Wikipedia

Gjoni (apostull)

Gjon Apostulli[11] (Greqishtja e lashtë: Ἰωάννης; Latin: Ioannes) ose Shën Gjon i Dashuri, ishte një nga Dymbëdhjetë Apostujt e Jezusit sipas Dhiatës së Re. I renditur përgjithësisht si apostulli më i ri, ai ishte djali i Zebedeut dhe Salomes. Vëllai i tij Jakobi ishte një tjetër nga Dymbëdhjetë Apostujt. Etërit e Kishës e identifikojnë atë si Gjon Ungjilltari, Gjoni i Patmosit, Gjon Plaku dhe Dishepulli i Dashur dhe dëshmojnë se ai jetoi më shumë se apostujt e mbetur dhe ishte i vetmi që vdiq nga shkaqe natyrore, megjithëse studiuesit modernë janë të ndarë në vërtetësinë të këtyre pretendimeve.

Shenjtor

Gjon Apostulli
Shën Gjoni nga Peter Paul Rubens (rr. 1611)
Apostull, Ungjilltar dhe Teolog
Lindurrr. 6 e.r.[1]
Betsaida, Galilea, Perandoria Romake
Vdekurrr. 100 e.r. (93 vjet)
Vendi i panjohur,[2][3] mundësisht Ephesus, Perandoria Romake[4]
(sot Selçuk, Izmir, Turqi)
Nderuar nëTë gjitha konfesionet e krishtera që nderojnë shenjtorët
Islami (i quajtur si një nga dishepujt e Jezusit)[5]
KanonizuarPara Kongregacionit
Festa27 dhjetor (Kisha Katolike Romake, Anglikanizmi)
26 shtator (Kisha Ortodokse Lindore)
AtributeBook, a serpent in a chalice, cauldron, eagle
PatronazhiDashuria, besnikëria, miqësitë, autorët, librashitësit, viktimat e djegura, viktimat e helmit, tregtarët e artit, redaktorët, botuesit, skribët, provimet, studiuesit, teologët, Azia e Vogël, Turqi dhe Turqit,[6][7][8] kundër xhelozisë dhe zilisë[9]
Ndikuar ngaJezusi
NdikoiIgnatius of Antioch, Polycarp, Papias of Hierapolis, Odes of Solomon [10]

Gjon Apostulli tradicionalisht konsiderohet të jetë autori i Ungjillit të Gjonit dhe shumë besime të krishtera besojnë se ai është autor i disa librave të tjerë të Testamentit të Ri (tre letrat e Johanines dhe Libri i Zbulesës, së bashku me Ungjillin e Gjonit, janë të quajtura veprat e Johaninit), në varësi të faktit nëse ai dallohet ose identifikohet me Gjon Ungjilltari, Gjon Plaku dhe Gjoni i Patmosit.

Megjithëse autorësia e veprave të Johaninit i është atribuar tradicionalisht Gjon Apostullit,[12] vetëm një pakicë studiuesish bashkëkohorë besojnë se ai shkroi ungjillin[13] dhe shumica arrijnë në përfundimin se ai nuk shkroi asnjë prej tyre.[12][14][15] Pavarësisht nëse Gjon Apostulli shkroi apo jo ndonjë nga veprat e Johaninit, shumica e studiuesve pajtohen se të tre letrat u shkruan nga i njëjti autor dhe se letrat nuk kishin të njëjtin autor si Libri i Zbulesës, megjithëse ka mosmarrëveshje të përhapura midis studiuesit nëse autori i letrave ishte i ndryshëm nga ai i ungjillit.[16][17][18]

Referime

Redakto
  1. ^ Saint Sophronius of Jerusalem (2007) [c. 600], "The Life of the Evangelist John", The Explanation of the Holy Gospel According to John (në anglisht), House Springs, Missouri, United States: Chrysostom Press, fq. 2–3, ISBN 978-1-889814-09-4
  2. ^ Wills, Garry (10 mars 2015). The Future of the Catholic Church with Pope Francis (në anglisht). Penguin Publishing Group. fq. 49. ISBN 978-0-698-15765-1. (Candida Moss marshals the historical evidence to prove that "we simply don't know how any of the apostles died, much less whether they were martyred.")6 Citing Moss, Candida (5 mars 2013). The Myth of Persecution: How Early Christians Invented a Story of Martyrdom (në anglisht). HarperCollins. fq. 136. ISBN 978-0-06-210454-0.
  3. ^

    Nor do we have reliable accounts from later times. What we have are legends, about some of the apostles – chiefly Peter, Paul, Thomas, Andrew, and John. But the apocryphal Acts that tell their stories are indeed highly apocryphal.

    — Bart D. Ehrman, "Were the Disciples Martyred for Believing the Resurrection? A Blast From the Past", ehrmanblog.org

    "The big problem with this argument [of who would die for a lie] is that it assumes precisely what we don’t know. We don't know how most of the disciples died. The next time someone tells you they were all martyred, ask them how they know. Or better yet, ask them which ancient source they are referring to that says so. The reality is [that] we simply do not have reliable information about what happened to Jesus' disciples after he died. In fact, we scarcely have any information about them while they were still living, nor do we have reliable accounts from later times. What we have are legends."

    — Bart Ehrman, Emerson Green, "Who Would Die for a Lie?"
  4. ^ Kurian, George Thomas; Smith, III, James D. (2010). The Encyclopedia of Christian Literature, Volume 2 (në anglisht). Scarecrow Press. fq. 391. ISBN 9780810872837. Though not in complete agreement, most scholars believe that John died of natural causes in Ephesus
  5. ^ Historical Dictionary of Prophets In Islam And Judaism, Brandon M. Wheeler, Disciples of Christ: "Islam identifies the disciples of Jesus as Peter, Philip, Andrew, Matthew, Thomas, John, James, Bartholomew, and Simon"
  6. ^ McCain, Edward (2010). A Gift of Angels: The Art of Mission San Xavier Del Bac (në anglisht). University of Arizona Press. fq. 138. ISBN 9780816528400. Saint John the Evangelist is patron of miners (in Carinthia), Turkey (Asia Minor), sculptors, art dealers, bookbinders ...
  7. ^ P. Foley, Michael (2020). Drinking with Your Patron Saints: The Sinner's Guide to Honoring Namesakes and Protectors (në anglisht). Simon and Schuster. fq. 150. ISBN 9781684510474. John is a patron saint of Asia Minor and Turkey and Turks because of his missionary work there.
  8. ^ M. Limberis, Vasiliki (2011). Architects of Piety: The Cappadocian Fathers and the Cult of the Martyrs (në anglisht). Oxford University Press. fq. 164. ISBN 9780190208684.
  9. ^ Brian Bartholomew Tan. "On Envy" (në anglisht). Church of Saint Michael. Marrë më 2023-09-13.
  10. ^ Smith, Preserved (1915). "The Disciples of John and the Odes of Solomon" (PDF). The Monist (në anglisht). 25 (2): 161–199. doi:10.5840/monist191525235. JSTOR 27900527.
  11. ^ Henry Chadwick (2021). "Saint John the Apostle". Encyclopædia Britannica (në anglisht).
  12. ^ a b Harris, Stephen L. (1985). Understanding the Bible: a Reader's Introduction (në anglisht) (bot. 2nd). Palo Alto: Mayfield. fq. 355. ISBN 978-0-87484-696-6. Although ancient traditions attributed to the Apostle John the Fourth Gospel, the Book of Revelation, and the three Epistles of John, modern scholars believe that he wrote none of them.
  13. ^ Lindars, Edwards & Court 2000, f. 41.
  14. ^ Kelly, Joseph F. (1 tetor 2012). History and Heresy: How Historical Forces Can Create Doctrinal Conflicts (në anglisht). Liturgical Press. fq. 115. ISBN 978-0-8146-5999-1.
  15. ^ Harris, Stephen L. (1980). Understanding the Bible: A Reader's Guide and Reference (në anglisht). Mayfield Publishing Company. fq. 296. ISBN 978-0-87484-472-6. Marrë më 26 janar 2022.
  16. ^ Kruger, Michael J. (30 prill 2012). Canon Revisited: Establishing the Origins and Authority of the New Testament Books (në anglisht). Crossway. fq. 272. ISBN 9781433530814.
  17. ^ Brown, Raymond E. (1988). The Gospel and Epistles of John: A Concise Commentary (në anglisht). Liturgical Press. fq. 105. ISBN 9780814612835.
  18. ^ Marshall, I. Howard (14 korrik 1978). The Epistles of John (në anglisht). Wm. B. Eerdmans. ISBN 9781467422321.

Referime

Redakto
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Gjoni_(apostull)&oldid=2706555"