Bamja

Bamja (Abelmoschus esculentus) është një bimë me lule në familjen Malvaceae. Bishtajat e saj të farës së gjelbër të ngrënshme janë një ushqim. Origjina gjeografike e bamjeve është e diskutueshme, me mbështetës me prejardhje nga Afrika Perëndimore, Etiopia dhe Azia Jugore. Bima kultivohet në rajone tropikale, subtropikale dhe të buta të ngrohta në të gjithë botën dhe është një pjesë e dukshme e kuzhinës së Shteteve të Bashkuara Jugore, si dhe kuzhinës së Lindjes së Mesme, kuzhinës indiane dhe kuzhinës së Sri Lankës.

Fruti i bamjes së vjelur nga fusha

Bima e bamjes ne fushe

Kultivimi

E parë nga pikëpamja botanike bamja është një e afërme e familjes Hibiscus dhe Mallow , lulet e saj janë të mrekullueshme, me petalet e tyre të bardha-verdhë dhe me qendrat  te kuqe granatë. Ajo që na intereson nga kjo bimë, megjithatë, është baçeli, i cili gatuhet si një perime. Kjo është një perime e ngjashme me një spec te gjatë djegës të gjelbër, e pasur me veti ushqyese. Bima rritet shumë, me një pamje të tipit të lulediellit dhe një qime pak thumbuese.

Toka dhe klima e përshtatshme

Klima

Duke qenë një bimë me origjinë tropikale, nuk e duron motin e ashpër dhe ngricat. Është shumë e rëndësishme që ajo te mbillet në toka që i rreh dielli për të për të arritur pjekurinë.

Toka

Bamja është një perime me pak kërkesa, mund të kultivohet praktikisht në çdo lloj terreni. Si për shumicën e perimeve është mirë të shmangen toka me ujë të ndenjur dhe të zgjidhen vende të mbrojtura dhe me diell. Para mbjelljes mjafton vetëm një punim standard i tokës, ndërsa nuk do te ishte keq një plehërim i lehtë (me humus apo pleh stalle).

Si të mbjellim bamjen

Mbjellja

Farave të bamjeve u duhet ngrohtësi për të buisur, kështu që gjëja më e mirë është të mbillen farat në në një vaskë dhe pastaj, mbas buisjes, të bëhet transplanti i tyre në tokë. Bamjet mund të mbillen në shkurt dhe mars në shtretër të nxehtë dhe të transplantohen pas dy muajsh në tokë, apo mbillen direkt në fushë në muajin prill. Farat vendosen në rreth dy cm thellësi.

Mënyra e mbjellës

Bimët e bamjeve rriten shumë, duke arritur deri në dy metra lartësi, prandaj është mirë të mbillen rreth 70 cm larg nga njëra-tjetra. Mund të mbillen farat dhe më afër dhe më pas të rrallohen, duke lënë fidanët më të fuqishme.

Kultivimi i bamjeve ne kopsht

Operacionet bujqësore

Kultivimi i bamjes nuk ka shumë kërkesa, bima zhvillohet shumë e harlisur, me një kërcell të fuqishëm si ai i lulediellit, për këtë arsye ajo nuk kërkon mbështetje. Barërat e këqija është mirë të hiqen edhe pse, duke qenë një bimë e gjatë dhe e fortë, bamja nuk ka frikë konkurrencën e tyre. Ujitjet janë të dobishme vetëm në periudha të nxehta dhe të thata, duke shmangur dhënien në sasi të mëdha të ujit, mundësisht  me i ujitur shpesh dhe nga pak.

Bashkëjetesa dhe rotacionet

Bamja është një bimë që nuk është pjesë e familjeve të zakonshme botanike te cilave u përkasin perimet tradicionale, pra nuk ka aspak probleme të mëdha të afërsisë ose trashëgimisë.

Vjelja

Frytet zhvillohen pas lulëzimit dhe zgjidhen kur ato janë akoma te njomë, më pas baçeli rritet por drunjëzohet dhe bëhet e vështirë dhe jo të përshtatshme për t'u konsumuar. Zakonisht cikli  i kultivimit të bamjes deri tek fryti është 75-90 ditë.

Përdorimi : si të gatuajmë bamjet

Bamjet mund të hahen të papërpunuara në sallatë, por janë perime për të gatuar gjellë, e shkëlqyer në kuzhinat etnike të tilla si couscous, ose në gatimin e një përzierje te perimeve (turli). Në qoftë se ju nuk keni probleme diete, mund t’i përdorni edhe të skuqura. Bamjet e vogla mund të bëhen edhe turshi të shijshme. Bamja është e pasur në vetitë ushqyese: përmban shumë vitamina (A, C, B6) kalcium, zink, kalium dhe acid folik (i dobishëm për gratë shtatzëna).

Varietetet e bamjes

Ashtu si të gjithë perimet edhe bamja gjithashtu ka disa lloje, të cilat ndryshojnë në gjatësinë dhe në ciklin e kultivimit, në madhësinë dhe ngjyrat e frutave. Disa shembuj janë bamjet Hill Country Red, Red Burgundy, Clemson. Ky i fundit është ndoshta më i përshtatshmi për kultivarët tone.

Vlerat ushqyese te bamjes sasia 100 g

Kalori                 33 Cal
Yndyrë                  0.2 g
Acide yndyrore          0 g
Kolesterol              0 mg
Natrium                 7 mg
Kalium                299 mg
Karbohidrate            7 g
Fibra ushqimore         3.2 g
Sheqer                  1.5 g
Proteina                1.9 g
Vitamine A            716 IU 
Vitaminë C             23 mg
Kalcium                82 mg
Hekur                   0.6 mg
Vitaminë D              0 IU 
Vitaminë B6             0.2 mg
Vitaminë B12            0 µg 
Magnezium              57 mg

Weblinks

• Mbjellja e bamjeve (me foto)