendosjen e tualeteve publike për njerëzit me ngjyrë në bodrumin pranë dhomave të furnizimit me portier. [12] Punëtorëve të zinj shpesh iu desh të bënin distanca të gjata për të arritur në tualetet që u ishin caktuar. [13]

Ata që ishin në gjendje të përballonin makinat mund të shmangnin poshtërimet e trenave dhe autobusëve të veçuar, por ata u përballën me vështirësinë për të gjetur një tualet publik që u lejohej të përdornin. Courtland Milloy i Washington Post kujton se në udhëtimet rrugore përtej vendit në vitet 1950 prindërit e tij hezitonin të ndalonin makinën për t'i lejuar fëmijët të qetësoheshin – thjesht nuk ishte e sigurt. [14] Një zgjidhje për këtë ishte mbajtja e një tualeti portativ (një lloj rregullimi i ngjashëm me kovën) në bagazhin e makinës. [15] Ky trajtim çoi në krijimin e Librit Green Motorist Negro, një udhërrëfyes i përditësuar çdo vit. [16] Sapo udhëtari të gjente "banjën me ngjyrë" të duhur, ajo mund të shërbente "si një pushim nga fyerjet e botës së bardhë", e ngjashme me atë që tani quhet hapësirë e sigurt . [17]

Personat me aftësi të kufizuara

Redakto

Tualetet publike kanë qenë shpesh të paarritshme për personat me aftësi të kufizuara. Në Shtetet e Bashkuara, të gjitha tualetet publike në ndërtesat federale kërkoheshin të ishin të aksesueshme për personat me aftësi të kufizuara nga Akti i Barrierave Arkitekturore të vitit 1968. [18] Këto kërkesa u shtrinë në të gjitha ndërtesat publike nga Akti i Amerikanëve me Aftësi të Kufizuara të vitit 1990 . [18]

 
Urinatorë për meshkuj me ndarje
 
Urinator për femra me ndarje

Urinatorët

Redakto
Shiko gjithashtu: Urinatori

Urinatorët për meshkuj janë të zakonshme në tualetet publike pasi ato janë më efikase në hapësirë se tualetet, kur është fjala për urinim. Urinatorët në tualetet publike janë të zakonshme në vendet perëndimore, por më pak në vendet myslimane, pjesërisht për shkak të rregullave të etikës islame të tualetit. Urinatorët për femra ekzistojnë gjithashtu por janë më të rralla. Urinatorët mund të jenë me shpëlarje automatike ose manuale, ose pa ujë për shpëlarje, siç është rasti i urinatorëve pa ujë. Ato mund të organizohen si pajisje të vetme sanitare (me ose pa mure privatësie) ose në një dizajn luge pa mure privatësie. Qëndrimi i trupit për përdoruesit e urinatorëve është veçanërisht pozicioni në këmbë. Krahasuar me urinimin në një tualet për qëllime të përgjithshme, përdorimi është më i shpejtë dhe më sanitar, sepse në urinë nuk ka mikrobe fekale, nuk ka dyer ose bravë shtesë për t'u prekur dhe nuk ka ndenjëse për t'u ngritur. Një urinator merr më pak hapësirë, është më i thjeshtë dhe konsumon më pak ujë për shpëlarje (ose edhe pa ujë fare) se sa një tualet me ujë.

Simbolet në unicode

Redakto

Unicode ofron disa simbole për tualetet publike. [19]

Simboli Kodi Emri Vlera Imazhi
🚹 U+1F6B9 SIMBOLI I BURRAVE tualet për meshkuj </img>
🚺 U+1F6BA SIMBOLI I GRAVE tualet femrash </img>
🚻 U+1F6BB BANJET tualet publik ose tualet publik unisex </img>
🚼 U+1F6BC SIMBOLI I FËMIJËS stacion ndërrimi i bebeve </img>
♿ U+267F SIMBOLI I KARROCËS objekte të aksesueshme për personat me aftësi të kufizuara </img>
🚽 U+1F6BD TUALET tualet publik </img>
Burimi: [19] [20]

Shih edhe

Redakto

Referime

Redakto
  1. ^ Carter, W. Burlette (2018). "Sexism in the 'Bathroom Debates': How Bathrooms Really Became Separated By Sex". Yale Law & Policy Review. 37 (1): 227–297. SSRN 3311184. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ Greed, Clara. Inclusive Urban Design: Public Toilets. Routledge, 2007.
  3. ^ Nirta, Caterina (3 gusht 2014). "Trans Subjectivity and the Spatial Monolingualism of Public Toilets". Law and Critique (në anglisht). 25 (3): 271–288. doi:10.1007/s10978-014-9141-9. ISSN 0957-8536.
  4. ^ "Lack of access to a toilet and handwashing materials hits women and girls hardest, especially when menstruating". blogs.worldbank.org (në anglisht). Marrë më 2021-12-01.
  5. ^ "The unexpected link between access to toilets and women's rights". ID4D (në anglisht). 2019-11-14. Arkivuar nga origjinali më 26 maj 2022. Marrë më 2021-12-01.
  6. ^ "Six steps to stop violence against schoolgirls, Document ACT 77/008/2007". Amnesty International. nëntor 2007. Marrë më 2009-02-27. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ O'Dwyer, Lisel. "Why queues for women's toilets are longer than men's". The Conversation (në anglisht). Marrë më 2021-12-30.
  8. ^ Jones, Nicole Raucheisen, Benji. "Why women wait longer for the bathroom than men". Insider (në anglishte amerikane). Marrë më 2021-12-30.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
  9. ^ "BBC Arts - Hay Festival, 2019 - It really is a man's world: How everyday design excludes women". BBC (në anglishte britanike). Marrë më 2021-12-30.
  10. ^ Griffin, C.J. (2009). "Workplace restroom policies in light of New Jersey's gender identity protection" (PDF). Rutgers Law Review. 61 (2): 409–436. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Published in The Public Historian, ed. Randolph Bergstrom, Volume 27, Issue 4, Fall 2005, pages 11-44. Weyeneth, R. R. (2005). The architecture of racial segregation: The challenges of preserving the problematic past. The Public Historian, 27(4), 11-44. DOI: 10.1525/tph.2005.27.4.11
  12. ^ Weyeneth, Robert R. (2005). "The Architecture of Racial Segregation: The Challenges of Preserving the Problematical Past". The Public Historian. 27 (4): 11–44. doi:10.1525/tph.2005.27.4.11. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Yellin, Eric S. Racism in the Nation's Service: Government Workers and the Color Line in Woodrow Wilson's America. University of North Carolina. fq. 117, 119. ISBN 9781469608020. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ Milloy, Courtland (21 qershor 1987). "Black Highways: Thirty Years Ago We Didn't Dare Stop". The Washington Post. Marrë më 24 tetor 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ Sugrue, Thomas J. "Driving While Black: The Car and Race Relations in Modern America". Automobile in American Life and Society. University of Michigan. Marrë më 24 tetor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Wright, Gavin (2013). Sharing the Prize. Harvard University Press. fq. 75–76. ISBN 9780674076440. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ Molotch, Harvey; Norén, Laura (2010). Toilet. ; Public Restrooms and the Politics of Sharing (në anglisht). New York: New York University Press. ISBN 978-0814795897.
  18. ^ a b "A history of bathroom battles in the U.S.: Racism, sexism, transphobia". pennlive (në anglisht). 2016-05-17. Marrë më 2022-04-11.
  19. ^ a b Unicode.org, Transport and Map Symbols. Range: 1F680–1F6FF. (accessed 6 November 2012)
  20. ^ Unicode.org, Miscellaneous Symbols. Range: 2600–26FF. (accessed 6 November 2012)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Tualeti_publik&oldid=2669019"