Larisa Hienijush

Larysa Hienijuš (Bjellorusisht: Ларыса Геніюш; 9 gusht 1910 - 7 prill 1983) ishte një poete, shkrimtare dhe pjesëmarrës aktive e lëvizjes kombëtare bjelloruse.

Biografia

Fëmijëria dhe rinia

Ajo ishte e lindur në Larysa Miklaševič në Žlobaǔcy (tani rajoni Vaǔkavysk, rajoni Grodno) në familjen e një pronari të pasur të tokave.Ajo kishte shumë vëllezër e motra. Hienijuš shkoi në një shkollë polake, në vitin 1928 ajo përfundoi me sukses Gjimnazin polak Vaǔkavysk. Në atë kohë, ajo u njoh me literaturën botërore - klasike polake, skandinave dhe angleze. Ajo gjithashtu filloi të shkruante poezi..

Jeta në Pragë

Më 3 shkurt ajo u martua me një student të mjekësisë, Janka Hienijuš, i cili në atë kohë po studionte në Universitetin Charles të Pragës. Në vitin 1937, pas lindjes së djalit të saj Jurka, ajo u bashkua me bashkëshortin e saj në Pragë. Atje, një nga fqinjët e Hienijušs ishte Alexandra Kosach-Shimanovskaya, motra e Lesya Ukrainka - shkrimtare, puna e të cilës në masë të madhe kishte ndikuar në poeten bjelloruse. Poezitë e para të botuara të Hienijuš u shfaqën në "Раніца", një gazetë e emigrantëve bjellorusë të Berlinit më 1939. Në vitin 1942 u botua koleksioni i parë i poezisë «Ад родных ніў». Ajo u mbush me nostalgji dhe mendime për fatin e atdheut të saj.

Kur në 1939 Ushtria e Kuqe mori Bjellorusinë perëndimore, babai i poetes, Anton Miklaševiç, u qëllua për vdekje dhe nëna dhe dy motra u dëbuan në Kazakistan. Sipas vullnetit të Presidentit të atëhershëm të Republikës Popullore të Bjellorusisë (BNR) Vasil Zacharka, Larysa Hienijuš u emërua Sekretare e Përgjithshme e Qeverisë së BNR-së në mërgim në mars të vitit 1943. Ajo ruajti dhe organizoi arkivin e BNR-së, u kujdes për imigrantët bjellorusë, refugjatët politikë dhe të burgosurit e luftës. Ajo e fshehu pjesën më të vlefshme të arkivit në vendin jashtë rrezikut të NKVD dhe MGB. Më vonë, shërbimi i sigurisë sovjetike torturoi poeten për të marrë arkivin.

Arrestimi dhe dënimi

Pas Luftës së Dytë Botërore, Larysa Hienijuš me burrin dhe djalin e saj jetonin në Vimperk pranë Pragës. 5 mars 1948, ata u arrestuan nga MGB. Të dy Larysa dhe Janka Hienijuš u mbajtën në burgjet në Çekosllovaki dhe Lviv, Ukrainë. Në tetor të vitit 1948 ata u transferuan në një burg në Minsk. Këtu Larysa Hienijuš u mor në pyetje dhe u torturua nga Ministri i Sigurimit të Shtetit BSSR Lavrentii Tsanava.

Më 7 shkurt 1949, të dy Hienijušët u dënuan me 25 vjet burgim. Poetja e vuajti dënimin e saj në kampet e Komis ASSR. Ajo tregoi një shembull të një forme fenomenale shpirtërore duke sjellë së bashku belarusianët dhe të burgosurit e nacionaliteteve të tjera, dhe vazhdoi të shkruante poezi. Të burgosurit e quajtën Nënë dhe poezitë e saj - glukozë, duke i mbajtur mend përmendësh dhe duke i lexuar si një lutje. Pas tetë vjetësh, Larysa Hienijuš u lirua në vitin 1956.

Fati tragjik iu bë anëtarëve të tjerë të familjes Miklaševiç: nëna e poetit dhe dy motra vdiqën në Kazakistan në vitin 1945; Vëllai i saj, Arkadz, ushtar në Ushtrinë e Anderit, vdiq më 27 korrik 1944 në Betejën e Monte Cassinos në Itali dhe një tjetër vëlla Raçsisla, ushtar në Ushtrinë Polake, vdiq më 26 prill 1945 pranë Berlinit.

Vdekja dhe refuzimi i rehabilitimit

Larysa Hienijuš vdiq në vitin 1983. Mijëra njerëz shkuan në varrimin e saj.

Në vitin 1999, Komiteti Belarusian i Helsinkit i bëri thirrje Prokurorisë së Përgjithshme që të anulojë një dënim të padrejtë kundër të dy Hienijušs. Zyra e ktheu ankesën në Gjykatën Supreme e cila refuzoi anulimin pasi poetja "nuk ka arsye për rehabilitim". Megjithatë, arsyet për refuzim ishin të panjohura, pasi sipas letrës së Gjykatës, "ato mund t'u jepen vetëm personit të shtypur".

Bibliografia

Poezi

Ад родных ніў (Prague, 1942; ribotuar: Slonim, 1995)
Невадам з Нёмана (Minsk, 1967)
На чабары настоена. Лірыка (Minsk, 1982)
Dzieviać vieršaǔ (Biełastok, 1987)
Белы сон: Вершы і паэмы (Minsk, 1990)
Вершы: Рукапісны зборнік з 1945—1947 (Londër, 1992)
Маці і сын (пад адной вокладкай зборнікі Ларысы Геніюш «Сэрца» і Юркі Геніюша «Да свету») (Biełastok, 1992)
Выбраныя вершы (Minsk, 1997)
Выбраныя творы (Minsk, 2000)

Libra për fëmijë

Казкі для Міхаські (Minsk, 1972)
Добрай раніцы, Алесь (Minsk, 1976)

Vepra të tjera

Споведзь: (успаміны) (Minsk, 1993)
Каб вы ведалі: З эпісталярнай спадчыны (1945-1983) (Minsk, 2005)