Danimarka

Mbretëria e Danimarkës = Magrethe 2.
Kongeriget Danmark
Flamuri	Stema
	Moto: Guds hjælp, Folkets kærlighed, Danmarks styrke
	Himni kombëtar: Der er et yndigt land
Kryeqyteti	Kopenhaga;
Qyteti më i madh	Kopenhaga
Gjuha zyrtare	danishtja
President	Mbretëresha ;
Kryeministër	Kryeministri
Sipërfaqja	Vëndi i 130-të; 43,094 km²
ZEE	km²
Popullsia; • totale; • dendësia	Vëndi i 104-të; 5 397 640 (2004); 125 banorë/km²
IZHNJ
Monedha	Krona daneze
Zona kohore; • në verë	UTC+1; UTC+2
Kodi i internetit	.dk
Prefiksi telefonik	+45

Coordinates: 55°24′12″N 12°20′27″E / 55.4034°N 12.3408°E / 55.4034; 12.3408

Mbretëria daneze (danisht : Kongeriget Danmark) është një shtet në pjesën veriore të Evropës. Kjo mbretëri Skandinave ka një sipërfaqe prej rreth 43.000 km², çereku i kësaj sipërfaqe ndodhet në 406 ishujt të shpërndarë. Ishulli më i madh është Zeland (dan.: Sjælland; rreth 7,000 km²), pastaj vijnë Jutland (dan.: Jylland; 4,685 km²) dhe Fyn (dan.: Fyn; 3,000 km²) e kështu me radhë. Për shkak të ishujve të shumtë dhe relievit të ulët, ky vend i vogël ka një vijë bregdetare prej afro 7.314 km. Vendi i rrafshët që mezi arrin lartësi prej 171 metrave mbi nivelin e detit dhe është i rrethuar nga Deti i Veriut dhe Deti Baltik dhe në jug të saj kufizohet me Gjermaninë.

Përpos vendit mëmë të përshkruar më lartë, si pjesë e Mbretërisë Daneze është vendet me autonomi të gjerë Groenlanda dhe Ishujt Faroe të cilat janë anëtare të NATO-s por jo edhe anëtare të Bashkimit Evropian.

HistoriaRedakto

Artikulli kryesor: Historia e Danimarkës.

Burimet e themelimit të këtij shteti bazohen në legjenda, ndërsa burime shkencore mund të merren ato pas ndarjes, daljes në dritë të Norvegjisë dhe Danimarkës, që supozohet të ketë qenë si përgjigje ndaj marrëveshjes (së parisë së pjesës në të cilën sot gjendet Norvegjia) me Suedinë në vitin 1814. Më 5 qershor 1849, Danimarka deklarohet si monarki konstitucionale. Pika interesante në historinë e Danimarkës merren luftërat në Gjermaninë veriore për një rajon me popullsi të përzier. Pas një humbje të thellë që kishin pësuar danezët në luftën e dytë për rajonin verior të Gjermanisë kundër Prusisë, ata kanë ndjekur një rrugë neutrale edhe pas Luftës së Parë Botërore deri tek pushtimi gjerman në Luftën e Dytë Botërore. Pas fitores së aleatëve, Danimarka merr pjesë në themelimin e Aleancës Veri Atlantike (NATO) dhe në vitin 1973 ajo i bashkëngjitet Komunitetit Ekonomik Evropian, që më vonë u bë i njohur si Bashkimi Evropian (BE).

PolitikaRedakto

Artikulli kryesor: Sistemi shtetëror në Danimarkë.

Njësitë administrativeRedakto

Artikulli kryesor: Njësitë administrative të Danimarkës.

Danimarka ndahet në 13 njësi administrative të quajtura "amt" (org.:Amt, njëjës:amt) dhe më 1 janar të vitit 2006-të ka pasur 270 komuna. Tre komuna kanë privilegjet e njësisë më të lartë "amt". Këto janë: Copenhageni, Frederiksbergu dhe Bornholmi. Me reformën e re, do të krijohen 5 regjione dhe numri i komunave do të zvogëlohet në 98. Njësitë e reja do të marrin kompetencat e ish-njësive. Pjesa më e madhe e njësive të ardhshme duhen të kenë së paku 20,000 banorë. Reforma do të hyjë në fuqi më 1 janar 2007.

GjeografiaRedakto

Artikulli kryesor: Gjeografia e Danimarkës.

Sipërfaqja e përgjithshme e Danimarkës është 42,394 km², shtrihet rreth koordinatave gjeografike 56 00 V, 10 00 L dhe 43,094 km² të kësaj sipërfaqeje janë tokë ndërsa 700 km² ujë. Vija bregdetare e Danimarkës është 7,314 km e gjatë.

Klima e Danimarkës është kontinentale e ndryshueshme me verë të freskët deri në të ftohtë dhe dimër të ftohtë e të vranët me erë.

Relievi i Danimarkës është terren kryesisht i rrafshët dhe në brendi të vendit vijojnë kodrat. Pika më e ulët nën nivelin e detit gjendet në Lammefjord (-7 m.) dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare 173 metra në vendin e quajtur Yding Skovhoej.

EkonomiaRedakto

Artikulli kryesor: Ekonomia e Danimarkës.

Ekonomia është shumë e zhvilluar dhe me e suksesshmja, me se shumti prodhon elb, grurë, thekër, tersher, panxharsheqer, perime ndërsa me prodhimin e gjalpit zë vendin e dytë ne bot.

DemografiaRedakto

Artikulli kryesor: Demografia e Danimarkës.

Lëvizjas e popullsisë

Në Danimarkë jetojnë 5.2 milion banorë. Me 122 banorë për km2, është afro 10 herë më e dendur se Norvegjia.Popullsia homogjene, me që 97% të popullsisë e përbëjnë danezët. Me 85% të popullsisë urbane i ngjan Suedisë.

KulturaRedakto

Artikulli kryesor: Kultura e Danimarkës.

Telekomunikacioni
Transporti

Investime shumë të mëdha janë bërë në dekadat e fundit në ndërtimin e lidhjeve rrugore dhe hekurrudhore midis qyteteve Kopenhagen dhe Malmö, në Suedi (ura e Øresund), dhe midis qyteteve Zealand dhe Funen.

Operatori më i madh i hekurudhave është Danske Statsbaner (sq.: Hekurudhat shtetërore Daneze) për pasagjerët dhe Railion për ngarkesat. Kopenhagën ka një sistem të vogël metroje.

Linja ajrore kombëtare e Danimarkës bashkë me Norvegjinë dhe Suedinë është Scandinavian Airlines System (SAS) dhe aeroporti i Danimarkës është aeroporti më i madh i vendit.

Ushtria
Pushime

Lidhje të jashtmeRedakto

Commons: Danimarka – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale

Commons: Danimarka – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale

Qeveria :www.denmark.dk Arkivuar 11 dhjetor 2020 tek Wayback Machine
Mbretëresha :
Parlamenti :
Ministria :

Danish Newspapers(gazete)
Information on the Danish constitution(info)
Satellite image of Denmark Arkivuar 24 shtator 2008 tek Wayback Machine (foto)
Old Denmark in Cyberspace - Information about Denmark and the Danes^{[lidhje e vdekur]}(info)
List of Danish cities (gazete)
Human rights reports (humanitare)
Danish military history(militare)
Online charts and maps by the Danish survey authority Arkivuar 17 gusht 2004 tek Wayback Machine(harta)

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Danimarkës është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.