Pajisja shpërthyese e improvizuar
Një pajisje shpërthyese e improvizuar (IED) është një bombë e ndërtuar dhe e vendosur në mënyra të ndryshme nga veprimet ushtarake konvencionale. Ajo mund të jetë e ndërtuar nga eksplozivët ushtarakë konvencionalë, të tillë si një predhë artilerie, e bashkangjitur në një mekanizëm shpërthyes. IED-të zakonisht përdoren si bomba në anë të rrugës, ose bomba të bëra vetë.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/IED_Baghdad_from_munitions.jpg/220px-IED_Baghdad_from_munitions.jpg)
Termi "IED" u krijua nga Ushtria Britanike gjatë konfliktit të Irlandës së Veriut për t'iu referuar kurtheve me rreme
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Cougar_Hit_By_IED.jpg/220px-Cougar_Hit_By_IED.jpg)
të bëra nga IRA dhe hyri në përdorim të zakonshëm në SHBA gjatë Luftës së Irakut.[1][2]
IED në përgjithësi përdoren në operacione terroriste ose në një luftë jokonvencionale asimetrike ose në luftë urbane nga guerilët kryengritës ose forcat komando në një teatër operacionesh.[3][4] Në Luftën e Irakut (2003–2011), kryengritësit përdorën IED gjerësisht kundër forcave të udhëhequra nga SHBA, dhe deri në fund të vitit 2007, IEDs ishin përgjegjës për afërsisht 63% të vdekjeve të koalicionit në Irak.[5] Ato u përdorën gjithashtu në Afganistan nga grupet kryengritëse dhe shkaktuan mbi 66% të viktimave të koalicionit në Luftën e Afganistanit 2001–2021.[6][7]
IED u përdorën gjithashtu shpesh nga Tigrat e Çlirimit të Tamil Eelam (LTTE) në Sri Lanka gjatë Luftës Civile të Sri Lankës[8][9] dhe nga separatistët ambazonianë në krizën e vazhdueshme anglofone.[10]
Shiko edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ van Rij, Armida; Bryce, Hannah; Wilkinson, Benedict; Vining, Maxine (prill 2017). "Defining the device: The need for international humanitarian standards for improvised explosive device disposal" (PDF). kcl.ac.uk. King's College London. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 28 janar 2022.
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ "IEDS – Learning from History". Defence Industry Reports. 2009. Arkivuar nga origjinali më 13 shkurt 2011.
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ Singer, Peter W. (7 shkurt 2012). "The Evolution of Improvised Explosive Devices (IEDs)". Brookings (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-08-06.
- ^ Manglik, Rohit. ESIC STENO PHASE – I 2020 | 12 Full Length Mock Test.
{{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ "iCasualties: OIF – Deaths by IED". Arkivuar nga origjinali më 13 janar 2009.
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ Joseph, Paul (15 qershor 2016). The SAGE Encyclopedia of War: Social Science Perspectives. SAGE Publications. ISBN 9781483359915.
Explosives accounted for over two thirds of the casualties in Iraq and Afghanistan, mostly caused by IEDs.
{{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ Combs, Cynthia C. (2017). Terrorism in the Twenty-First Century (në anglisht). Taylor and Francis. ISBN 9781317206798.
More than two thirds of combat deaths in Iraq by 2007 were caused by IEDs.
- ^ "Suicide Terrorism: A Global Threat". Pbs.org. Arkivuar nga origjinali më 31 dhjetor 2022. Marrë më 18 tetor 2009.
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ "13 killed in blasts, arson in Sri Lanka". The Hindu. Chennai, India. 13 prill 2006. Arkivuar nga origjinali më 14 prill 2006. Marrë më 18 tetor 2009.
{{cite news}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ "Cameroon Says Separatists Relaunch Attacks, IED Use After Death of Self Proclaimed General" (në anglishte amerikane). Voice of America. 3 shkurt 2023. Arkivuar nga origjinali më 27 mars 2023. Marrë më 2023-02-03.