Ushtria Republikane Irlandeze
Ushtria Republikane Irlandeze (IRA) është një emër i përdorur nga organizata të ndryshme të rezistencës në Irlandë gjatë shekujve të 20-të dhe të 21-të. Organizatat me këtë emër i janë kushtuar antiimperializmit përmes republikanizmit irlandez, besimi se e gjithë Irlanda duhet të jetë një republikë e pavarur e lirë nga sundimi kolonial britanik.[1]
Ushtria origjinale Republikane Irlandeze (1919–1922), shpesh e referuar tani si "IRA e vjetër", u ngrit në 1917 nga anëtarët e Vullnetarëve Irlandezë dhe Ushtrisë Qytetare Irlandeze e përforcuar më vonë nga irlandezë, më parë në Ushtrinë Britanike në Luftën e Parë Botërore, të cilët u kthyen në Irlandë për të luftuar kundër Britanisë në Luftën Irlandeze për Pavarësi. Në ligjin irlandez,[2] kjo IRA ishte ushtria e Republikës revolucionare irlandeze, siç u deklarua nga parlamenti i saj, Dáil Éireann, në 1919.
Në shekullin që pasoi, IRA origjinale u riorganizua, u ndryshua dhe u nda në disa raste, në një shkallë të tillë që shumë organizata të mëvonshme paraushtarake janë njohur me atë titull - veçanërisht Ushtria Republikane Irlandeze e Përkohshme, e cila ishte një pjesëmarrëse kryesore gjatë Problemeve në Irlandën e Veriut. Organizatat bashkëkohore të IRA-s pretendojnë secila të drejtën e vetme për emrin, secila duke këmbëngulur se ata janë pasardhësi i vetëm legjitim i IRA-s origjinale.