Wikipedia

Hrant Dink

Hrant Dink (Armenisht Հրանտ Դինք; 15 shtator 1954 – 19 janar 2007) ishte një intelektual turko-armen, kryeredaktor i Agos, gazetar dhe kolumnist.[1]

"Ne jemi të gjithë Hrant Dink"
"Ne jemi të gjithë armenë"

Si kryeredaktor i gazetës dygjuhëshe turko-armene Agos, Dink ishte një anëtar i shquar i pakicës armene në Turqi. Dink ishte më i njohur për mbrojtjen e pajtimit turko-armen dhe të drejtat e njeriut dhe të pakicave në Turqi; ai ishte shpesh kritik për mohimin e gjenocidit armen dhe për fushatën e mërgatës armene për njohjen e saj ndërkombëtare.[2][3] Dink u procedua penalisht tre herë për denigrimin e turqizmit, ndërsa mori kërcënime të shumta vdekjeje nga nacionalistët turq.[2][4][5][6]


Dink u vra në Stamboll më 19 janar 2007 nga Ogün Samast, një nacionalist 17-vjeçar turk. Dink u qëllua tre herë në kokë dhe vdiq menjëherë. Fotografitë e atentatorit u rrëzuan duke buzëqeshur policia dhe xhandarmëria turke, duke pozuar me vrasësin krah për krah përpara flamurit turk, duke dalë në sipërfaqe. Fotografitë nxitën një skandal në Turqi, duke shkaktuar një varg hetimesh dhe largimin nga detyra të të përfshirëve.[7][8] Samast u dënua më vonë me 22 vjet burg nga një gjykatë turke; ai mbetet i burgosur.

Në varrimin e Dinkut, mbi njëqind mijë njerëz marshuan në protestë të vrasjes, duke brohoritur, "Ne jemi të gjithë armenë" dhe "Ne jemi të gjithë Hrant Dink". Kritika ndaj nenit 301 u bë gjithnjë e më e zëshme pas vdekjes së tij, duke çuar në propozime parlamentare për shfuqizim. Viti akademik 2007–2008 në Kolegjin e Evropës u emërua për nder të tij.

Jeta e hershme

Redakto

Hrant Dink lindi në Malatya, më i madhi i tre djemve te Sarkis Dink (i njohur si Hashim Kalfa), rrobaqepës nga Gürün, Sivas dhe Gülvart Dink, nga Kangal, Sivas.[9] Borxhet e kumarit të babait të tij çuan në shpërnguljen e familjes në Stamboll në vitin 1960, ku ata kërkuan një fillim të ri.[9] Kumari i Sarkis Dink vazhdoi në Stamboll, megjithatë, dhe një vit pas lëvizjes së tyre, prindërit e Dink u ndanë, duke lënë Dinkun shtatë vjeçar dhe vëllezërit e tij pa një vend për të jetuar. Gjyshja e Dinkut regjistroi djemtë në Jetimoren Armene të Gedikpaşa; Dink shpesh vuri në dukje gjyshin e tij, i cili fliste shtatë gjuhë dhe lexonte vazhdimisht, si modeli i rolit dhe figura e babait që frymëzonte dashurinë e tij për letrat.[9]

Dink shkollimin fillor e mori në Shkollën Fillore Protestante Armene Hay Avedaranagan İncirdibi dhe Shkolla Bezciyan dhe shkollimin e mesëm në Üsküdar Surp Haç, duke punuar në të njëjtën kohë si mësues.ref name="hurarsiv070203">Kalkan, Ersin (2007-02-03). "Erguvanlarla başlamıştı bu büyük aşk bir caninin kurşunuyla yarım kaldı". Hürriyet (në turqisht). Marrë më 2007-03-20.</ref>

Gjatë vitit të tij të lartë, ai u përjashtua nga Üsküdar Surp Haç dhe mbaroi shkollën e mesme në shkollën e mesme publike Şişli.[9] Hrant Dink vazhdoi arsimin në Universitetin e Stambollit, ku studioi zoologjinë dhe u bë simpatizues i TİKKO, fraksioni i armatosur i maosit TKP-ML.[10][11] Rreth kësaj kohe, në vitin 1972, ai ligjërisht ndryshoi emrin e tij (në Fırat Dink), së bashku me dy miq armenë, Armanek dhe İstepan, për të shkëputur aktivitetet e tyre fraksionare nga komuniteti armen.[11] Shoku i tij Armanek Bakırcıyan, i cili e ndryshoi emrin e tij në Orhan Bakır, më vonë u ngrit në TİKKO në anëtarësimin e komitetit qendror, mori pjesë në luftë të armatosur në Turqinë Lindore dhe u vra gjatë luftimeve më 1978. Pasi u dashurua, Hrant Dink ndau mënyrat me shokët e tij dhe mbeti në nivelin e simpatizantëve, duke përfunduar studimet bachelor në zoologji dhe duke u regjistruar në Departamentin e Filozofisë për një diplomë të dytë bachelor, të cilën ai nuk e përfundoi.[10][11]

Besimi fetar

Redakto

Dink u pagëzua dhe u martua brenda kishës apostolike armene, por u edukua dhe u strehua në institucionet protestante armene dhe pranoi futjen e tij në fe brenda sferës protestante.[12] Dink ishte një anëtar i Kishës Ungjillore Armene të Gedikpaşa, Stamboll, si dhe një anëtar me lindje në Kishën Apostolike Armene.[12][13] Ai i konsideroi të dy kishat si pjesë të kulturës së tij dhe tha se ai nuk ishte dikush që merrej shumë me ritualet fetare.[12] Duke mbajtur dualitetin deri në fund, shërbimi i tij funeral u mbajt në Kishën Apostolike, nga patriarku Mutafyan, me ministrat protestantë që dërguan jehonë në varrim.[14]

Martesa

Redakto

Dink u njoh me gruan e tij të ardhshme, Rakel Yağbasan, kur ajo erdhi në kampin e fëmijëve Tuzla në moshën nëntë në vitin 1968.[15] Rakel ishte një nga 13 fëmijët e Siyament Yağbasan, kreu i fisit Varto dhe Delal Yağbasan i cila vdiq kur Rakel ishte një fëmijë.[15]

Babai i Rakel, Siyament Yağbasan, në fillim kundërshtoi propozimin për martesë të Hrant Dinkut, pasi klani Varto praktikonte tradicionalisht endogaminë, por përfundimisht ishte penduar kur pleqtë e komunitetit armen, përfshirë Patrikan Kalustyan, ushtruan presion dhe Rakel deklaroi se ajo nuk do të martohej me askënd tjetër. Hrant Dink dhe Rakel Yağbasan u martuan në një ceremoni civile në kampin Tuzla më 19 prill 1976.[16][17] Një vit më vonë, me insistimin e Rakel Dink, çifti zhvilloi një ceremoni martese në kishë në 23 prill 1977. Hrant dhe Rakel Dink patën tre fëmijë: Delal, Arat dhe Sera.[18]

Vrasja

Redakto
Artikulli kryesor: Vrasja e Hrant Dink

Dink u vra në Stamboll rreth orës 12:00 GMT më 19 janar 2007, kur u kthye në zyrat e Agos.[19] Vrasësi u raportua se e prezantoi veten si një student në Universitetin e Ankarasë i cili dëshironte të takohej me Dink. Kur kërkesa e tij u refuzua, ai priti para një banke aty pranë për një kohë.[20][21] Sipas dëshmitarëve okularë, Dink u qëllua nga një burrë i moshës 25 deri në 30 vjeç, i cili gjuajti tre herë në kokën e Dinkut nga prapa përpara se të largohej nga vendi i ngjarjes. Sipas policisë, atentatori ishte një njeri i moshës 18 deri në 19 vjeç. Dy burra ishin arrestuar në orët e para të hetimit policor, por më vonë u lanë të lirë.[22] Një dëshmitar tjetër, pronar i një restoranti afër zyrës së Agos, tha se atentatori dukej rreth 20-ave, kishte veshur xhinse dhe një kasketë dhe bërtiti "Unë qëllova të pabesën", ndërsa ai u largua nga vendi i ngjarjes.[23][24] Gruaja dhe vajza e Dink u rrëzuan kur dëgjuan këto lajme dhe u dërguan në spital.

Varrimi

Redakto

Varrimi i Dinkut u mbajt në 23 janar 2007 në Kishën Patriarkale Surp Asdvadzadzin në lagjen Kumkapı të Stambollit. Ceremonia e varrimit të Dinkut u zhvillua në një demonstrim në të cilin mbi 100,000 marshuan duke brohoritur "Ne jemi të gjithë armenë". Gjatë rrugës, mijëra njerëz u përkulën nga dritaret e zyrave të tyre dhe hodhën lule.[25]

Referime

Redakto
  1. ^ Tavernise, Sabrina (3 korrik 2007). "Trial in Editor's Killing Opens, Testing Rule of Law in Turkey". The New York Times. Marrë më 26 nëntor 2011. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b Human Rights Watch (2007-01-20). "Turkey: Outspoken Turkish-Armenian Journalist Murdered". Press release. http://hrw.org/english/docs/2007/01/20/turkey15135.htm. Retrieved 2007-01-24. 
  3. ^ Amnesty International (2007-01-19). "Turkey: Murder of journalist deplored". Press release. Archived from the original on 28 shtator 2007. https://web.archive.org/web/20070928005524/http://amnesty.org.uk/news_details.asp?NewsID=17235. Retrieved 2007-01-24. 
  4. ^ Mahoney, Robert (2006-06-15). "Bad blood in Turkey" (PDF). Dangerous Assignments Spring-Summer 2006. Komisioni për Mbrojtjen e Gazetarëve. fq. 26–28. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 3 korrik 2017. Marrë më 2007-01-17. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ International Press Institute (2007-01-22). "IPI Deplores Callous Murder of Journalist in Istanbul". Press release. Archived from the original on 2007-03-03. https://web.archive.org/web/20070303055331/http://www.freemedia.at/cms/ipi/statements_detail.html?ctxid=CH0055&docid=CMS1169459655335. Retrieved 2007-01-24. 
  6. ^ Komisioni për Mbrojtjen e Gazetarëve (2007-01-19). "Turkish-Armenian editor murdered in Istanbul". Press release. http://www.cpj.org/news/2007/mideast/turkey19jan07na.html. Retrieved 2007-01-24. 
  7. ^ "Samast'a jandarma karakolunda kahraman muamelesi". Radikal (në turqisht). 2007-02-02. Arkivuar nga origjinali më 2007-02-05. Marrë më 2007-02-10.
  8. ^ "Turkey: Anger As Police Pose With Suspect". New York Times. 2007-02-03. Marrë më 2007-08-29. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ a b c d Söylemez, Haşim (2007-01-29). "Terzi Haşim'in oğlu Fırat". Aksiyon (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 20 shkurt 2007. Marrë më 2007-02-22.
  10. ^ a b Armutçu, Emel (2005-10-02). "Hayatı, Resmi Olmayan Ermeni Tarihi". Hürriyet (në turqisht). Marrë më 2007-01-19.
  11. ^ a b c Uskan, Arda (2005-02-10). "Apo'ya neden 'Kürt dölü' değil de 'Ermeni dölü' deniyor? (interview with Hrant Dink)". Vatan (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 27 shtator 2007. Marrë më 2007-01-19.
  12. ^ a b c Akman, Nuriye (2005-10-17). "Dink'ten Nuriye Akman'a: Gitmek nasip olmasın, buraya gömüleyim". Zaman (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 30 shtator 2007. Marrë më 2007-04-01.
  13. ^ "Armenian Evangelical Community Mourns Dink". Armenian Weekly. Hairenik Association. 2007-01-27. Marrë më 2007-02-04. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ "Tens of thousands of citizens pay respects to Hrant Dink". Lraper. 2007-01-23. Arkivuar nga origjinali më 26 shtator 2007. Marrë më 2007-04-01. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ a b Akar, Rıdvan (1999-12-30). "Cudi'li Rakel'in masalı". Aktüel (në turqisht). Marrë më 2007-03-20.
  16. ^ Varlık, Yasemin (2001-07-02). "Tuzla Ermeni Çocuk Kampı'nın İzleri". BİAnet. Arkivuar nga origjinali më 6 dhjetor 2006. Marrë më 2007-03-20. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ Oran, Baskın (2007-01-26). "Bu kadarı da yapılmaz be Hrant!". Agos (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 1 mars 2012. Marrë më 2007-05-01.
  18. ^ "Bu tabloda bir tek Hrant Dink'in gülen yüzü eksikti". Radikal (në turqisht). 2007-01-24. Arkivuar nga origjinali më 2007-09-30. Marrë më 2007-02-22.
  19. ^ "Türkiye'yi vurdular". Hürriyet (në turqisht). 2007-01-20. Marrë më 2007-01-25.
  20. ^ "Katil zanlısı Samsun'da yakalandı". CNN Turk (në turqisht). 2007-01-20. Arkivuar nga origjinali më 2007-01-22. Marrë më 2007-01-20.
  21. ^ "Hrant Dink murder suspect caught". BBC News. 2007-01-20. Marrë më 2007-01-20. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ "Gazeteci Hrant Dink silahlı saldırıda öldü". Hürriyet (në turqisht). 2007-01-19. Marrë më 2007-01-19.
  23. ^ de Bendern, Paul; Grove, Thomas (2007-01-19). "Turkish-Armenian editor shot dead in Istanbul". Reuters. Marrë më 2007-05-01. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ "Hrant Dink, Agos Gazetesi önünde silahlı saldırıda öldürüldü". Milliyet (në turqisht). 2007-01-19. Marrë më 2007-01-19.
  25. ^ https://www.theguardian.com/media/2007/jan/24/pressandpublishing.turkey
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Hrant_Dink&oldid=2436373"