Autoudha me qasje të kontrolluar
Një autoudhë me akses të kontrolluar është një lloj autoudhe që është projektuar për trafikun e automjeteve me shpejtësi të lartë, me të gjithë fluksin e trafikut - hyrje dhe dalje - të rregulluar. Termat e zakonshëm në anglisht janë udhë-e-lirë, udhë-motorike dhe udhë-e-shpejtë. Terma të tjerë të ngjashëm përfshijnë udhëkalim dhe udhë-parku. Disa nga këto mund të jenë autoudha me akses të kufizuar, megjithëse ky term mund t'i referohet gjithashtu një klase autoudhësh me disi më pak të izoluar nga trafiku tjetër.
Në vendet pas konventës së Vjenës, kualifikimi i udhës-motorike nënkupton që ecja në këmbë dhe parkimi janë të ndaluara.
Një autoudhë me akses plotësisht të kontrolluar siguron një rrjedhë të papenguar trafiku, pa sinjale trafiku, kryqëzime apo akses në pronë. Ata janë të lirë nga çdo vendkalim në klasë me rrugë të tjera, hekurudha ose shtigje këmbësore, të cilat përkundrazi transportohen nga mbikalime dhe nënkalime. Hyrjet dhe daljet në autoudhë sigurohen në kryqëzime nga rrugë rrëshqitëse (rampa), të cilat lejojnë ndryshime të shpejtësisë midis autoudhës dhe rrugëve arteriale dhe kolektorëve. Në autoudhën me akses të kontrolluar, drejtimet e kundërta të udhëtimit zakonisht ndahen nga një brez mesatar ose rezervë qendrore që përmban një pengesë trafiku ose bar. Eliminimi i konflikteve me drejtimet e tjera të trafikut përmirëson në mënyrë dramatike sigurinë,[1] ndërsa rrit kapacitetin dhe shpejtësinë e trafikut.
Autoudhët me akses të kontrolluar evoluan gjatë gjysmës së parë të shekullit të 20-të. Italia ishte vendi i parë në botë që ndërtoi autoudha me akses të kontrolluar të rezervuara vetëm për trafik të shpejtë dhe vetëm për automjete motorike.[2][3] Italia hapi autostradën e saj të parë në 1924, A8, që lidh Milanon me Varese. Gjermania filloi të ndërtojë autobahn-in e saj të parë me akses të kontrolluar pa kufizime shpejtësie (30 kilometra në atë që tani është A555, e quajtur më pas si autoudhë e dyfishtë) në vitin 1932 midis Këlnit dhe Bonit. Më pas, ajo ndërtoi me shpejtësi sistemin e parë mbarëkombëtar të rrugëve të tilla.[4] Autoudhët e para të Amerikës së Veriut u hapën në zonën e qytetit të Nju Jorkut në vitet 1920. Britania, e ndikuar shumë nga hekurudhat, nuk ndërtoi autoudhën e saj të parë, By-pass-in Preston (M6), deri në vitin 1958.
Shumica e vendeve të avancuara teknologjikisht kanë një rrjet të gjerë autoudhësh ose autoudhësh për të ofruar udhëtime urbane me kapacitet të lartë, ose udhëtime rurale me shpejtësi të lartë, ose të dyja. Shumë prej tyre kanë një sistem numërimi të itinerarit në nivel kombëtar apo edhe ndërkombëtar (p.sh. itinera evropiane E).
Shiko edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ European Transport Safety Council (19 shkurt 2008). "Fate of EU Motorway Safety in Hands of MEPs". Press release. http://archive.etsc.eu/documents/copy_of_PR%20Motorways%20safety-02.18-final.pdf. Retrieved 7 prill 2014.
- ^ Lenarduzzi, Thea (30 janar 2016). "The motorway that built Italy: Piero Puricelli's masterpiece". The Independent. Marrë më 12 maj 2022.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "The "Milano-Laghi" by Piero Puricelli, the first motorway in the world". Marrë më 10 maj 2022.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Avus highway | German expressway | Britannica".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)