Djegia e librave dhe varrosja e dijetarëve

Djegia e librave dhe varrosja e dijetarëve (kinezisht: 焚書坑儒) i njohur gjithashtu si djegia e librave dhe ekzekutimi i studiuesve ru i referohet djegies së supozuar të teksteve në 213 pes dhe varrosjes të 460 studiuesve konfucianë në 212 p.e.s. nga perandori kinez Qin Shi Huang i dinastisë Çin. Kjo supozohej se kishte shkatërruar traktatet filozofike të njëqind Shkollave të Mendimit, me qëllimin e forcimit të filozofisë zyrtare qeverisë së Qin të Legalizmit.

Historianët modernë dyshojnë në detajet e historisë, e cila u paraqit për herë të parë më shumë se një shekull më vonë në veprën zyrtare të Dinastisë Han të Sima Qian, "Të dhënat e historianit të madh". Si një studiues i gjykatës, Sima kishte çdo arsye për të zvogëluar vlerën e perandorit më parë për të shkelur vlerat e tij, dhe konfucianizimit më vonë nuk e vuajtën në dyshim historinë. Siq e shprehu një historian i ri, mesazhi i tyre ishte: "Nëse merr jetën tonë, Qielli do të marrë jetën e dinastisë tuaj."

Hulumtuesit modernë pajtohen se Qin Shi Huang mblodhi dhe shkatërroi shumë vepra që i vlerësoi si të pasakta ose në kundërshtim me regjimin. Ai urdhëroi që të ruheshin dy kopje të çdo shkolle në bibliotekat e perandorëve. Disa prej tyre u shkatërruan gjatë luftimeve pas rënies së dinastisë. Ai vrasë studiues, por jo duke i varur gjallë, dhe viktimat nuk ishin "konfucianistë", pasi kjo shkollë ende nuk ishte formuar në atë formë.

Skepticizmi

Në vitin 2010, Li Kaiyuan (李开元), një hulumtues në fushën e historisë së dinastisë Qin dhe dinastisë Han, botoi një artikull me titullin "The Truth or Fiction of the Burning the Books and Executing the Ru Scholars: A Half-Faked History" (真伪虚实—半桩伪造的历史), ku ngriti dyshime rreth "ekzekutimit të studiuesve ru" ("坑儒") dhe argumentoi se Sima Qian kishte përdorur gabimisht materiale historike. Li beson se "djegia e librave dhe ekzekutimi i studiuesve ru" është një pseudo-histori e cila është mirësynuar me "djegien e librave" të vërtetë (真实的"焚书") dhe "ekzekutimin e studiuesve ru" të rremë (虚假的"坑儒").

Përshkrimi i Sima Qianit për ekzekutimin e studiuesve ka vështirësi të ngjashme. Së pari, asnjë tekst para Shiji-t nuk përmend ekzekutimet, Shiji nuk përmend asnjë studiues konfucionist me emër si viktimë të ekzekutimeve, dhe në fakt, asnjë tekst tjetër nuk përmend ekzekutimet fare deri në shekullin e 1 të erës sonë. Përdorimi më i hershëm i frazës të famshme "djegia e librave dhe ekzekutimi i konfucionistëve" nuk vërehet deri në fillim të shekullit të 4. Sima Qian raporton se studiuesit ishin "keng, 坑", një fjalë që ajo e përdor në disa vende të tjera. Konteksti në këto vende tregon se kjo fjalë ka kuptimin "të vrasë", jo "të varrosë gjallë". Karakteri në tekstet më të hershme kishte kuptimin "fundor, rreth" dhe më pas mori kuptimin "të fshihet dhe të vritet". Sima Qian e përdori për të përshkruar zhdukjen e një ushtrie armiqsh. Një keqkuptim ndodhi në dinastitë më të vona kur kuptimi i "të varrosë gjallë" u bë i zakonshëm.