Alegoria e shpellës

Alegoria e Shpellës, ose Shpella e Platonit, është një alegori e paraqitur nga filozofi grek Platoni në veprën e tij Republic (514a–520a, Libri VII) për të krahasuar "efektin e edukimit (παιδεία) dhe mungesën e tij në natyrën tonë". . Është shkruar si një dialog midis vëllait të Platonit, Glaukonit dhe mentorit të tij Sokratit, i rrëfyer nga ky i fundit. Alegoria paraqitet pas analogjisë së diellit (508b–509c) dhe analogjisë së vijës së ndarë (509d–511e).

Alegoria e shpellës e Platonit nga Jan Saenredam, sipas Cornelis van Haarlem, 1604, Albertina, Vjenë.

Në alegorinë "Shpella", Platoni përshkruan një grup njerëzish që kanë jetuar të lidhur me zinxhirë në murin e një shpelle gjatë gjithë jetës së tyre, përballë një muri të zbrazët. Njerëzit shikojnë hijet e projektuara në mur nga objektet që kalojnë para zjarrit pas tyre dhe u japin emra këtyre hijeve. Hijet janë realiteti i të burgosurve, por nuk janë paraqitje të sakta të botës reale. Hijet përfaqësojnë fragmentin e realitetit që ne normalisht mund ta perceptojmë përmes shqisave tona, ndërsa objektet nën diell përfaqësojnë format e vërteta të objekteve që ne mund t'i perceptojmë vetëm përmes arsyes. Ekzistojnë tre nivele më të larta: shkencat natyrore; matematika, gjeometria dhe logjika deduktive; dhe teoria e formave.

Sokrati shpjegon sesi filozofi është si një i burgosur që çlirohet nga shpella dhe kupton se hijet në mur nuk janë në të vërtetë burimi i drejtpërdrejtë i imazheve që shihen. Një filozof synon të kuptojë dhe të perceptojë nivelet më të larta të realitetit. Megjithatë, të burgosurit e tjerë të shpellës as që dëshirojnë të largohen nga burgu i tyre, sepse nuk dinë një jetë më të mirë.

Sokrati vëren se kjo alegori mund të shoqërohet me shkrimet e mëparshme, përkatësisht me analogjinë e diellit dhe me analogjinë e vijës së ndarë.

Shiko edhe

• Platoni