Faraoni
Faraoni ose Firavuni (Koptisht: ⲡⲣ̅ⲣⲟ Pǝrro) është titulli i zakonshëm i monarkëve të Egjiptit të lashtë nga Dinastia e Parë (rreth vitit 3150 para erës sonë) deri në aneksimin e Egjiptit nga Perandoria Romake në vitin 30 para erës sonë,[1] megjithëse termi aktual "Faraoni" nuk u përdor në të njëjtën kohë për një sundimtar deri në Merneptah, rreth vitit 1200 pes. Në dinastinë e hershme, mbretërit e lashtë egjiptianë kishin më së shumti tre tituj, emrin Horus, Sedge dhe Bee (nswt-bjtj) dhe emrin Dy Zonja (nbtj).
Në shoqërinë egjiptiane, feja ishte thelbësore në jetën e përditshme. Një nga rolet e faraonit ishte si një ndërmjetës midis perëndive dhe njerëzve. Faraoni në këtë mënyrë ishte zëvendës për perënditë; roli i tij ishte edhe si administrator civil dhe fetar. Ai zotëronte tërë vendin në Egjipt, miratoi ligje, mblodhi taksat dhe mbrojti Egjiptin nga pushtuesit si kryekomandant i ushtrisë.[2] Fetarikisht, faraoni funksionoi mbi ceremonitë fetare dhe zgjodhi vendet e tempujve të rinj. Ai ishte përgjegjës për ruajtjen e Maat (mꜣꜥt), ose rendin kozmik, ekuilibrin dhe drejtësinë, dhe një pjesë e kësaj përfshinte shkuarjen në luftë kur ishte e nevojshme për të mbrojtur vendin ose sulmuar të tjerët, kur besohej se kjo do të kontribuonte për Maat, të tilla si marrja e burimeve.[3]
Gjatë ditëve të para para bashkimit të Egjiptit të Epërm dhe të Poshtëm, Deshret ose "Kurora e Kuqe", ishte një përfaqësim i mbretërisë së Egjiptit të Poshtëm, ndërsa Hedjet ose "Kurora e Bardhë", vishej nga mbretërit e mbretërisë së Egjiptit të Epërm. Pas bashkimit të të dy mbretërive në një Egjipt të bashkuar, Pschent, kombinimi i kurorave të kuqe dhe të bardha ishte kurora zyrtare e mbretërve. Me kalimin e kohës u futën kreva të reja gjatë dinastive të ndryshme si Khat, Nemes, Atef, kurora Hemhem dhe Khepresh. Ndonjëherë, përshkruhej se një kombinim i këtyre kapelave ose kurorave do të visheshin së bashku.
Lista e faraonëve Redakto
- Artikulli kryesor: Faraonet e egjiptit
Shenjë mbretërore Redakto
Skeptrat dhe shtigjet Redakto
Skeptrat dhe shtigjet ishin një shenjë e përgjithshme e autoritetit në Egjiptin e lashtë.[4] Një nga skeptrat më të hershëm mbretëror u zbulua në varrin e Khasekhemwy në Abidos.[4] Mbretërit ishin të njohur gjithashtu që mbartin një staf, dhe Faraoni Anedjib tregohet në enët prej guri që mbajnë një të ashtuquajtur staf-mks.ref name="TW159">Wilkinson, Toby A.H. Early Dynastic Egypt. Routledge, 2001, p. 159.</ref> Skeptri me historinë më të gjatë duket të jetë skeptri-heqa, i përshkruar ndonjëherë si shkopi i bariut.[5] Shembujt më të hershëm të kësaj pjese të shenjës mbretërore datojnë në Egjiptin parahistorike. Një skeptër u gjet në një varr në Abidos që daton nga Naqada III.
Një skeptër tjetër i lidhur me mbretin është skeptri-was.[5] Ky është një staf i gjatë i montuar me kokë kafshësh. Pamjet më të hershme të njohura të skeptrit daton deri në Dinastinë e Parë. Skeptri-was tregohet në duart e mbretërve dhe të hyjnive.
Rrahësi më vonë ishte e lidhur ngushtë me skeptrin-heqa, por në përfaqësimet e hershme mbreti gjithashtu përshkruhej vetëm me rrahës, siç tregohet në një dorezë të thikave para-dinastike të vonëshme e cila tani është në muzeun Metropolitane, dhe në Narmer Macehead.[6]
Uraeus Redakto
Dëshmia më e hershme e njohur për Uraeus - një kobër që rriten është nga mbretërimi i Denit nga Dinastia e Parë. Kobra gjoja mbronte faraonin duke nxjerrur flakë kundër armiqve të saj.[7]
Kurorat dhe kapelat Redakto
- Artikulli kryesor: Kurorat e Egjiptit
Deshret Redakto
Kurora e kuqe e Egjiptit të Poshtëm, kurora e Deshretit, daton në kohërat para-dinastike dhe simbolizoi sundimtarin kryesor. Një kurorë e kuqe është gjetur në një sharrë qeramike nga Naqada, dhe më vonë, Narmer është treguar duke veshur kurorën e kuqe si në Narmer Macehead ashtu edhe në Narmer Palette.
Hedjet Redakto
Kurora e bardhë e Egjiptit të Epërm, Hedjet, ishte veshur në periudhën paradinastike nga Scorpion II, dhe më vonë nga Narmer.
Pschent Redakto
Ky është kombinimi i kurorave Deshret dhe Hedjet në një kurorë të dyfishtë, të quajtur kurora Pschent. Ajo është dokumentuar së pari në mes të dinastisë së parë. Pamja më e hershme mund të datojë nga mbretërimi i Djetit, dhe përndryshe vërtetohet me siguri gjatë mbretërimit të Denit.[8]
Khat Redakto
Khat është një kësulë e cila lidhet në mënyrë të ngjashme me bisht kali. Pamjet më të hershme të kësulës khat vijnë nga mbretërimi i Denit, por nuk gjenden përsëri deri në mbretërimin e Djoserit.
Nemes Redakto
Nemes daton nga koha e Djoserit. Është lloji më i zakonshëm i kurorës që është përshkruar në të gjithë Egjiptin Faraonik. Çdo lloj tjetër i kurorës, përveç khat, është përshkruar zakonisht në majë të Nemes. Statuja e Serdab në Sakkara tregon mbretin të veshur me kësulën nemes.[8]
Atef Redakto
Osiris tregohet se vesh kurorën Atef, e cila është një Hedjet i përpunuar me pupla dhe disqe. Paraqitjet e Faraonëve të veshur me kurorën Atef kanë origjinë nga Mbretëria e Vjetër.
Hemhem Redakto
Kurora Hemhem përshkruhet zakonisht në majë të kurorave Nemes, Pschent, ose Deshret. Është një Atef i trefishtë i zbukuruar me brirë dele të prishur dhe zakonisht dy uraei. Përdorimi i kësaj kurore fillon gjatë dinastisë së hershme të 18-të të Egjiptit.
Khepresh Redakto
E quajtur gjithashtu kurora blu, kurora Khepresh është përshkruar në art që nga Mbretëria e Re. Shpesh përshkruhet duke u veshur në betejë, por gjithashtu vishej shpesh gjatë ceremonive. Dikur quhej një kurorë lufte nga shumë njerëz, por historianët modernë nuk përmbahen ta përcaktojnë atë kështu.
Titulli Redakto
Gjatë periudhës së hershme dinastike mbretërit kishin tre tituj. Emri Horus është më i vjetri dhe daton në periudhën e vonë para-dinastike. Emri Nesu Bity u shtua gjatë dinastisë së parë. Emri Nebty u prezantua për herë të parë drejt fundit të dinastisë së parë.[8] Emri Falkoni i artë (bik-nbw) nuk është kuptuar mirë. Nga Mbretëria e Mesme, titulli zyrtar i sundimtarit përbëhej nga pesë emra; Horus, nebty, Horus i artë, Sa-Ra dhe Nesu Bity për disa sundimtarë, vetëm një ose dy prej tyre mund të jenë të njohur.
Referime Redakto
- ^ Clayton, Peter A. Chronicle of the Pharaohs the Reign-by-reign Record of the Rulers and Dynasties of Ancient Egypt. London: Thames & Hudson, 2012. Print.
- ^ "Pharaoh". AncientEgypt.co.uk. The British Museum. 1999. Marrë më 20 dhjetor 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Mark, Joshua (2 shtator 2009). "Pharaoh - Ancient History Encyclopedia". ancient.eu. Ancient History Encyclopedia Limited. Marrë më 20 dhjetor 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Wilkinson, Toby A.H. Early Dynastic Egypt. Routledge, 2001, p. 158.
- ^ a b Wilkinson, Toby A.H. Early Dynastic Egypt. Routledge, 2001, p. 160.
- ^ Wilkinson, Toby A.H. Early Dynastic Egypt. Routledge, 2001, p. 161.
- ^ Wilkinson, Toby A.H. Early Dynastic Egypt. Routledge, 2001, p. 162.
- ^ a b c Wilkinson, Toby A.H. Early Dynastic Egypt. Routledge, 2001 ISBN 978-0-415-26011-4