Kushtetuta e Danimarkës
Akti Kushtetues i Mbretërisë së Danimarkës (Danisht: Danmarks Riges Grundlov), e njohur gjithashtu si Kushtetuta (Grundloven), është kushtetuta e Mbretërisë së Danimarkës, aplikohet në mënyrë të barabartë në Mbretërinë e Danimarkës: Danimarka e vërtetë, Groenlandë dhe Ishujt Faroe. Kushtetuta e parë demokratike u miratua në 1849, duke zëvendësuar kushtetutën absolutiste të vitit 1665. Kushtetuta aktuale është e vitit 1953. Është një nga kushtetutat më të vjetra në botë. Akti Kushtetues është ndryshuar disa herë. Formulimi është mjaft i përgjithshëm për t'u zbatuar edhe sot.[1]
Kushtetuta e përcakton Danimarkën si një monarki kushtetuese, e qeverisur përmes një sistemi parlamentar. Krijon ndarje pushtetesh midis folketingut, i cili nxjerr ligje, qeverisë që i zbaton ato dhe gjykatave që gjykon për to. Përveç kësaj, ai u jep një sërë të drejtave themelore njerëzve në Danimarkë, duke përfshirë lirinë e fjalës, lirinë e fesë, lirinë e organizimit dhe lirinë e tubimit. Kushtetuta vlen për të gjithë personat në Danimarkë, jo vetëm për qytetarët danezë.[2]
Miratimi i tij në 1849 i dha fund një monarkie absolute dhe futi demokracinë. Danimarka feston miratimin e Kushtetutës më 5 qershor - data në të cilën u ratifikua Kushtetuta e parë - çdo vit si Dita e Kushtetutës (danisht: Grundlovsdag).
Parimi kryesor i Aktit Kushtetues ishte kufizimi i pushtetit të Mbretit (seksioni 2). Ai krijon një monark kushtetues relativisht të dobët, i cili varet nga Ministrat për këshilla dhe Parlamenti për të hartuar dhe miratuar legjislacionin. Kushtetuta e vitit 1849 krijoi një parlament dydhomësh, Rigsdag, i përbërë nga Landsting dhe Folketing. Ndryshimi më domethënës në Kushtetutën e vitit 1953 ishte shfuqizimi i Landsting, duke lënë Folketing njëdhomësh. Ai gjithashtu sanksionoi të drejtat themelore civile, të cilat mbeten në kushtetutën aktuale: të tilla si habeas corpus (neni 71), të drejtat e pronës private (neni 72) dhe liria e fjalës (neni 77).[3]
Parlamenti danez (Folketinget) nuk mund të nxjerrë ligje që mund të jenë të neveritshme ose në kundërshtim me Aktin Kushtetues. Ndërsa Danimarka nuk ka gjykatë kushtetuese, ligjet mund të shpallen jokushtetuese dhe të shpallen të pavlefshme nga Gjykata e Lartë e Danimarkës.
Ndryshimet në ligj duhet të miratohen nga Folketing në dy mandate të njëpasnjëshme parlamentare dhe më pas të miratohen nga elektorati përmes një referendumi kombëtar.[4]
Shiko edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ "The Constitutional Act of Denmark". thedanishparliament.dk. The Danish Parliament (Folketinget). Arkivuar nga origjinali më 20 nëntor 2012. Marrë më 14 prill 2016.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Holm, Thue Ahrenkilde; Rohde, Thomas Søgaard (21 nëntor 2019). "DF mener, at Grundloven kun er til for danske statsborgere – men en afdød professor og tre nulevende eksperter er dybt uenige". Berlingske (në danisht). Marrë më 29 tetor 2019.
- ^ The Constitution of Denmark Accessed 14 April 2016.
- ^ Tschentscher, Axel. "The Constitution of Denmark – Section 88". Servat.unibe.ch. Marrë më 2016-02-12.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)