Zgjidhja Përfundimtare

Zgjidhja Përfundimtare (Gjermanisht: Endlösung, shqiptimi [ˈɛntˌløːzʊŋ]) ose Zgjidhja Përfundimtare e Çështjes Hebreje (gjermanisht: Endlösung der Judenfrage, shqiptimi [ˈɛntˌløːzʊŋ deːɐ̯ ˈjuːdn̩ˌfʁaːɡə]) ishte një plan zyrtar nazist për vrashjen masive të hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Letër vijuese nga Reinhard Heydrich për diplomatin gjerman Martin Luther duke kërkuar ndihmë administrative në zbatimin e Zgjidhjes Përfundimtare, 26 shkurt 1942

"Zgjidhja përfundimtare e çështjes së hebrenjve" ishte emri zyrtar i dokumentit për vrasjen e të gjithë hebrenjve brenda mundësive, i cili në synimet e tij, nuk ishte i kufizuar vetëm në kontinentin evropian. Kjo politikë e gjenocidit të qëllimshëm dhe sistematik duke filluar në të gjithë Evropën e pushtuar nga Gjermania Naziste u formulua në terma procedurale dhe gjeopolitike nga udhëheqja naziste në janar 1942 në Konferencën e Wannsee të mbajtur pranë Berlinit dhe arriti kulmin me Holokaustin, i cili pa vrasjen e 90% të hebrenjve polakë, dhe dy të tretat e popullsisë hebreje të Evropës.

Historiku

Natyra dhe koha e vendimeve që çuan në Zgjidhjen Përfundimtare është një aspekt i hulumtuar dhe debatuar intensivisht i Holokaustit. Programi evoluoi gjatë 25 muajve të parë të luftës duke çuar në përpjekjen për "vrasjen e çdo hebreu të fundit në kapjen gjermane".

Christopher Browning, një historian i specializuar për Holokaustin, shkroi se shumica e historianëve bien dakord që Zgjidhja Përfundimtare nuk mund t'i atribuohet një vendimi të vetëm të marrë në një moment të veçantë. "Në përgjithësi pranohet që procesi i vendimmarrjes ishte i zgjatur dhe në rritje."

Në vitin 1940, pas Rënies së Francës, Adolf Eichmann hartoi Planin Madagaskar për të zhvendosur popullsinë hebreje të Evropës në koloninë franceze, por plani u braktis për arsye logjistike, kryesisht një bllokadë detare.

Në fund të vitit 1941, udhëheqja naziste arriti të besonte se përballja me atë që ata e quajtën "çështja hebraike" do të kërkonte një përpjekje të koordinuar kombëtare shumë përtej fushëveprimit të njësive të lëvizshme të shfarosjes që tashmë vepronin në Lindje. Shkalla e vrasjes do të përshpejtohej në një shkallë industriale.

Kishte gjithashtu plane paraprake për të deportuar hebrenjtë në Palestinë dhe Siberi. Në vitin 1941, shkruajti Raul Hilberg, në fazën e parë të vrasjes masive të hebrenjve, njësitë lëvizëse të vrasjeve filluan të ndiqnin viktimat e tyre nëpër territoret e okupuara lindore; në fazën e dytë, duke u shtrirë në të gjithë Evropën e pushtuar nga Gjermania, viktimat hebreje u dërguan me trena të vdekjes në kampe të përqendrimit të shfarosjes të ndërtuara me qëllim të zbatimit sistematik të Zgjidhjes Përfundimtare.