Dhimbje koke me stimul të ftohtë
Një dhimbje koke me stimul të ftohtë, e njohur në gjuhën e folur si dhimbje koke me akullore ose ngrirje e trurit, është një formë dhimbjeje e shkurtër ose dhimbje koke që zakonisht lidhet me konsumimin (veçanërisht konsumimin e shpejtë) të pijeve të ftohta ose ushqimeve të tilla si akullorja, popsicles dhe kone bore. Shkaktohet nga një substancë e ftohtë që prek çatinë e gojës dhe besohet se rezulton nga një përgjigje nervore që shkakton shtrëngim të shpejtë dhe ënjtje të enëve të gjakut, [3] "duke iu referuar" dhimbjes nga çatia e gojës në kokë. [4] [5] Shkalla e marrjes së ushqimeve të ftohta është studiuar si një faktor kontribues. [6] Mund të ndodhë gjithashtu gjatë një ekspozimi të papritur të kokës së pambrojtur ndaj temperaturave të ftohta, si p.sh. duke u zhytur në ujë të ftohtë. [7] Një dhimbje koke nga stimuli i ftohtë dallon nga mbindjeshmëria ndaj dentinës, një lloj dhimbjeje dentare që mund të ndodhë në rrethana të ngjashme.
| Dhimbje koke me stimul të ftohtë | |
|---|---|
| Emra të tjerë | Dhimbje koke nga akullorja, ngrirja e trurit[1][2] |
.jpg) | |
| Një vajzë e re që konsumon me nxitim akulloren, një shkak i zakonshëm i dhimbjeve të kokës nga stimuli i ftohtë, të cilat me vend quhen "ngrirje e trurit" ose "dhimbje koke nga akullorja" | |
| Specialitet | Neurologjia  |
| Kohëzgjatja | 20 sekonda deri në 2 minuta në varësi të ashpërsisë |
| Shkaktar(ë) | Konsumimi i shpejtë i ushqimeve dhe pijeve të ftohta ose ekspozimi i zgjatur oral ndaj stimujve të ftohtë |
| Trajtimi | Heqja e stimulit të ftohtë nga zgavra e gojës dhe shtyrja e gjuhës drejt majës së hundës ose çatisë së gojës për të lehtësuar dhimbjen. Pirja e ujit të ngrohtë gjithashtu mund të lehtësojë dhimbjen. |
Macet dhe kafshët e tjera janë vërejtur që shfaqin një reagim të ngjashëm kur paraqiten me një stimul të ngjashëm. [8]
Terminologjia
RedaktoTermi dhimbje koke me akullore është përdorur të paktën që nga 31 janari 1937, i përmbajtur në një shënim në ditar nga Rebecca Timbres botuar në librin e vitit 1939 Ne nuk e pyetëm Utopinë: Një familje kuaker në Rusinë Sovjetike. [9] Përdorimi i parë i botuar i termit ngrirje e trurit, në kuptimin e një dhimbje koke me stimul të ftohtë, ishte në vitin 1991. [10] [a] 7-Eleven e ka markuar termin. [11]
Shkaku dhe shpeshtësia
RedaktoNjë dhimbje koke nga stimuli i ftohtë mendohet të jetë rezultat i drejtpërdrejtë i ftohjes dhe ringrohjes së shpejtë të kapilarëve në sinuse që çojnë në periudha vazokonstriksioni dhe vazodilatimi. Një përgjigje e ngjashme, por pa dhimbje, e enëve të gjakut bën që fytyra të duket e "skuqur" pas qëndrimit jashtë në një ditë të ftohtë. Në të dyja rastet, temperatura e ulët bën që kapilarët në sinuset të ngushtohen dhe më pas të përjetojnë zgjerim ekstrem të rikthimit ndërsa ngrohen përsëri. [12]
Në qiellzë, ky zgjerim ndihet nga receptorët afër dhimbjes, të cilët më pas dërgojnë sinjale përsëri në tru nëpërmjet nervit trigeminal, një nga nervat kryesorë të zonës së fytyrës. Ky nerv gjithashtu ndjen dhimbjen e fytyrës, kështu që ndërsa sinjalet nervore përcillen, truri e interpreton dhimbjen si të ardhur nga balli - i njëjti fenomen "dhimbje e referuar" që shihet në sulmet në zemër. Dhimbja e ngrirjes së trurit mund të zgjasë nga disa sekonda në disa minuta. Hulumtimet sugjerojnë se i njëjti mekanizëm vaskular dhe nerv i implikuar në "ngrirjen e trurit" shkaktojnë aurën (çrregullim ndijor) dhe fazat pulsative (dhimbje pulsuese) të migrenës. [13]
Është e mundur të keni një dhimbje koke nga stimuli i ftohtë si në mot të nxehtë ashtu edhe në të ftohtë, sepse efekti varet nga temperatura e ushqimit që konsumohet dhe jo në atë të mjedisit. Shkaqe të tjera që mund të imitojnë ndjesinë e dhimbjes së kokës nga stimuli i të ftohtit përfshijnë atë që krijohet kur shpimi me shpejtësi të lartë kryhet përmes tryezës së brendshme të kafkës tek njerëzit që i nënshtrohen një procedure të tillë në gjendje të zgjuar ose të qetë.
Teoria e arteries së përparme cerebrale
RedaktoNjë tjetër teori për shkakun e dhimbjeve të kokës nga stimuli i ftohtë shpjegohet me rritjen e fluksit të gjakut në tru përmes arteries cerebrale anteriore, e cila furnizon me gjak të oksigjenuar shumicën e pjesëve mediale të lobeve frontale dhe lobeve parietale sipërore mediale . Kjo rritje në vëllimin e gjakut dhe si rrjedhojë e rritjes së madhësisë në këtë arterie mendohet se sjell dhimbjen e shoqëruar me një dhimbje koke me stimul të ftohtë. [citim i nevojshëm]
Kur arteria cerebrale e përparme ngushtohet, duke frenuar përgjigjen ndaj këtij vëllimi të rritur të gjakut, dhimbja zhduket. Zgjerimi, pastaj shtrëngimi i shpejtë, i kësaj ene gjaku mund të jetë një lloj vetëmbrojtjeje për trurin. [citim i nevojshëm]
Ky fluks gjaku nuk mund të pastrohet aq shpejt sa vjen gjatë dhimbjes së kokës nga stimuli i ftohtë, kështu që rrjedha e gjakut mund të rrisë presionin brenda kafkës dhe të shkaktojë dhimbje në këtë mënyrë. Ndërsa presioni intrakranial dhe temperatura në tru rriten, enët e gjakut tkurren dhe presioni në tru zvogëlohet përpara se të arrijë nivele të rrezikshme. [14]
Hulumtimi
RedaktoFenomeni është mjaft i zakonshëm saqë ka qenë objekt i hulumtimit të botuar në British Medical Journal dhe Scientific American. [12] [13] Një studim i kryer nga Maya Kaczorowski tregoi një incidencë më të lartë të dhimbjes së kokës tek subjektet që konsumonin një mostër akulloreje shpejt, në më pak se 5 sekonda, kundrejt atyre që konsumuan ngadalë, duke marrë më shumë se 30 sekonda (27% dhe 12%, respektivisht).
Sipas hulumtimit të Nigel Bird, Anne MacGregor dhe Marcia I. Wilkinson të botuar në revistën Headache, në studimin e tyre "17% e pacientëve me migrenë dhe 46% e studentëve patën dhimbje koke pas aplikimit në palatal ose gëlltitjes së akullores". [15]
Shënime
Redakto- ^ Përdorimi më i hershëm i regjistruar i termit "ngrirje e trurit" (me një kuptim tjetër) ishte në vitin 1968 në një revistë akademike kanadeze.[nevojitet citimi]
Referime
Redakto- ^ Kaczorowski, Maya; Kaczorowski, Janusz (21 dhjetor 2002). "Ice cream evoked headaches (ICE-H) study: randomised trial of accelerated versus cautious ice cream eating regimen". British Medical Journal. 325 (7378): 1445–1446. doi:10.1136/bmj.325.7378.1445. PMC 139031. PMID 12493658.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Jankelowitz, SK.; Zagami, AS. (dhj 2001). "Cold-stimulus headache". Cephalalgia. 21 (10): 1002. doi:10.1046/j.1468-2982.2001.00301.x. PMID 11843876. S2CID 28861589.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "What causes an ice cream headache?". 1 prill 2000.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Ice cream headaches Causes - Mayo Clinic".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Definition of Ice cream headache". Arkivuar nga origjinali më 2014-09-24. Marrë më 2009-03-25.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "The Dairy Education eBook Series - Food Science". University of Guelph.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Ice cream headaches - Symptoms and causes". Mayo Clinic (në anglisht). Marrë më 2022-03-22.
- ^ "Do Cats Actually Get 'Brain Freeze' When They Eat Cold Treats? - petMD". www.petmd.com.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Timbres, Harry; Timbres, Rebecca (1939). "We didn't ask Utopia: a Quaker family in Soviet Russia". Prentice Hall. Marrë më 2013-02-19.
But your nose and fingertips get quite numb, though, and if you don't keep rubbing your forehead, you get what we used to call 'an ice cream headache.'
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Confessions of a City Literate". New Hampshire Union Leader. 27 maj 1991.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "BRAINFREEZE - Trademark Details". Justia Trademarks (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2020-06-06. Marrë më 2020-06-06.
- ^ a b Scientific American Mind, 1555–2284, 2008, Vol.
- ^ a b Hulihan, Joseph (1997). "Ice cream headache". BMJ. 314 (7091): 1364. doi:10.1136/bmj.314.7091.1364. PMC 2126629. PMID 9161304.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid<ref>tag; name "bmj" defined multiple times with different content - ^ Welsh, Jennifer (22 prill 2012). "Cause of Brain Freeze Revealed". TechMediaNetwork.com. Marrë më 2012-04-24.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Bird, Nigel; MacGregor, Anne; Wilkinson, Marcia I. (1992). "Ice cream headache–site, duration, and relationship to migraine". Headache. Wiley-Blackwell. 32 (1): 35–8. doi:10.1111/j.1526-4610.1992.hed3201035.x. PMID 1555929.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)