Gjeorgjianët në Turqi

Georgians in Turkey
*Türkiye'deki Gürcüler*
Rajone me popullsi të konsiderueshme
	Black Sea Region, Marmara Region, Eastern Anatolia Region
Gjuhët
	Turkish, Georgian
Fetë
	Predominantly Sunni Islam
Grupe etnike të lidhura
	Laz people

Gjeorgjianët u referohet qytetarëve dhe banorëve të Turqisë që janë, ose rrjedhin nga gjeorgjianët etnikë.

Numrat dhe shpërndarja

Popullsia gjeorgjiane në Turqi ^[1]
viti	Si gjuhë e parë	Si gjuhë e dytë	Total	Popullsia e Turqisë	% e totalit të folësve
1935	57,325	16255	73.580	16,157,450	0.46
1945	40,076	9,337	49,413	18,790,174	0.26
1950	72604	0	72604	20,947,188	0.35
1955	51,983	24720	76703	24,064,763	0.32
1960	32,944	54,941	87,885	27,754,820	0.32
1965	34,330	44,934	79234	31,391,421	0.25

Në regjistrimin e vitit 1965, ata që flisnin gjeorgjisht si gjuhë të parë ishin proporcionalisht më të shumtët në Artvin (3,7%), Ordu (0,9%) dhe Kocaeli (0,8%).

Gjeorgjianët jetojnë të shpërndarë në të gjithë Turqinë, megjithëse ata janë të përqendruar kryesisht në dy rajone kryesore:

Bregdeti i Detit të Zi, në provincat e Giresun, Ordu, Samsun, Sinop, Amasya dhe Tokat . Gjeorgjianët Chveneburi (veçanërisht në Fatsa, Ünye, Ordu, Terme dhe Çarşamba ) ruajnë kryesisht gjuhën dhe traditat e tyre.
Turqia veriperëndimore, në provincat e Düzce, Sakarya, Yalova, Kocaeli, Bursa dhe Balıkesir .

Imerkevianët

Merkhevianët, njohur edhe si Shavshetians, janë një nëngrup etnografik i gjeorgjianëve që flasin dialektin Imerkhevian të gjuhës gjeorgjiane. Kjo grup i ngjashëm me adjarët, pjesëmarrësit kryesorë në vendin Artvin, janë popullsia autoktone e kësaj provincë.

Sot, shumica e banorëve të Imerkhevit jetojnë në një zonë të quajtur Imerkhevi. Kjo zonë prej kryesisht gjeorgjianësh etnikë përfshin 14 fshatra rreth Meydancık (i njohur më parë si Diobani) në Turqi. Emrat zyrtarë të këtyre fshatrave janë turq, ndërsa emrat jozyrtarë janë gjeorgjianë. Në krahasim me gjeorgjianët e zonës së Borçkës, të cilët kanë ndërgjegjësim të identitetit adjar, komuniteti i Imerkheveve pretendojnë origjinë të ndryshme. Imerkhevet janë myslimanë sunitë të integruar ngushtë në shoqërinë turke, duke folur dy gjuhë të gjeorgjishtes dhe turqishtes.

Chveneburi

Chveneburi, çka do të thotë "nga ne" në gjeorgjisht, referohet myslimanëve me origjinë gjeorgjiane që emigruan dhe u vendosën në rajonet me shumicë jo gjeorgjiane të Turqisë. Termi "nga ne" nënkupton një dallim të qartë nga gjeorgjianët e krishterë, turqit myslimanë dhe autoktonët. Gjeorgjianët myslimanë nga Artvini, si shumica e qytetarëve turq, ndjekin medh'hebin hanefi të islamit sunit.

Pas masakrave të ndodhura nën Perandorinë Ruse, komuniteti gjeorgjian i Chveneburis mbërriti në Turqi në tre valë migrimi, një nga të cilat ishte gjatë dhe pas Luftës Ruso-Turke të 1828-1829, kur Porta Sublime pranoi sovranitetin e Perandorisë Ruse mbi disa pjesë të Gjeorgjisë.

Pas Luftës Ruso-Turke të 1877-1878, Perandoria Osmane lejoi një valë të vogël imigrimi për komunitetin gjeorgjian, përfshirë në të paktën 500,000 njerëz nga rajonet historike gjeorgjiane me popullsi myslimane të konsiderueshme si Batumi dhe Kars. Kjo lëvizje e popullsisë solli shpopullimin praktik të shumë rajoneve të Gjeorgjisë me shumicë myslimane.

Vala e fundit e imigracionit ishte në vitin 1921, kur Turqia hoqi dorë nga pretendimet e saj mbi Axharinë nëpërmjet Traktatit të Karsit me republikat sovjetike. Kjo valë e fundit e imigrantëve përfshiu myslimanë turqishtfolës nga Axhara e Epërme, të cilët u njiheshin ndryshe nga vendet e tyre të origjinës, si Batumlular për banorët e Batumit dhe Çürüksulular për banorët e Kobuletit.

Ali Pasha i Çürüksu (rreshti i parë, i mesëm) dhe gjeorgjianët osmanë gjatë Luftës Ruso-Turke (1877–78) . Në fund të luftës, rivendosja e gjeorgjianëve osmanë në Fatsa u mbikëqyr nga Ali Pasha. ^[2]

Çveneburi, revista kulturore më e rëndësishme gjeorgjiane në Turqi, u themelua në vitin 1977 në Stokholm, Suedi nga Shalva Tevzadze dhe tashmë shpërndahet nga Ahmet Özkan Melashvili në Turqi. Pas vrasjes së Ahmet Özkan në vitin 1980 nga grupi kriminal "Ujqërit Gri", Fahrettin Çiloğlu mori drejtimin e revistës. Nga viti 1997 deri në 2006, Osman Nuri Mercan ishte redaktor i revistës. Përmbajtja e Çveneburi përqëndrohet kryesisht në turqisht dhe ofron artikuj të ndryshëm rreth historisë së Gjeorgjisë, komunitetit gjeorgjian dhe gjeorgjianëve nëpër botë. Tjetra revistë e rëndësishme, Pirosmani, e përkthyer në dy gjuhë, gjeorgjisht dhe turqisht, botohet në Stamboll dhe mbeshtetet nga sponsorizimi i katolikut gjeorgjian Simon Zazadze.

Shiko gjithashtu

Marrëdhëniet Gjeorgji-Turqi
Islami në Gjeorgji
adjarët
Grekët e Pontikës
Hamshenit
Gjeorgjianët iranianë

Referencat

^ Fuat Dündar, Türkiye Nüfus Sayımlarında Azınlıklar, 2000
^ BERAT YILDIZ, EMIGRATIONS FROM THE RUSSIAN EMPIRE TO THE OTTOMAN EMPIRE: AN ANALYSIS IN THE LIGHT OF THE NEW ARCHIVAL MATERIALS, BILKENT UNIVERSITY

[1] Fuat Dündar, Türkiye Nüfus Sayımlarında Azınlıklar, 2000

[Beratyildiz-2] BERAT YILDIZ, EMIGRATIONS FROM THE RUSSIAN EMPIRE TO THE OTTOMAN EMPIRE: AN ANALYSIS IN THE LIGHT OF THE NEW ARCHIVAL MATERIALS, BILKENT UNIVERSITY

[1]

[2]