Ciceroni
Ciceroni (Mark Tul Cicero), lindi më 3 janar të vitit 106 p.e.s dhe vdiq më 7 dhjetor të vitit 43 p.e.s, ishte historian dhe filozof i Romës antike i lindur pranë Aripinit. Studioi në Romë për drejtësinë dhe retorikën. Njohuritë e tija në artin e oratorisë (gojtarisë) dhe të filozofisë ai i plotësoi veçanërisht pas një udhëtimi që kishte bërë në Greqi. Në vitin 63 p.e.s ai ishte konsull dhe gjatë kryerjes së kësaj detyre ai zbuloi komplotin e Katilinës dhe më vonë të bjerë si viktimë e kundështarëve të tij dhe të dërgohet nga ata në mërgim. Pas dy vite mërgimi ai kthehet përsëri në Romë dhe merret me studime retorike dhe filozofike. Pasi ai mendonte se vetëm në rrugën që shihte Pompeu mund të mbrohej çështja e republikës, ai edhe mbajti anën e tij në luftën civile. Pas vrasjes së Çezarit ai ishte një ndër krerët e partisë së senatit dhe e luftonte Mark Antonin. Për shkak të kësaj vije që ndiqte, Ciceroni u vra nga agjentët e Antonit në vitin 43 p.e.s.
Gjatë jetës së tij ai ishte i dalluar për oratori (gojtari). Ka mbajtur fjalime të ndryshme si burrë shteteti dhe si avokat. Fjalimet e tija janë çmuar si fjalë bindëse, si të forcës tërheqëse të fjalës. Nga këto fjalime të Ciceronit mund të kuptohen dhe të njihen më mirë rrethanat dhe jeta e tij.
Cicero shkroi disa vepra si: "De oratore" (Mbi oratorinë), "De republika" (Mbi shtetin), "De amicitia" (Mbi miqësinë), "De setnecutute" (Mbi pleqërinë).
Gjuha që përdor Ciceroni në veprat e tija është e zgjedhur dhe e përpunuar me stilin e tij të qartë dhe të bukur, ai mendimet i ilustron me figura tërheqëse gjuhësore.
Nga korrospondeca (letërkëmbimi) e tij me mikun e tij të ngushtë Pompon Atikun mund të kuptojmë se Ciceroni ka jetuar në pronat e Atikut për një farë kohe.
Ciceroni na lë disa të dhëna mbi mardhëniet dhe pasuritë e Dyrrahut (Durrësit t sotëm) dhe të Apollonisë (Fierit të sotëm) të cilat janë të shkruara në akuzat e tij drejtuar kundërshtarit të tij Pizonit. Nga këto shënime kuptojmë se Ciceroni kishte jetuar edhe në tokat Ilire për të cilat thoshte se disa prej tyre shfrytëzoheshin nga sundimtarët e provincës maqedonase.
Tituj të veprave
Redakto
- Letrat
- Ligjëratat
- "De oratore" (Mbi oratorin),
- "De republika" (Mbi shtetin),
- "De amicitia" (Mbi miqësin),
- "De setnecutute" (Mbi pleqërinë).
Vepra te tjera filosofike
Redakto- de Inventione
- de Optimo Genere Oratorum
- Topica
- de Oratore
- de Fato
- Paradoxa Stoicorum
- De Partitione Oratoria
- Brutus Orator
- De Re Publica
- de Consulatu Suo
- de Legibus
- de Finibus
- Tusculanae Disputationes
- de Natura Deorum
- Academica
- Cato Maior de Senectute
- Laelius de Amicitia
- de Divinatione
- de Officiis
- Commentariolum Petitionis
Burim i të dhënave
Redakto- Ilirët dhe Iiria te autorët antikë ISBN 99927-1-639-8